H ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας, κυρίως μέσω του προγράμματος «Εξοικονομώ», ο εκσυγχρονισμός της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους και οι ιδιωτικές επενδύσεις θα απορροφήσουν τη μερίδα του λέοντος από τον προϋπολογισμό του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, που παρουσίασε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και θα υποβάλει προς έγκριση η κυβέρνηση, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 15 Απριλίου.
Το σχέδιο, όμως, που θα χρηματοδοτηθεί με τα 18,2 δισ. ευρώ των επιδοτήσεων και τα 12,7 δισ. των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης και θα συμπληρωθεί από ιδιωτικά κεφάλαια για να κινητοποιήσει συνολικά 57,4 δισ. ευρώ, περιλαμβάνει μία λίστα 170 έργων και μεταρρυθμίσεων που απαντούν σε πλήθος αναγκών της ελληνικής οικονομίας, φιλοδοξώντας να συμβάλουν στην αλλαγή του παραγωγικού της προτύπου. Μεταξύ άλλων, έργα που περνούν την Ελλάδα στην ψηφιακή εποχή, όπως τα δίκτυα 5G σε αυτοκινητοδρόμους και η ψηφιακή διασύνδεση των νησιών, αλλά και αστικές αναπλάσεις, όπως στον Ελαιώνα και στο Τατόι, ή έργα που χρονίζουν, όπως η ψηφιοποίηση των αρχείων του κράτους, εξασφάλισαν την πολύτιμη χρηματοδότηση. Οι οδικοί άξονες έμειναν εκτός, με εξαίρεση τον Βόρειο Οδικό Αξονα Κρήτης και τον Ε65.
«Είναι ένας θεμελιώδης οικονομικός και κοινωνικός μετασχηματισμός», υποστηρίζει η κυβέρνηση, προσθέτοντας ότι θα δημιουργηθούν 180.000 θέσεις εργασίας έως το 2026, θα αυξηθεί το ΑΕΠ κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες και οι ιδιωτικές επενδύσεις κατά τουλάχιστον 20%.
Το σχέδιο αναπτύσσεται σε 4 άξονες, σύμφωνα και με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαïκής Επιτροπής. Μερικές από τις σημαντικότερες και πιο ενδιαφέρουσες δράσεις του (επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις) είναι οι εξής:
- Αξονας 1 – πράσινη μετάβαση (6 δισ. ευρώ).
- Εξοικονομώ κατ’ οίκον (1,081 δισ. ευρώ) Περιλαμβάνει αντικατάσταση κουφωμάτων και διπλά τζάμια, αναβάθμιση συστημάτων ψύξης και θέρμανσης, ηλιακούς θερμοσίφωνες, αντλίες θερμότητας, έξυπνα συστήματα ενεργειακής εξοικονόμησης, φωτοβολταϊκά στις στέγες κ.τ.λ. Αλλα 450 εκατ. προβλέπονται για τη δράση «Εξοικονομώ Επιχειρώντας», για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και 200 εκατ. για την αντίστοιχη δράση στο Δημόσιο.
- Συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας (450 εκατ.).
- Ηλεκτρική διασύνδεση νησιών – Κυκλάδων (195 εκατ.).
- Στρατηγικές αστικές αναπλάσεις, π.χ. Ελαιώνας, νότιο παραλιακό μέτωπο Αττικής, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και αλλού (475 εκατ.).
- Ανακαίνιση ΟΑΚΑ (43 εκατ.).
- Πολεοδομικά σχέδια σε όλη την Ελλάδα (250 εκατ.).
- Ηλεκτροκίνηση συγκοινωνιών (220 εκατ.).
- Εθνικό σχέδιο αναδάσωσης (224 εκατ.).
- Αξονας 2 – ψηφιακή μετάβαση (2,1 δισ. ευρώ).
- Ασύρματα δίκτυα 5G στο εθνικό δίκτυο αυτοκινητοδρόμων (130 εκατ. ευρώ). Θα αναπτυχθούν σε 6 αυτοκινητοδρόμους, καλύπτοντας 2.011 χλμ.
