Η κυβερνητική απόφαση περιορισμού των τηλεοπτικών σταθμών πανελλαδικής εμβέλειας σε τέσσερις – υπό το πρόσχημα της οικονομικής βιωσιμότητας τεσσάρων μόνο σταθμών – είναι πιθανόν να προκαλέσει συνέπειες όπως αυτές που επέρχονται σε κάθε περίπτωση λειτουργίας αναγκαστικού μονοπωλίου ή ολιγοπωλίου (δηλ. περιορισμένου, ‘’κλειστού αριθμού’’ παραγωγών αγαθών ή υπηρεσιών σε έναν κλάδο).
Του Κώστα Χριστίδη*
Νομικού – Οικονομολόγου
Αναγκαστικά μονοπώλια ή ολιγοπώλια (καρτέλ) είναι αυτά που δημιουργούνται όχι ως συνέπεια περιορισμού του ανταγωνισμού λόγω αυξημένης αποδοτικότητας, ανώτερης ποιότητας, συμπίεσης του κόστους μίας ή ολίγων επιχειρήσεων σε έναν κλάδο αλλά λόγω αδυναμίας ύπαρξης ανταγωνισμού εξ αιτίας συγκεκριμένων πράξεων ή αποφάσεων του κράτους, όπως ειδικών αδειών, απαγορεύσεων, επιχορηγήσεων κλπ., που παραχωρούν σε ορισμένες επιχειρήσεις, κατά κανόνα δημόσιες, ειδικά προνόμια, μη δυνάμενα να αποκτηθούν στην ελεύθερη αγορά.
Συνέπειες των αναγκαστικών μονοπωλίων ή ολιγοπωλίων είναι η αύξηση της τιμής (ή, όταν αυτή διατηρείται τεχνητά χαμηλή, όπως σε περιπτώσεις δημοσίων μονοπωλίων, η αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων), η αδιαφορία για την ποιότητα, ο περιορισμός του δικαιώματος επιλογής των καταναλωτών.
Όταν υπάρχει κλειστός αριθμός επιχειρήσεων σε έναν κλάδο, οι επιχειρήσεις αυτές συχνά προσπαθούν να αυξήσουν τα οφέλη τους μέσω συνεννοήσεων, εναρμονισμένων πρακτικών και άλλων μεθόδων που περιορίζουν περαιτέρω τον ανταγωνισμό.
Και ενώ η αριστερά παραδοσιακά καταφέρεται κατά των ‘’ξένων και ντόπιων μονοπωλίων’’ (εξαιρουμένων, βεβαίως, των κρατικών), έρχεται η κυβέρνηση Τσίπρα – Καμμένου να επιβάλει ένα αναγκαστικό ολιγοπώλιο στον ευαίσθητο χώρο της τηλεόρασης.
Ο αρμόδιος υπουργός κ. Παππάς ισχυρίσθηκε ότι ακολουθήθηκε μία ‘’υποδειγματική διαδικασία, η οποία οδήγησε σε μεγιστοποίηση του (εισπραχθησομένου) τιμήματος.
Αν έχει έτσι το πράγμα, ας ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία και σε άλλες περιπτώσεις. Ας εγκλείσουν τους ενδιαφερόμενους να αποκτήσουν μία υπό ιδιωτικοποίηση ΔΕΚΟ ή μία δημόσια έκταση σε έναν απρόσιτο χώρο μέχρις ότου προκύψει το μέγιστο τίμημα!
Ας επιδιωχθεί επίσης με ανάλογη διαδικασία η αδειοδότηση άλλων, μεγάλων ή μικρών επιχειρήσεων, όπως εφημερίδων, σουπερμάρκετ, φροντιστηρίων, φαρμακείων, γυμναστηρίων κ.α., αφού προηγηθεί κυβερνητική απόφαση περί του αριθμού ομοειδών επιχειρήσεων που μπορεί να επιβιώσουν σε κάθε κλάδο, σε κάθε τόπο.
Πέραν των όποιων αντιρρήσεων και αμφιβολιών για την συνταγματικότητα του νόμου και την βιωσιμότητα των νέων καναλιών, η επιβαλλόμενη άνωθεν συρρίκνωση της τηλεοπτικής αγοράς προφανώς αντίκειται στην επιδίωξη του ανοίγματος κλάδων και επαγγελμάτων που προσπαθούν να επιφέρουν τα εφαρμοζόμενα από τους δανειστές προγράμματα αλλά και η γενικότερη περί ανταγωνισμού ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Ο μη συγκαλυπτόμενος στόχος των κυβερνητικών μεθοδεύσεων είναι η χειραγώγηση του τηλεοπτικού τοπίου με κύριο μέσο την επιβολή κλειστού αριθμού καναλιών (τεσσάρων).
Η συγκεκριμένη προσπάθεια, σε συνδυασμό με τις ποικίλες παρεμβάσεις στην δικαιοσύνη, τον συγκεντρωτισμό και τον εξισωτισμό προς τα κάτω στην παιδεία αλλά και την αδιαφορία για την οικονομική εξουθένωση των πολιτών μέσω φόρων ή άλλων επιβαρύνσεων (όπως το σχεδιαζόμενο νέο χαράτσι για τα ακίνητα) είναι συμπτώματα ενός αυταρχισμού που αρχίζει να αποκτά επικίνδυνες διαστάσεις.