Τι πρέπει να γνωρίζουν όσοι έχουν ένσημα σε περισσότερα από ένα Ασφαλιστικά Ταμεία – Τα «ψιλά γράμματα» που πρέπει να «διαβάσουν» οι ασφαλισμένοι
Χιλιάδες εργαζόμενοι αλλά και απόμαχοι της εργασίας που έχουν μπλέξει στα “δίχτυα” της διαδοχικής ασφάλισης κάθε χρόνο αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τη γραφειοκρατία, η οποία πλέον έχει γίνει… ηλεκτρονική.
Έτσι, εκτός από το γεγονός ότι καθυστερεί η απονομή σύνταξης ακόμη και για τέσσερα χρόνια, πρέπει να μπουν και στη… βάσανο της συλλογής εγγράφων, για τα οποία η Κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι στο άμεσο μέλλον δεν θα υπάρχουν και όλα θα γίνονται με ένα… κλικ.
Ωστόσο, χιλιάδες εργαζόμενοι που έχουν δύο ή και τρία ασφαλιστικά ταμεία διαπιστώνουν ότι βρίσκονται αντιμέτωποι με το κλείσιμο με πολλούς ανοικτούς… λογαριασμούς.
Υποτίθεται ότι πέρσι, με τον νόμο Βρούτση (4670/2020) απλουστεύτηκε η διαδικασία προκειμένου να γίνει η… ιχνηλάτηση του αρμοδίου φορέα για την έκδοση και απονομή της σύνταξης μέσω του ΕΦΚΑ.
Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές λεπτομέρειες και πολλές “παγίδες”, που πρέπει να γνωρίζουν εγκαίρως όσοι εμπίπτουν στις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης, προκειμένου να… μάθουν πότε θα πάρουν σύνταξη και αν μπορούν να την αυξήσουν λόγω διπλών ή τριπλών εισφορών, ανάλογα με το αν πληρούν τις βασικές προϋποθέσεις.
Ακόμη και σήμερα, στις περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης σημειώνονται καθυστερήσεις ως προς την εξέταση και απονομή της σύνταξης από τον αρμόδιο ή τους αρμόδιους φορείς.
Εξέταση αιτήματος
Το βασικό “κλειδί” στη διαδοχική ασφάλιση είναι η εξέταση του αιτήματος, κάτι που φαίνεται ότι σε κάποιον βαθμό έχει επιτευχθεί.
Το υπουργείο Εργασίας διαβεβαιώνει ότι με τον περσινό νόμο έχουν μειωθεί και στην… πράξη τα βήματα και η… ταλαιπωρία για τους ασφαλισμένους που καταθέτουν αίτηση για την απονομή σύνταξης μέσω διαδοχικής ασφάλισης.
Θετικό στοιχείο είναι ότι έχουν καταργηθεί τα δύο στάδια εξέτασης και κρίσης από τον τελευταίο φορέα και υπάρχει η δυνατότητα συνταξιοδότησης από τον τελευταίο πρώην φορέα.
Αυτό σημαίνει ότι, πλέον, δεν χρειάζεται να εξεταστούν οι προϋποθέσεις αρμοδιότητας στις περιπτώσεις θεμελίωσης δικαιώματος λόγω γήρατος με 15 έτη ασφάλισης και συμπλήρωσης του 67ου έτους της ηλικίας.
Η αίτηση συνταξιοδότησης, που υποβάλλεται βάσει των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης, εξετάζεται από την αρμόδια υπηρεσία του φορέα ή τομέα ή κλάδου ή λογαριασμού, στην οποία υπάγονταν οι ασφαλισμένοι λόγω ιδιότητας ή απασχόλησης κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης και σύμφωνα με τη νομοθεσία του τελευταίου φορέα.
Η διάταξη αυτή είναι πολύ σημαντική, καθώς παρέχει τη δυνατότητα συνταξιοδότησης σε πρόσωπα τα οποία με το προηγούμενο καθεστώς, παρότι είχαν συνολικά 15 έτη ασφάλισης, δεν μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν με τη διαδοχική ασφάλιση, ακόμη και αν συμπλήρωναν το 67ο έτος της ηλικίας τους! Έτσι, η πλήρωση των προϋποθέσεων που έθετε η διαδοχική ασφάλιση οδηγούσε σε ακύρωσή της.
Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι πρόκειται για μία διάταξη που εφαρμόζεται μόνο για θεμελίωση πλήρους συνταξιοδοτικού δικαιώματος στο 67ο έτος της ηλικίας και δεν έχει εφαρμογή σε καμία άλλη περίπτωση.
Όροι και προϋποθέσεις
Η διαδικασία των όρων και των προϋποθέσεων για τους αιτούντες σύνταξη με διαδοχική ασφάλιση έχει αλλάξει και οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απαλλαγούν από την ταλαιπωρία μέσα από 9 συγκεκριμένα βήματα.
