Η διαδικασία διαπίστωσης του ευάλωτου οφειλέτη και έκδοσης της σχετικής βεβαίωσης, καθώς και οι έλεγχοι και οι διασταυρώσεις που θα διεξάγουν οι αρμόδιες αρχές, καθορίζονται με κοινή απόφαση του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα και της υφυπουργού Εργασίας Δόμνας Μιχαηλίδου.
Ειδικότερα, η απόφαση καθορίζει ότι αρμόδια υπηρεσία για τη διαπίστωση της πλήρωσης των εισοδηματικών, περιουσιακών και λοιπών κριτηρίων που ισχύουν, ώστε ο οφειλέτης να χαρακτηριστεί ευάλωτος, είναι η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) του υπουργείου Οικονομικών. Παράλληλα αναφέρει ότι ο έλεγχος των προϋποθέσεων, βάσει των οποίων διαπιστώνεται ότι ο οφειλέτης εμπίπτει στην κατηγορία του ευάλωτου οφειλέτη, και η έκδοση της σχετικής βεβαίωσης θα διεξάγονται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας ηλεκτρονικής υποβολής και διαχείρισης αιτήσεων, η οποία αναπτύσσεται από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και Δημόσιας Διοίκησης (ΓΓΠΣΔΔ) σε συνεργασία με την ΕΓΔΙΧ.
Η διαδικασία προβλέπει και σειρά ελέγχων της ορθότητας και της αξιοπιστίας των δηλωθέντων, καθώς και κυρώσεις για όσους δηλώσουν ψευδή ή λανθασμένα στοιχεία προκειμένου να εξασφαλίσουν τη βεβαίωση του ευάλωτου οφειλέτη. Αφενός θα χάνουν τη βεβαίωση οφειλέτη, ενώ θα χάνουν και την επιδότηση ενοικίου που τυχόν λαμβάνουν και την οποία μάλιστα θα επιστρέψουν αναδρομικά.
Η υποβολή αιτήσεων
Ο οφειλέτης, στο πρόσωπο του οποίου συντρέχουν οι προϋποθέσεις χαρακτηρισμού ως ευάλωτου, μπορεί να υποβάλει αίτηση εντός των νόμιμων προθεσμιών στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, ώστε να του χορηγηθεί η βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη. Η έννοια του οφειλέτη περιλαμβάνει τόσο τον άμεσα αντισυμβαλλόμενο ως πρωτοφειλέτη όσο και τους ενεχόμενους εις ολόκληρον ως συνοφειλέτες ή εγγυητές. Η αίτηση υποβάλλεται ηλεκτρονικά με τους κωδικούς ταυτοποίησης TAXISnet.
Μέσω της ταυτοποίησης ανακτώνται αυτόματα από τις βάσεις δεδομένων της Φορολογικής Διοίκησης τα ακόλουθα στοιχεία:
Πλήρη στοιχεία του αιτούντος και ειδικότερα το ονοματεπώνυμο, το πατρώνυμο, ο ΑΦΜ, ο ΑΜΚΑ και οι ΚΑΔ, αν είναι επιτηδευματίας.
Πλήρη στοιχεία του συζύγου ή του συμβίου και των εξαρτώμενων μελών του και ειδικότερα το ονοματεπώνυμο, το πατρώνυμο, ο ΑΦΜ, ο ΑΜΚΑ και οι ΚΑΔ, αν είναι επιτηδευματίες.
Ο αιτών συμπληρώνει το τηλέφωνο, τη διεύθυνση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας του, καθώς και την ακίνητη περιουσία και τις οικογενειακές καταθέσεις σε χώρες εκτός Ελλάδος. Στη συνέχεια επιβεβαιώνει τα στοιχεία της κύριας κατοικίας του, ενώ παράλληλα υποβάλλει και τις ακόλουθες υπεύθυνες δηλώσεις:
Ότι η κατοικία που έχει δηλωθεί στη Φορολογική Διοίκηση συνιστά την κύρια κατοικία του ή, σε περίπτωση μεταβολής αυτής από τον χρόνο της τελευταίας φορολογικής δήλωσης, η πλέον πρόσφατη κατοικία.
Ότι έχει κηρυχθεί σε κατάσταση πτώχευσης ή ότι ο ενυπόθηκος ή ο προσημειούχος πιστωτής έχει κατάσχει το ακίνητό του που συνιστά την κύρια κατοικία ή ότι έχει καταρτιστεί σύμβαση αναδιάρθρωσης.
