Η φωτιά του κορωνοϊού επεκτείνεται μέρα με τη μέρα και έχουμε μπροστά μας 5-6 πολύ δύσκολους μήνες. Η οικονομία είναι στη… διασωλήνωση και περιμένουμε κάποιες βαθιές ανάσες από το όποιο οξυγόνο μπορεί να τις προσφερθεί στις παρούσες συνθήκες.
του Λουκά Γεωργιάδη
Από την άλλη, το πρόβλημα στην παγκόσμια οικονομία λόγω και της ιδιαιτερότητας της πανδημίας, είναι σίγουρο ότι θα αλλάξει πολλά από τα δεδομένα που είχαμε στην προηγούμενη καθημερινότητα μας. Θα παιχτούν πολλά επιχειρηματικά και ανθρώπινα δράματα παγκοσμίως, καθώς θα συρρικνωθούν δουλειές και εισοδήματα, ενώ πάντα ο φόβος θα υπάρχει και θα καθορίζει τις επόμενες κινήσεις. Η ευρεία διάδοση και διείσδυση των εμβολίων απαιτεί χρόνο και κυρίως ταχύτατη προσαρμογή από τον παγκόσμιο πληθυσμό. Αν αρχίσουν τα… καλαμπούρια με αντιεμβολιαστικά κινήματα και άλλες τέτοιες συνηθισμένες καταστάσεις, τότε θα χαθεί πολύτιμος χρόνος. Και στην οικονομία ο χρόνος είναι χρήμα και δουλειές…
Η ταχύτερη προσαρμογή της οικονομίας σε ένα μοντέλο κανονικότητας είναι αντιστρόφως ανάλογη της προσαρμογής και πειθαρχίας στα υγειονομικά πρωτόκολλα. Όσο θα αργεί η αποτελεσματική αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, τόσο μεγαλυτερο θα είναι το κόστος για την οικονομία. Βλέπουμε ότι το δεύτερο κύμα ήδη έχει συσσωρεύσει ζημίες και θα συνεχίσει να “ροκανίζει” τις οικονομίες. Το 2021 θα είναι ένα πολύ δύσκολο έτος και σε μικρότερο βαθμό ελπιδοφόρο, γιατί στο ενδιάμεσο τα θύματα θα αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς. Τόσο από πλευράς ανθρωπίωνν ζωών όσο και ανθρώπινων οικονομικών οντοτήτων.
Η ελληνική οικονομία έχασε φέτος πάρα πολλά από τον τουρισμό, όπως και οι υπόλοιπες οικονομίες της Ευρώπης. Αυτές όμως είναι πιο ανθεκτικές σε σχέση με την ασθμαίνουσα ελληνική. Η εξάρτηση μας από τον τουρισμό είναι εντυπωσιακή και συνεπώς, το στοιχείο αυτό θα λειτουργήσει ως τσουνάμι για
πολλούς κλάδους. Στον τουρισμό, στην εστίαση, στην ψυχαγωγία και στη διασκέδαση, θα παιχτούν πολλά δράματα μέσα στους επόμενους μήνες, τα οποία θα αφήσουν το αποτύπωμα τους και το 2022. Τουλάχιστον.
Χιλιάδες επιχειρηματικά ρίσκα και χιλιάδες θέσεις εργασίας θα… σκάσουν οριστικά. Ας θυμηθούμε τη δεκαετή και πλέον κρίση στην οικοδομή, μετά το “μπαμ” του 2008 στις ΗΠΑ με αφορμή την κατάρρευση ενός χρηματοπιστωτικού ομίλου. Εδώ μιλάμε πλέον για μια παγκόσμια πανδημία που έχει φέρει τα πάνω κάτω σε ολόκληρο τον πλανήτη, επηρεάζοντας καθοριστικά τομείς όπως ο τουρισμός και οι αερομεταφορές. Και από τη στιγμή που είναι προβληματική η κυκλοφορία του αίματος, δηλαδή των ανθρώπων, αυτό προκαλεί βλάβες σε οικονομικό επίπεδο.
Τα προγράμματα στήριξης από την κυβέρνηση θα τραβήξουν όσο χρειαστεί, αλλά από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε εδώ και πολλά χρόνια στη… μονάδα εντατικής θεραπείας λόγω των μνημονιακών δεσμεύσεων. Η ύφεση κοντά στο 11% είναι αναμενόμενη για φέτος, αλλά μια ουσιαστική και δυναμική αντίδραση το 2021, μάλλον είναι δύσκολη. Η αλλαγή του οικονομικού μοντέλου είναι μια διαδικασίια που θα τη βλέπουμε να αξελίσσεται για πολλά χρόνια μέχρι να αξιοποιηθούν πλήρως οι πόροι των €72 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ. Έως το 2027 έχουμε ίσως τη μοναδική ευκαιρία να στήσουμε το… μαγαζί σε γερές βάσεις. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε η δεύτερη χώρα με το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος παγκοσμίως και μέσα στα επόμενα χρόνια πρέπει να παρουσιάσουμε μια… ταχεία αποκλιμάκωση, η οποία θα έχει κόστος και θυσίες σε πολλά επίπεδα.
