“Μαύρη τρύπα” 8,6 δισ. ευρω εμφάνισε το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της χώρας στο εννιάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου, έναντι ελλείμματος μόλις 100 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο περυσινό διάστημα, καθώς η κατάρρευση του τουρισμού παγκοσμίως, επέδρασε καταλυτικά στα μεγέθη της ελληνικής οικονομίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης Ελλάδος, κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εμφάνισε έλλειμμα 8,6 δισεκ. ευρώ, δηλαδή 8,5 δισεκ. ευρώ μεγαλύτερο από εκείνο της ίδιας περιόδου του 2019. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται εξ ολοκλήρου στη μείωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών, η οποία αντισταθμίστηκε εν μέρει από την κατά 3,3 δισεκ. ευρώ μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών, καθώς και τη βελτίωση των ισοζυγίων πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων.
Η μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών οφείλεται στη μεγαλύτερη μείωση των εισαγωγών, σε απόλυτο μέγεθος, από εκείνη των εξαγωγών. Ειδικότερα, οι συνολικές εξαγωγές αγαθών παρουσίασαν μείωση κατά 13,1% σε τρέχουσες τιμές, αλλά αύξηση 2,8% σε σταθερές τιμές. Οι συνολικές εισαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 15,6% σε τρέχουσες τιμές (-5,5% σε σταθερές τιμές). Επισημαίνεται ότι η μείωση των εξαγωγών και των εισαγωγών σε τρέχουσες τιμές αντανακλά σε μεγάλο βαθμό τη μείωση της αξίας των εξαγωγών και εισαγωγών καυσίμων, αντίστοιχα, ως αποτέλεσμα της πτώσης των διεθνών τιμών του πετρελαίου.
Η σημαντική μείωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών οφείλεται στην επιδείνωση κυρίως του ισοζυγίου ταξιδιωτικών υπηρεσιών, καθώς και των άλλων επιμέρους ισοζυγίων. Οι εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες μειώθηκαν κατά 78,2% και οι αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών κατά 77,2% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, ενώ οι εισπράξεις από μεταφορές μειώθηκαν κατά 16,2%.
Τον Σεπτέμβριο του 2020, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε έλλειμμα ύψους 499 εκατ. ευρώ, έναντι πλεονάσματος 914 εκατ. ευρώ το Σεπτέμβριο του 2019, λόγω της σημαντικής επιδείνωσης του ισοζυγίου υπηρεσιών, η οποία αντισταθμίστηκε μερικώς μόνο από τη βελτίωση που παρουσίασαν τα ισοζύγια αγαθών, πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων.
Η μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών κατά 498 εκατ. ευρώ σε σχέση με το Σεπτέμβριο του 2019 οφείλεται ως επί το πλείστον στην αντιστροφή του ελλείμματος του ισοζυγίου καυσίμων, η οποία συνδέεται με την πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου. Μικρή βελτίωση σημείωσε και το ισοζύγιο αγαθών χωρίς καύσιμα. Σημειώνεται ότι οι συνολικές εξαγωγές αγαθών κατέγραψαν μείωση κατά 11,7% σε τρέχουσες τιμές (σε σταθερές τιμές αυξήθηκαν κατά 7,4%), ενώ οι αντίστοιχες εισαγωγές μειώθηκαν κατά 17,4% σε τρέχουσες τιμές (-6,8% σε σταθερές τιμές).
Ο περιορισμός του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών οφείλεται κυρίως στη μείωση των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές υπηρεσίες, καθώς οι αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών και οι σχετικές εισπράξεις μειώθηκαν κατά 73,9% και 71,4% αντίστοιχα σε σχέση με τον περυσινό Σεπτέμβριο. Επιδεινώθηκε επίσης το ισοζύγιο μεταφορών, λόγω της μείωσης των καθαρών εισπράξεων από θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές. Το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδημάτων κατέγραψε μικρό πλεόνασμα, έναντι ελλείμματος το Σεπτέμβριο του 2019, κυρίως λόγω της βελτίωσης στο ισοζύγιο λοιπών πρωτογενών
εισοδημάτων. Το έλλειμμα του ισοζυγίου δευτερογενών εισοδημάτων περιορίστηκε κυρίως λόγω της βελτίωσης του ισοζυγίου των λοιπών εκτός γενικής κυβέρνησης τομέων.