Ότι συντρέχουν στο πρόσωπό του οι προϋποθέσεις χαρακτηρισμού ως ευάλωτου, σύμφωνα με το άρθρο 3 του ν. 4472/2017 (Α’ 74) και το άρθρο 217 του ν. 4738/2020.
Ότι παρέχει άδεια στους χρηματοδοτικούς φορείς και στο Δημόσιο για πρόσβαση, επεξεργασία και διασταύρωση των δεδομένων που περιλαμβάνονται στην αίτηση, όσο και άλλων δεδομένων του που βρίσκονται στην κατοχή των χρηματοδοτικών φορέων, για τους σκοπούς του παρόντος.
Η αίτηση συνυπογράφεται από τον σύζυγο ή τον συμβίο και από τα εξαρτώμενα μέλη του αιτούντος ή τους νομίμους αντιπροσώπους τους. Σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης ή ελεύθερης συμβίωσης δεν απαιτείται η συνυπογραφή της αίτησης από τον σύζυγο. Στην περίπτωση αυτή, για τα κριτήρια χαρακτηρισμού του ως ευάλωτου λαμβάνεται υπόψη το ατομικό εισόδημα του αιτούντος, προσαυξημένο σύμφωνα με τα ποσά που προβλέπονται για τα εξαρτώμενα μέλη που έχει στην επιμέλειά του ο αιτών. Η διακοπή της έγγαμης ή ελεύθερης συμβίωσης θα πρέπει να έχει δηλωθεί στη Φορολογική Διοίκηση πριν από την υποβολή της σχετικής αίτησης και τα σχετικά στοιχεία αντλούνται από αυτή.
Άρση απορρήτου
Η υποβολή της αίτησης συνεπάγεται αυτοδίκαια την άρση του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων και του φορολογικού απορρήτου για τον έλεγχο της πλήρωσης των κριτηρίων χαρακτηρισμού ως ευάλωτου για τον αιτούντα, τον σύζυγο ή τον συμβίο και τα εξαρτώμενα μέλη.
Από τη βάση δεδομένων της φορολογικής διοίκησης ανακτώνται αυτόματα για τον αιτούντα, το σύζυγο ή τον συμβίο, και τα εξαρτώμενα μέλη, κατά περίπτωση, τα ακόλουθα στοιχεία:
η κατοικία που έχει δηλωθεί ως κύρια στην τελευταία φορολογική δήλωση που προηγείται της αίτησης,
τυχόν διακοπή της έγγαμης συμβίωσης,
δήλωση εισοδήματος φυσικών προσώπων τελευταίου φορολογικού έτους,
πράξη διοικητικού προσδιορισμού του ΕΝΦΙΑ του τελευταίου φορολογικού έτους,
πράξη διοικητικού προσδιορισμού του φόρου εισοδήματος του τελευταίου φορολογικού έτους.
Τα έγγραφα αυτά αντλούνται αυτόματα, εκκινώντας από την τελευταία διαθέσιμη έκδοσή τους, εφόσον δεν έχει παρέλθει η αντίστοιχη προθεσμία υποβολής τους βάσει της κείμενης νομοθεσίας. Μετά την παρέλευση των προβλεπόμενων προθεσμιών, η αυτόματη άντληση των εγγράφων εκκινεί από την τελευταία έκδοση για την οποία υπάρχει υποχρέωση υποβολής.
Με την ολοκλήρωση της ανάκτησης των δεδομένων η αίτηση διαβιβάζεται ηλεκτρονικά στους χρηματοδοτικούς φορείς, από τους οποίους ανακτώνται εντός δέκα εργάσιμων ημερών στοιχεία αναφορικά με καταθέσεις και επενδυτικά προϊόντα που τηρούνται στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, καθώς και την εκτιμώμενη αξία τους. Σημειώνεται πως η αίτηση υπέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης του αιτούντα και των συνυπογραφόντων, συζύγου ή συμβίου και εξαρτώμενων μελών, για την ακρίβεια και την πληρότητα του περιεχομένου και των υποβληθέντων εγγράφων.