Ειδικότερα, προβλέπονται τα εξής:
1. Το αίτημα ασφαλισμένου ή μελών της οικογένειάς του, που ζητούν την εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης, κρίνεται αρχικά με τις διατάξεις της νομοθεσίας του τελευταίου ενταχθέντα φορέα στον e-ΕΦΚΑ.
2. Το συνταξιοδοτικό δικαίωμα θεμελιώνεται με 15 έτη ασφάλισης στο 67ο έτος. Τα πρόσωπα που θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα δικαιούνται σύνταξης από την υπηρεσία του e-ΕΦΚΑ του τελευταίου φορέα ή τομέα ή κλάδου ή λογαριασμού στον οποίο υπαγόταν ο ασφαλισμένος, χωρίς να εξετάζεται η πλήρωση των ειδικότερων προϋποθέσεων για τις 1.000 ημέρες ασφάλισης συνολικά ή τις 300 κατά την τελευταία πενταετία ή τις 600 οποτεδήποτε πριν από τη διακοπή της δραστηριότητας ή απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης ή την επέλευση του ασφαλιστικού κινδύνου για τις συντάξεις λόγω αναπηρίας ή θανάτου.
3. Αν ο ασφαλισμένος δεν πραγματοποίησε τον αριθμό ημερών εργασίας που προαναφέρθηκαν και δεν πληροί τις προϋποθέσεις που απαιτεί η νομοθεσία του τελευταίου ενταχθέντα φορέα, τότε το αίτημα του ιδίου ή των μελών της οικογενείας του κρίνεται από τον ενταχθέντα φορέα στην ασφάλιση, του οποίου πραγματοποίησε τον περισσότερο χρόνο ασφάλισης, εκτός από τον τελευταίο.
4. Ο ασφαλισμένος που ζητά να συνταξιοδοτηθεί λόγω γήρατος πρέπει να έχει συμπληρώσει ένα από τα όρια ηλικίας που προβλέπει η νομοθεσία του τελευταίου ενταχθέντα φορέα.
5. Για τους αυτοτελώς απασχολούμενους ή ελεύθερους επαγγελματίες, όριο ηλικίας διαβίβασης έχει οριστεί το 60ο έτος της ηλικίας και για τους ασφαλισμένους του τέως ΟΓΑ το 67ο έτος.
6. Ο ασφαλισμένος που ζητά να συνταξιοδοτηθεί λόγω αναπηρίας πρέπει να έχει κριθεί ανάπηρος με το ποσοστό αναπηρίας που προβλέπεται από τη νομοθεσία του τελευταίου ενταχθέντα φορέα.
7. Για τη συνταξιοδότηση λόγω θανάτου των μελών της οικογένειας του ασφαλισμένου δεν απαιτείται καμία προϋπόθεση.
8. Αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις τότε η αίτηση κρίνεται από τους άλλους ενταχθέντες φορείς που ασφαλίστηκαν κατά φθίνουσα σειρά αριθμού ημερών εργασίας, εκτός από τον τελευταίο.
9. Εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που προβλέπονται από τις διατάξεις της νομοθεσίας με ολόκληρο τον χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης, τότε χορηγείται η αιτούμενη σύνταξη από τον e-ΕΦΚΑ, ενώ σε αντίθετη περίπτωση απορρίπτεται.
Αναλυτικά παραδείγματα
Ο τρόπος απονομής σύνταξης με διαδοχική ασφάλιση παρουσιάζει πολλά “λεπτά” σημεία και μπορεί να γίνει πιο αντιληπτός μέσα από τα εξής παραδείγματα:
1. Έστω ασφαλισμένος 67 ετών, με συνολικό χρόνο ασφάλισης 15 έτη, εκ των οποίων τα 14 στο ΝΑΤ και 1 έτος στο πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ. Ο ασφαλισμένος δεν μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με τις διατάξεις του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ, γιατί δεν έχει συμπληρώσει 1.000 ημέρες ασφάλισης, από τις οποίες οι 300 την τελευταία πενταετία, πριν τη διακοπή της ασφάλισης ή την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης. Έτσι, η αίτηση πρέπει να εξεταστεί με βάση τις διατάξεις του πρώην ΝΑΤ.
Ωστόσο, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 1711/1987 του πρώην ΝΑΤ, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, ο διαδοχικά ασφαλισμένος πρέπει να έχει συμπληρώσει μαζί με την υπηρεσία του πάνω σε πλοία και τον χρόνο ασφάλισης σε άλλους φορείς, δηλαδή 20 χρόνια ναυτικής και άλλης εργασίας. Άρα, ο ασφαλισμένος του παραδείγματος δεν έχει 20 έτη διαδοχικής ασφάλισης ούτε 15 έτη ναυτικής υπηρεσίας.
