Η Αυστρία, ευκατάστατη και μία από τις πιο σταθερές πολιτικά χώρες της Ευρώπης, ψηφίζει για νέο πρόεδρο, σε μια εκλογική μάχη που θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις για την πολιτική της ηπείρου.
Η αναμέτρηση είναι επανάληψη προηγούμενων εκλογών του Μαΐου, όταν ο Αλεξάντερ Βαν ντερ Μπέλεν, ένας Πράσινος πολιτικός που κατέβηκε ως υποψήφιος, κέρδισε με ελάχιστη διαφορά τον Νόμπερτ Χόφερ, υποψήφιο από το λαϊκίστικο, ακροδεξιό Κόμμα Ελευθερίας. Με μόλις πάνω από 30.000 ψήφους να χωρίζουν τους δύο υποψήφιους πριν από έξι μήνες, οι δημοσκόποι πιστεύουν ότι τα αποτελέσματα της μάχης αυτού του Σαββατοκύριακου θα είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθούν.
Γιατί οι προεδρικές εκλογές της Αυστρίας έχουν σημασία για τον κόσμο;
Η ψηφοφορία είναι δοκιμασία στήριξης προς τον ευρωπαϊκό δεξιό εθνικισμό, στον απόηχο της εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. Αν κερδίσει, ο κ. Χόφερ θα είναι ο πρώτος ακροδεξιός ηγέτης κράτους στη δυτική Ευρώπη μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μια ισχυρή ψήφος θα μπορούσε επίσης να προμηνύει ότι το Κόμμα Ελευθερίας θα γίνει το μεγαλύτερο κόμμα μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για το Σεπτέμβριο του 2018 το αργότερο, γεγονός που θα του έδινε ηγετικό ρόλο σε μια νέα αυστριακή κυβέρνηση.
Αφότου σχηματίστηκε από πρώην ναζί στη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, το αυστριακό Κόμμα Ελευθερίας έχει εδώ και καιρό θορυβήσει τους πολιτικούς του ευρωπαϊκού κατεστημένου, λόγω της προσπάθειας να «κουκουλώσει» τη ναζιστική ιστορία της χώρας και τη σχέση της με τον αντισημιτισμό. Η Αυστρία περιθωριοποιήθηκε το 2000, όταν το Κόμμα Ελευθερίας μπήκε σε κυβερνητικό συνασπισμό. Καθώς συνεχιζόταν η μεταναστευτική κρίση στην Ευρώπη πέρυσι, εξελισσόταν λαϊκίστικο κίνημα με ξεκάθαρη αντι-ισλαμιστική τάση.
Οι προεδρικές εκλογές έχουν ήδη προκαλέσει σημαντική πολιτική αναταραχή. Στον πρώτο γύρο τον Απρίλιο, οι υποψήφιοι από το κεντροαριστερό Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και από το κεντροδεξιό Λαϊκό κόμμα, τα δύο καθεστωτικά κόμματα της Αυστρίας που κυβερνούν τη χώρα από το 1945 και μετά, αποκλείστηκαν.
Πόσο ισχυρός είναι ένας Αυστριακός πρόεδρος;
Κάποιοι επιχειρηματολογούν ότι η σημασία των εκλογών είναι περιορισμένη διότι ένας Αυστριακός πρόεδρος, παραδοσιακά, έχει σε μεγάλο βαθμό τυπικό ρόλο. Η πολιτική εξουσία στην Αυστρία βρίσκεται στα χέρια της κυβέρνησης, της οποίας ηγείται ο καγκελάριος, αυτή τη στιγμή ο Κρίστιαν Κερν, ένας σοσιαλδημοκράτης και πρώην διευθυντής των αυστριακών σιδηροδρόμων, ο οποίος ανέλαβε την εξουσία το Μάιο.
Αλλά οι εξουσίες του προέδρου είναι πιθανώς σημαντικές. Περιλαμβάνουν το διορισμό και την απόλυση υπουργών και το κάλεσμα σε βουλευτικές εκλογές.