Σε περίπτωση που είτε δεν προκύπτει από τα αντλούμενα στοιχεία της φορολογικής διοίκησης ότι η κατοικία συνιστά την κύρια κατοικία του οφειλέτη είτε έχει μεταβληθεί η κύρια κατοικία του οφειλέτη από τον χρόνο υποβολής της τελευταίας φορολογικής δήλωσης, αυτός προσκομίζει έγγραφα που να αποδεικνύουν επαρκώς τη χρήση του ακινήτου ως κύρια κατοικία. Τα έγγραφα που δύνανται να προσκομιστούν στην περίπτωση αυτή είναι λογαριασμοί παρόχων υπηρεσιών κοινής ωφελείας στο όνομα του δικαιούχου. Με την ολοκλήρωση των διαδικασιών ελέγχου και την ανάκτηση των στοιχείων που ορίζονται στις παραγράφους αυτές, η αίτηση θεωρείται υποβληθείσα. Ο έλεγχος εκπλήρωσης των κριτηρίων χαρακτηρισμού του αιτούντα ως ευάλωτου πραγματοποιείται με βάση:
α) τα δηλωθέντα από τον αιτούντα στοιχεία,
β) τις ηλεκτρονικές διασταυρώσεις ως προς αυτά,
γ) τις προσκομιζόμενες υπεύθυνες δηλώσεις
Η έκδοση βεβαίωσης
Εάν κατά την ανάκτηση των δεδομένων αυτών διαπιστωθεί ότι ο αιτών δεν πληροί ένα ή περισσότερα κριτήρια χαρακτηρισμού του ως ευάλωτου είτε ότι δεν τηρήθηκαν οι νόμιμες προθεσμίες για την υποβολή της αίτησης, η ηλεκτρονική πλατφόρμα αποστέλλει ηλεκτρονικά σχετική ειδοποίηση στον αιτούντα. Με την αποστολή της η διαδικασία περατώνεται, η αίτηση θεωρείται απορριφθείσα και ενημερώνονται σχετικά μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας ο οφειλέτης και οι χρηματοδοτικοί φορείς.
Σε κάθε άλλη περίπτωση εκδίδεται βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη από την ηλεκτρονική πλατφόρμα. Η βεβαίωση αυτή φέρει την υπογραφή του ειδικού γραμματέα Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους με μηχανικό μέσο, καθώς και μοναδικό αριθμό ελέγχου της γνησιότητάς της. Η ισχύς της βεβαίωσης είναι για τρεις μήνες από την ημερομηνία έκδοσης. Η βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη αποστέλλεται στη συνέχεια ηλεκτρονικά στον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, για να λάβει χώρα η απόκτηση του ακινήτου του ευάλωτου οφειλέτη από τον Φορέα, εντός των νομίμων προθεσμιών, ενώ παράλληλα αποστέλλεται σχετική ενημέρωση στους χρηματοδοτικούς φορείς περί έκδοσης της βεβαίωσης.
Κατά της απόρριψης της αίτησης έκδοσης βεβαίωσης ευάλωτου επιτρέπεται η άσκηση αιτήσεως θεραπείας, προσκομίζοντας όλα τα απαραίτητα στοιχεία, βάσει των οποίων ο οφειλέτης πληροί τις προϋποθέσεις για την έκδοση βεβαίωσης ευάλωτου και ζητείται η ανάκληση ή η μεταρρύθμιση της απόφασης.
Κυρώσεις
Αν αποδειχθεί με δημόσια έγγραφα ότι κάποιο από τα στοιχεία της αίτησης είναι ψευδές και η ανακρίβεια αυτή επιδρά στον χαρακτηρισμό του αιτούντος ως ευάλωτου κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, αυτό συνιστά λόγο άμεσης καταγγελίας της μίσθωσης του ακινήτου που συνιστά την πρώτη κατοικία και έκπτωσης εκ του δικαιώματος του οφειλέτη για επαναγορά του ακινήτου.
Επίσης, η ψευδής δήλωση κοινοποιείται στις αρμόδιες υπηρεσίες που χορηγούν το επίδομα στέγασης, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην υπό στοιχεία Δ13οικ.10747/256 (Β’ 792) κοινή υπουργική απόφαση, για τη διακοπή της χορήγησης και την ανάκτηση των σχετικώς καταβληθέντων ποσών, ενώ παράλληλα ενημερώνονται σχετικά και οι χρηματοδοτικοί φορείς