Εάν υποχρεωνόταν να επιλέξει τη χρήση των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης δεν θα μπορούσε να λάβει σύνταξη αν και θα είχε συμπληρώσει 15 έτη ασφάλισης σε ηλικία 67 ετών. Έτσι, στη συγκεκριμένη περίπτωση ο ασφαλισμένος μπορεί να συνταξιοδοτηθεί από τον e-ΕΦΚΑ χωρίς να εξετάζεται η πλήρωση των ειδικοτέρων προϋποθέσεων του Νόμου Βρούτση.
2. Παλαιός ασφαλισμένος έχει διαδοχικό χρόνο ασφάλισης 3 έτη στο πρώην ΝΑΤ, 8 στον πρώην ΟΑΕΕ και τα 4 τελευταία έτη ασφάλισης στο πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ. Υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης στο 62ο έτος της ηλικίας του για μειωμένη σύνταξη γήρατος. Έχει 1.000 ημέρες ασφάλισης, από τις οποίες 300 την τελευταία πενταετία στο πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ, άρα πληροί άμεσα τις συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις, μειώνοντας κατά πολύ τον χρόνο έκδοσης συνταξιοδοτικής απόφασης.
Με το προηγούμενο καθεστώς, επειδή ο ασφαλισμένος δεν έχει 1.500 ημέρες ασφάλισης, από τις οποίες οι 500 την τελευταία πενταετία στην ασφάλιση του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ, η αίτηση θα εξεταζόταν με τις προϋποθέσεις του πρώην ΟΑΕΕ και δεν θα έπαιρνε σύνταξη! Το ίδιο θα συνέβαινε, αν το αίτημά του εξεταζόταν και από το πρώην ΝΑΤ!
Στη συνέχεια, η εξέταση της αίτησης από το πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ με βάση τις μειωμένες ειδικές προϋποθέσεις της διαδοχικής ασφάλισης (1.000 ημέρες ασφάλισης με τις 300 την τελευταία πενταετία) και μόνον εφόσον πληρούνταν οι προϋποθέσεις του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ θα εκδιδόταν συνταξιοδοτική απόφαση.
3. Ασφαλισμένος, γεννηθείς το 1968, είχε ασφαλιστεί στο ΝΑΤ τα έτη 1992 – 2014 και στον πρώην ΟΑΕΕ τα έτη 2015 – 2016. Το έτος 2020, σε ηλικία 52 ετών, υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης στον e-ΕΦΚΑ. Ο ασφαλισμένος έχει θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τις διατάξεις του πρώην ΝΑΤ (20 έτη ναυτικής υπηρεσίας και 52 έτη).
Ο ασφαλισμένος δεν επιθυμεί να συνυπολογίσει τον διαδοχικό χρόνο ασφάλισης του πρώην ΟΑΕΕ, προκειμένου να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τις ευνοϊκές προϋποθέσεις του πρώην ΝΑΤ. Σε αυτήν την περίπτωση θα λάβει Εθνική και
Ανταποδοτική σύνταξη για τα 23 έτη από το 1992 – 2014, η οποία θα υπολογιστεί με βάση τον μέσο όρο των συνταξίμων αποδοχών από το 2002 έως το 2014. Έτσι, ο διαδοχικός χρόνος ασφάλισης στον πρώην ΟΑΕΕ (2015 – 2016), ο οποίος κατ’ επιλογήν τού ασφαλισμένου δεν αξιοποιήθηκε προκειμένου να θεμελιωθεί συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τις ευνοϊκές προϋποθέσεις του πρώην ΝΑΤ, δεν θα ληφθεί υπόψη ούτε στη θεμελίωση ούτε στον υπολογισμό του ποσού της σύνταξης.
Έτσι, αν έχει πληρώσει εισφορές για τον πρώην ΟΑΕΕ, τότε αυτές δεν αναγνωρίζονται! Ο χρόνος αυτός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για συνταξιοδότηση με διαδοχική ασφάλιση από φορείς εκτός του e-ΕΦΚΑ.
4. Έστω ασφαλισμένος που έχει διαδοχικό χρόνο ασφάλισης στο πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ, στον πρώην ΟΑΕΕ και στην Τράπεζα της Ελλάδος. Μπορεί να λάβει μία σύνταξη από τον e-ΕΦΚΑ με μόνον τον χρόνο ασφάλισης στον πρώην ΟΑΕΕ και να λάβει μία δεύτερη σύνταξη από την Τράπεζα της Ελλάδος, συνυπολογίζοντας και τον χρόνο ασφάλισης τού πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ.
Κατά τον υπολογισμό της εθνικής και ανταποδοτικής σύνταξης, ο e-ΕΦΚΑ θα λάβει υπόψη τα ποσοστά αναπλήρωσης και τις συντάξιμες αποδοχές μόνον των ετών ασφάλισης στον πρώην ΟΑΕΕ.