Ισοζύγιο κεφαλαίων
Τον Σεπτέμβριο του 2020, το έλλειμμα του ισοζυγίου κεφαλαίων διευρύνθηκε σε σχέση με εκείνο του αντίστοιχου μήνα του προηγούμενου έτους. Την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020, το πλεόνασμα του ισοζυγίου κεφαλαίων παρουσίασε μεγάλη άνοδο κατά 1,1 δισεκ. ευρώ σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2019, λόγω της αύξησης των μεταβιβάσεων από την ΕΕ προς τη γενική κυβέρνηση.
Το συνολικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων (το οποίο αντιστοιχεί στις ανάγκες της οικονομίας για χρηματοδότηση από το εξωτερικό) κατέγραψε έλλειμμα 587 εκατ. ευρώ, έναντι πλεονάσματος 867 εκατ. ευρώ το Σεπτέμβριο του 2019. Την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020, το συνολικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων παρουσίασε έλλειμμα 7,3 δισεκ. ευρώ, έναντι πλεονάσματος 124 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2019.
Τον Σεπτέμβριο του 2020, στην κατηγορία των άμεσων επενδύσεων οι απαιτήσεις των κατοίκων έναντι του εξωτερικού κατέγραψαν αύξηση 54 εκατ. ευρώ. Οι υποχρεώσεις των κατοίκων έναντι του εξωτερικού παρουσίασαν αύξηση 166 εκατ. ευρώ. Στις επενδύσεις χαρτοφυλακίου, η αύξηση των απαιτήσεων των κατοίκων έναντι του εξωτερικού οφείλεται κυρίως στην αύξηση κατά 568 εκατ. ευρώ των τοποθετήσεών τους σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του εξωτερικού. Η αύξηση των υποχρεώσεών τους οφείλεται κυρίως στην αύξηση κατά 1,3 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου.
Στην κατηγορία των λοιπών επενδύσεων, η αύξηση των απαιτήσεων των κατοίκων έναντι του εξωτερικού οφείλεται κυρίως στην αύξηση κατά 1,1 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων κατοίκων σε καταθέσεις και repos στο εξωτερικό. Η αύξηση των υποχρεώσεών τους αντανακλά – στο μεγαλύτερο μέρος της – την αύξηση κατά 1,3 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε καταθέσεις και repos στην Ελλάδα (περιλαμβάνεται και ο λογαριασμός TARGET).
Την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020, στην κατηγορία των άμεσων επενδύσεων, οι απαιτήσεις των κατοίκων έναντι του εξωτερικού σημείωσαν αύξηση κατά 495 εκατ. ευρώ και οι καθαρές υποχρεώσεις των κατοίκων έναντι του εξωτερικού, που αντιστοιχούν σε άμεσες επενδύσεις μη κατοίκων στην Ελλάδα, κατέγραψαν αύξηση κατά 2,4 δισεκ. ευρώ. Στις επενδύσεις χαρτοφυλακίου, η καθαρή αύξηση των απαιτήσεων των κατοίκων έναντι του εξωτερικού οφείλεται στην αύξηση κατά 33 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων κατοίκων σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του εξωτερικού. Η καθαρή μείωση των υποχρεώσεών τους οφείλεται κυρίως στη μείωση κατά 8,2 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου.
Στην κατηγορία των λοιπών επενδύσεων, η καθαρή αύξηση των απαιτήσεων των κατοίκων έναντι του εξωτερικού οφείλεται κυρίως στην αύξηση κατά 2,5 δισεκ. ευρώ της στατιστικής προσαρμογής που συνδέεται με την έκδοση τραπεζογραμματίων. Η καθαρή αύξηση των υποχρεώσεών τους αντανακλά κυρίως την αύξηση κατά 41,9 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε καταθέσεις και repos στην Ελλάδα (περιλαμβάνεται και ο λογαριασμός TARGET) και την αύξηση κατά 6,2 δισεκ. ευρώ των δανειακών υποχρεώσεων των κατοίκων προς μη κατοίκους. Επισημαίνεται ότι οι ανωτέρω εξελίξεις στις κατηγορίες των επενδύσεων χαρτοφυλακίου και των λοιπών επενδύσεων αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό τιτλοποιήσεις δανείων συστημικών πιστωτικών ιδρυμάτων.
Στο τέλος Σεπτεμβρίου του 2020, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας διαμορφώθηκαν σε 9,6 δισεκ. ευρώ, έναντι 7,5 δισεκ. ευρώ στο τέλος Σεπτεμβρίου του 2019, κυρίως λόγω μεταβολής της αποτίμησής τους, που συνδέεται μερικώς με την ανατίμηση του ευρώ.