Τα μηδενικά επιτόκια δανεισμού αποτελούν ένα μεγάλο εργαλείο στα χέρια της κυβέρνησης για να εξυπηρετήσει απρόσκοπτα και ομαλά το δημόσιο χρέος, αν και δεν μπορούμε αυτή τη στιγμή να προσδιορίσουμε πόσο μεγάλο μπορεί να είναι το εύρος της οικονομικής κρίσης και πόσο αυτό θα μπορούσε να χτυπήσει τις τεκτονικές πλάκες σε παγκόσμιο επίπεδο. Δηλαδή, η πορεία μας θα εξαρτηθεί από το γενικότερο πλήγμα στο παγκόσμιο δημόσιο χρέος αλλά και από τα αναπόφευκτα χτυπήματα των τεκτονικών πλακών των τραπεζικών ιδρυμάτων. Η ισπανική γρίπη του 1918 σκόρπισε τον θάνατο σε σχεδόν 100 εκατομμύρια ανθρώπους επί συνολικού πληθυσμού 2,5 δισεκατομμυρίων στον πλανήτη γη. Και η Ιστορία μας έχει διδάξει από από αυτήν την κρίση τέθηκαν οι βάσεις για να
περάσει ο πλανήτης πολέμους και αναταραχές που κράτησαν για 20-30 χρόνια σε ευρεία κλίμακα. Οι πολιτικές που θα πρέπει να ακολουθηθούν θα προέλθουν μέσα από νέες παγκόσμιες συμφωνίες. Όλοι πονάνε, όλοι χρωστάνε, όλοι χτυπιούνται από αυτήν την υγειονομική κρίση.
Η Ελλάδα, αν και στο δεύτερο κύμα… χαλάει λίγο το όνομα της σε σχέση με το πρώτο, μπορεί να αποτελέσει ένα παγκόσμιο success story. Κάθε κοινός νους μπορεί να αντιληφθεί τι θα συνέβαινε αν η σημερινή κατάσταση μας έβρισκε με τους προηγούμενους κυβερνώντες. Η διαπίστωση αυτή αφορά όσους αντιλαμβάνονται και όχι όσους ζουν στον δικό τους μικρόκοσμο.Είναι δεδομένο ότι η ελληνική κοινωνία θα δοκιμαστεί. Ακόμη και οι σημερινοί… βολεμένοι, δηλαδή συνταξιούχοι και δημόσιοι υπάλληλοι που λαμβάνουν κανονικά κάθε μήνα τον μισθό τους, στην καλύτερη περίπτωση θα πληρώσουν τα σπασμένα των “θυμάτων” του ιδιωτικού τομέα. Μπορεί να είναι ο ή η σύζυγος, το παιδί ή το εγγόνι.
Η έξοδος από την κρίση θα απιατήσει άμεσα και δραστικά μέτρα στο υγειονομικό σκέλος και συγκεκριμένα στη διάδοση του εμβολιασμού. Τα κίνητρα πρέπει να είναι τέτοια που να καθιστούν ως… αντικίνητρο την αποφυγή του. Μιλάμε για εμβόλια που θα κυκλοφορήσουν πληρώντας τα πιο ακραία στανταρντς. Όσο θα υπάρχουν παγκοσμίως θύλακες αντίστασης, τόσο θα απομακρύνεται η επιστροφή στην κανονικότητα και τόσο περισσότερο θα καρκινοβατεί η διαδικασία της ανάκαμψης της οικονομίας. Αν σέρνεται η πανδημία γιατί καποιοι δεν θέλουν να εμβολιαστούν, αυτό θα έχει επιπλέον κόστος. Και θα είναι μεγάλο. Όταν κάποιος μπορεί να σηκώσει 100 κιλά και του βάλεις ένα κιλό παραπάνω και καταρρεύσει, τότε όλα γκρεμίζονται.
Μέσα στην κατάσταση στην οποία βιώνουμε εδώ στην Ελλάδα, είναι κρίσιμη η παράμετρος της πολιτικής διαχείρισης. Ως χώρα δεν έχουμε άλλη ευκαιρία να συμπεριφερθούμε όπως το 2015, πιστεύοντας σε μάγους που εν τέλει ήταν τσαρλατάνοι και μας έστειλαν ακόμη πιο κάτω σε όλα τα επίπεδα. Και στην οικονομία και στην αξιοπιστία της χώρας. Η χώρα θέλει καθοαρό πολιτικό ορίζοντα 7-8 ετών με κυβέρνηση που αποδεικνύει στην πράξη ότι ξέρει να μεγιστοποιεί το αποτέλεσμα της διαχείρισης των οικονομικών πόρων. Αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί να είναι μια κυβέρνηση πολιτικών… Ταλιμπάν!
Η προσεχή 8ετία θα είναι κρίσιμη και θα αποτελέσει το… οξυγόνο για να μην είμαστε στο διηνεκές διασωληνωμένοι και να μην κινδυνεύουμε σε κάθε νέα κρίση με οριστική κατάρρευση. Όσοι καταλαβαίνουν τι διακυβεύεται μετά την έξοδο από την υγειονομική κρίση και κυρίως όσοι αντιλαμβάνονται με ποιους μπορούμε να πάμε μπροστά για να καλύψουμε τα σπασμένα και να αποκτήσουμε ισχυρή ώθηση, οφείλουν να συμβάλλουν με όλες τους τις δυνάμεις. Δεν έχουμε την πολυτέλεια των πειραμάτων, ούτε υπάρχει διαθέσιμος χρόνος για να τον σπαταλήσουμε. Τα λάθη του πρόσφατου παρελθόντος θα τα πληρώνουμε για πολλές δεκαετίες. Δεν πρέπει να τα επαναλάβουμε, γιατί πολύ απλά θα τα πληρώνουμε για… αιώνες χωρίς καμία ελπίδα για να ρεφάρουμε…
