– Μία «βόμβα» στα χέρια του Ερντογάν
Οι εξελίξεις στην Τουρκία είναι καταιγιστικές: O Τούρκος Πρόεδρος Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν απέλυσε τον επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας Νατζί Αγκμπάλ και πρακτικά περιόρισε τις ελπίδες για πραγματική οικονομική ανάκαμψη, ενώ παράλληλα υπονόμευσε και τις ίδιες τις προσπάθειές του.
Η απόλυση του Αγκμπάλ αποτέλεσε σοκ για τους επενδυτές που έχουν έκθση στην τουρκική οικονομία αφού κανείς δεν την ανέμενε. Η πρόσφατη τοποθέτηση του Αγκμπάλ στο τιμόνι της κεντρικής τράπεζας της χώρας είχε αποτελέσει σχετικά καλά νέα τον προηγούμενο Νοέμβριο αφού σήμαινε την απομάκρυνση από τις ανορθόδοξες τακτικές του προκατόχου του.
Παρόλα αυτά, η επαναφορά σε… ορθόδοξες τακτικές αποτελεί και την πηγή της απομάκρυνσης του Αγκμπάλ. Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Ahvalnews, με πληθωρισμό της τάξης του 15%, ο Αγκμπάλ αύξησε τα επιτόκια κατά 875 μονάδες βάσης. Μερικές ημέρες πριν την απόλυσή του τα είχε αυξήσει κατά 200 μονάδες βάσης επιπλέον, κάτι που οι επενδυτές ανέφεραν πως ήταν πολύ σημαντικό ως προς την προάσπιση της τουρκικής λίρας.
Σύμφωνα πάντα με το πρακτορείο Ahvalnews, η τουρκική λίρα μπορεί να υποστεί μεγαλύτερες πιέσεις και να υποπέσει σε πραγματική κρίση μετά τις τελευταίες εξελίξεις. Όπως αναφέρει ο στρατηγικός αναλυτής της Societe General, Φοίνιξ Κέιλεν, η απόφαση του Ερντογάν μπορεί να ωθήσει τη χώρα «πέρα από το σημείο χωρίς επιστροφή», ενώ προσέθεσε πως «χωρίς περίσσεια αποθέματα προς υπεράσπιση της λίρας, και δεδομένης της μεγάλη “εξόδου” των εγχώριων και ξένων επενδυτών, η Τουρκία μπορεί να μην αποφύγει μια μεγάλη νομισματική κρίση τους ερχόμενους μήνες». Η τουρκική λίρα βρέθηκε σε χαμηλό 8,48 λιρών/δολάριο την Πέμπτη, ενώ αναμένεται να φτάσει τα 9,7 λίρες/δολάριο κατά το δεύτερο τρίμηνο, 9 λίρες/δολάριο κατά το τρίτο, και 9,3 λίρες/δολάριο κατά τους τρεις τελευταίους μήνες του έτους, σύμφωνα με τον Κέιλεν.
Ο νέος επικεφαλής Καβτσιόγλου είναι ο τέταρτος τη σειρά κυβερνήτης της κεντρικής τράπεζας της χώρας μέσα σε μόλις δύο έτη. Ο Ερντογάν είναι οπαδός των χαμηλών επιτοκίων αφού πιστεύει πως το αντίθετο οδηγεί σε πληθωρισμό, κάτι που αντιτίθεται προφανώς στις κλασσικές οικονομικές επιστήμες. Η κεντρική τράπεζα από την πλευρά της, συμπλέοντας με την κυβερνητική στρατηγική, έχει ξοδέψει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια των αποθεμάτων της σε ξένα νομίσματα για να υποστηρίξει τη λίρα. Τα χαμηλά κόστη δανεισμού έδωσαν στον Ερντογάν την ευκαιρία να βοηθήσει στην καταπολέμηση των οικονομικών πιέσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Πόσο πιθανά είναι τα capital controls
Ο νέος επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, Σαχάπ Καβτσιόγλου είναι πρώην μέλος του κυβερνητικού κόμματος ΑΚΡ, αλλά και στέλεχος της τράπεζας Halkbank που εμφανίζεται να έχει στενούς δεσμούς και με το περιβάλλον Ερντογάν, ενώ βρίσκεται στο στόχαστρο των αμερικανικών αρχών.
Από την πλευρά του ο αναλυτής της SEB Research, Per Hammarlund, αναφέρει πως η Τουρκία «θα απομείνει με δύο επιλογές, είτε να δεσμευτεί να χρησιμοποιήσει τα επιτόκια για να σταθεροποιήσει τις αγορές είτε να επιβάλει capital controls».
Πάντως, ο υπουργός Οικονομικών, Λουτφί Ελβάν, διέψευσε το ενδεχόμενο επιβολής κεφαλαιακών περιορισμών, διαβεβαιώνοντας ότι η χώρα θα μείνει πιστή στις αρχές της ελεύθερης αγοράς.
Τί μέλλει γενέσθαι
Εάν υπάρξει επιστροφή στις απόψεις του Ερντογάν για τα επιτόκια, η οικονομία αναμένεται να περάσει τεράστια κρίση. Η Σέλβα Ντεμιράλπ του Koc University-TUSIAD Economic Research Forum στην Κωνσταντινούπολη υπολογίζει πως το ρίσκο είναι μεγάλο και ενδέχεται να ασκήσει μεγάλες πιέσεις στη λίρα και να πλήξει την οικονομία.
Τα οικονομικά προβλήματα συμπίπτουν με μια δύσκολη πολιτική κατάσταση στη χώρα. Μετά την απόλυση του Αγκμπάλ, ο Ερντογάν ανακοίνωσε πως η Τουρκία αποσύρεται από το Council of Europe’s Instanbul Convention, μια συμφωνία η οποία προσπαθεί να καταπολεμήσει τη βία κατά των γυναικών, κάτι που προφανώς οδήγησε σε μεγάλες διαμαρτυρίες και καταδικαστικές δηλώσεις από πολλούς ηγέτες κρατών όπως ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν.
Παράλληλα, Τούρκοι εισαγγελείς υπέβαλαν κατηγορητήριο κατά του κουρδικού κόμματος HDP, το οποίο αποτελεί και το δεύτερο μεγαλύτερο αντιπολιτευτικό κόμμα στη χώρα. Το κοινοβούλιο της χώρας είχε ήδη αποσύρει τη βουλευτική ασυλία του μέλους του HDP Ομέρ Φαρούκ Γκεργκερλιόγλου το 2016 λόγω ενός tweet. Το HDP κατηγορείται πως υποστηρίζει το ΡΚΚ, μια -σύμφωνα με το τουρκικό κράτος- τρομοκρατική οργάνωση που βρίσκεται σε ανοιχτό πόλεμο με την Τουρκία από το 1984.
Το σύμπλεγμα της προβληματικής οικονομίας και της πολιτικής κατάστασης αποτελεί εκρηκτικό μείγμα εν μέσω μιας πανδημίας. Τίποτα από όλα αυτά δεν σηματοδοτούν μια καλή έκμβαση τόσο για την Τουρκία, όσο και για την κυβέρνηση Ερντογάν.
Πάντως, το κόστος δανεισμού της Τουρκίας συνεχίζει να αυξάνεται επικίνδυνα, κάτι που αποτυπώνεται στην απόδοση των δεκαετών ομολόγων που έφθασαν σε υψηλό διμήνου.