- Υποθαλάσσια καλώδια οπτικών ινών για σύνδεση της ηπειρωτικής χώρας με τα νησιά και με άλλες χώρες, όπως η Κύπρος (89 εκατ.).
- Ψηφιοποίηση των αρχείων του κράτους (565 εκατ.). Θα αφορούν διάφορους τομείς, όπως η Δικαιοσύνη, οι πολεοδομίες, το κτηματολόγιο, η μετανάστευση, ο ΕΦΚΑ, με στόχο τη βελτίωση της ταχύτητας εξυπηρέτησης του πολίτη.
- Ψηφιακός μετασχηματισμός μικρομεσαίων επιχειρήσεων (375 εκατ.). Αφορά την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών ηλεκτρονικών πληρωμών, εργασία από απόσταση, ψηφιακό γραφείο, digital marketplace, κυβερνοασφάλεια κτλ.
- Αξονας 3 – απασχόληση, δεξιότητες και κοινωνική συνοχή (5,2 δισ. ευρώ).
- Νέα στρατηγική για τη διά βίου μάθηση και το εθνικό σύστημα αναβάθμισης δεξιοτήτων (1,040 δισ. ευρώ). Προβλέπει τη συστηματική και διαρκή αξιολόγηση των παρόχων, συνδέει την αμοιβή τους και την αμοιβή των καταρτιζομένων με πιστοποίηση απόκτησης δεξιοτήτων από τρίτους.
- Μεταρρύθμιση των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης (479 εκατ.). Θα χρηματοδοτηθούν προγράμματα επιδοτούμενης απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα για ανέργους, για την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας, καθώς και ειδικά προγράμματα για περιοχές μετάβασης (απολιγνιτοποίησης), καθώς και αντίστοιχες με προβλήματα αποβιομηχάνισης και περιοχές με μεγάλα ποσοστά εποχικής απασχόλησης.
- Προώθηση της ποιότητας, της καινοτομίας και της εξωστρέφειας στα πανεπιστήμια (471 εκατ.).
- Ψηφιακός μετασχηματισμός της εκπαίδευσης (364 εκατ.). Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ψηφιοποίηση του εκπαιδευτικού υλικού, ψηφιακές υποδομές σε όλες τις τάξεις.
- Ανακαινίσεις και εκσυγχρονισμός των νοσοκομείων σε όλη την Ελλάδα (317 εκατ.).
- Ενίσχυση της παιδικής προστασίας, με δημιουργία βρεφονηπιακών σταθμών ή θέσεων σε σταθμούς, μεταρρύθμιση των προγραμμάτων τους, ενίσχυση των προγραμμάτων αποϊδρυματοποίησης παιδιών με σοβαρές αναπηρίες (184 εκατ.).
- Αξονας 4 – ιδιωτικές επενδύσεις και μετασχηματισμός της οικονομίας (4,8 δισ.).
- Ψηφιακός μετασχηματισμός της ΑΑΔΕ με στόχο την αύξηση της αποτελεσματικότητας στη συλλογή των φόρων (174 εκατ.).
- Πρόγραμμα βελτίωσης οδικής ασφάλειας (450 εκατ.).
- Ανάπτυξη και διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με παρεμβάσεις για τον ορεινό τουρισμό, τον τουρισμό υγείας και ευεξίας (ιαματικές πηγές), τον αγροτουρισμό και τη γαστρονομία, την αναβάθμιση των τουριστικών λιμανιών, τον καταδυτικό τουρισμό, την προσβασιμότητα των παραλιών (260 εκατ. ευρώ).
- Μετασχηματισμός του γεωργικού τομέα (520 εκατ.).
Οι επενδύσεις θα πρέπει να ικανοποιούν ένα τουλάχιστον από τα εξής πέντε κριτήρια επιλεξιμότητας: πράσινη ανάπτυξη, ψηφιακή ανάπτυξη, εξωστρέφεια, καινοτομία, μεγέθυνση μέσω συγχωνεύσεων, εξαγορών και συνεργασιών.
Επενδύσεις
Συνολικές επενδύσεις 31,8 δισ. ευρώ υπολογίζει η κυβέρνηση ότι θα κινητοποιήσουν τα δάνεια 12,7 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, που θα δοθούν αποκλειστικά για ιδιωτικές επενδύσεις, με κριτήρια αγοράς.
Ενδιαφέρον νέο στοιχείο είναι ότι τα δάνεια θα διοχετευθούν μέσω 3 καναλιών διανομής, ανάλογα με το είδος και το ύψος της επένδυσης. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η δημιουργία ενός Fund of Funds (FoF) για τη χρηματοδότηση μετοχικού κεφαλαίου σε ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις.
Συγκεκριμένα, τα κανάλια είναι τα εξής:
- Διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα: Οπως επισημαίνεται, η πρακτική της αγοράς στην Ελλάδα είναι να χρηματοδοτείται έως και το 50% του συνολικού κόστους ενός έργου, υπό την προϋπόθεση ότι το τμήμα χρηματοδότησης του χρέους θα υπερβεί τα 10 εκατ. ευρώ (άρα το συνολικό κόστος του έργου να είναι άνω των 20 εκατ. ευρώ).
- Εμπορικές τράπεζες: Για τα έργα με συνολική επενδυτική αξία κάτω των 20 εκατ. ευρώ τα δάνεια θα διοχετεύονται μέσω των εμπορικών τραπεζών, αν και μπορούν επίσης να χρηματοδοτηθούν έργα μεγαλύτερου ύψους.
- Εquity Platform: Εδώ εντάσσεται η δημιουργία του FoF, το οποίο θα λειτουργεί υπό την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων. Στόχος είναι η χρηματοδότηση μετοχικού κεφαλαίου ή οιονεί μετοχικού κεφαλαίου με επίκεντρο τις πιο δυναμικές και ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις και τομείς της ελληνικής οικονομίας.
Το σχέδιο της κυβέρνησης προβλέπει ότι τα δάνεια του κράτους θα καλύπτουν το πολύ το 50% της αξίας του έργου, ενώ κατά μέσον όρο υπολογίζεται ότι η κρατική συμμετοχή θα φτάνει στο 40%. Το υπόλοιπο θα καλύπτεται από τραπεζική χρηματοδότηση κατά τουλάχιστον 30% και ίδια κεφάλαια των επενδυτών κατά τουλάχιστον 20%.
Η χρηματοδότηση προβλέπεται να διαρκεί 8-12 χρόνια, ενώ θα υπάρχει περίοδος χάριτος 2-3 χρόνια, πριν από την έναρξη αποπληρωμής του δανείου. Επομένως, οι επιχειρήσεις που θα πάρουν φέτος δάνειο δεν θα αρχίσουν να το αποπληρώνουν πριν από το 2023-2024. Το αίτημα για τη χρηματοδότηση θα το υποβάλουν οι εμπορικές τράπεζες και οι ευρωπαϊκοί χρηματοδοτικοί οργανισμοί (ΕΙΒ, EBRD, EIF) και θα συγχρηματοδοτούν τις επενδύσεις με ίσους όρους με το Δημόσιο (pari passu). Σημειώνεται ότι οι επενδύσεις θα πρέπει να ικανοποιούν ένα τουλάχιστον από τα εξής πέντε κριτήρια επιλεξιμότητας: πράσινη ανάπτυξη, ψηφιακή ανάπτυξη, εξωστρέφεια, καινοτομία, μεγέθυνση μέσω συγχωνεύσεων, εξαγορών και συνεργασιών.
Οι επιχορηγήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης στο πλαίσιο του 4ου άξονα για τις ιδιωτικές επενδύσεις είναι επιπλέον των δανείων και αφορούν κυρίως τη δημιουργία υποδομών, την άρση αντικινήτρων και την παροχή κινήτρων για επενδύσεις. Εκεί προβλέπεται, χαρακτηριστικά, η ανάπτυξη επιχειρηματικών πάρκων, με 100 εκατ. ευρώ.