Στη διάρκεια της μακρόχρονης εκστρατείας, και οι δύο υποψήφιοι έχουν υπαινιχθεί ότι θα χρησιμοποιήσουν την εξουσία του προέδρου προληπτικά. Ο κ. Βαν ντερ Μπέλεν θα προσπαθήσει να εμποδίσει οποιονδήποτε υποψήφιο από το Κόμμα Ελευθερίας θέλει να γίνει καγκελάριος. Ο κ. Χόφερ έχει υπονοήσει ότι θα εκδιώξει την κυβέρνηση αν δεν κρατήσει αρκετά σκληροπυρηνική στάση στο μεταναστευτικό.
Θα προκύψουν κίνδυνοι από το ρήγμα στις παραδόσεις. Το Κόμμα Ελευθερίας επιδιώκει ο ηγέτης του Κόμματος, Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε, να γίνει καγκελάριος μετά τις εθνικές εκλογές. Επομένως ο κ. Χόφερ θα βρίσκεται υπό πίεση ώστε να αποδείξει ότι το κόμμα του μπορεί να ασκήσει εξουσία υπεύθυνα.
Ωστόσο, η πολιτική στις δυτικές βιομηχανοποιημένες οικονομίες βρίσκεται σε αναταραχή. Η εκλογή της Μαρίν Λεπέν ως προέδρου της Γαλλίας ή η εξασφάλιση της εξουσίας από το λαϊκίστικο Κίνημα των Πέντε Αστέρων της Ιταλίας –δύο σενάρια καθόλου απίθανα για το 2017- θα δημιουργούσαν μια «εντελώς νέα πολιτική κατάσταση», προειδοποίησε ο Στέφαν Γκέρλαχ, ανώτατος οικονομολόγος της ελβετικής τράπεζας BSI και πρώην αναπληρωτής διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ιρλανδίας, σε επιστολή του στους Financial Times.
Γιατί πήρε τόσο καιρό η εκλογή προέδρου;
Προβλήματα στην εκλογική διαδικασία έχουν ζημιώσει τη φήμη της Αυστρίας ως αξιόπιστης. Ο δεύτερος επαναληπτικός γύρος μεταξύ του κ. Χόφερ και του κ. Βαν ντερ Μπέλεν αρχικά διεξάχθηκε το Μάιο, με τον κ. Βαν ντερ Μπέλεν να κερδίζει με μόλις 31.000 ψήφους. Αλλά το συνταγματικό δικαστήριο της χώρας έκρινε την εκλογική αναμέτρηση άκυρη, αφότου αποκαλύφθηκαν προβλήματα στις ταχυδρομικές ψήφους.
Οι εκλογές επαναπρογραμματίστηκαν για τον Οκτώβριο. Μετά, προς ακόμη μεγαλύτερη ντροπή των Αυστριακών αξιωματούχων, το Σεπτέμβριο ανακαλύφθηκε πως είχε πρόβλημα η κόλλα που χρησιμοποιούνταν για να σφραγίζονται οι ταχυδρομικές ψήφοι. Οι εκλογές έπρεπε να «παγώσουν» ξανά, μέχρι τις 4 Δεκεμβρίου.
Γιατί οι αντίπαλοι του Κόμματος Ελευθερίας δεν έχουν κινητοποιήσει καμπάνια κατά Χόφερ;
Αν η κ. Λεπέν βρεθεί στο δεύτερο επαναληπτικό γύρο στις γαλλικές προεδρικές εκλογές του χρόνου, οι αντίπαλοί της είναι πιθανό να συσπειρωθούν γύρω από τον άλλο υποψήφιο. Ο κ. Βαν ντερ Μπέλεν δεν έχει καταφέρει να οικοδομήσει έναν παρόμοιο συνασπισμό. Ένας λόγος είναι η διστακτικότητα πολλών συντηρητικών Αυστριακών ψηφοφόρων να στηρίξουν έναν Πράσινο πολιτικό.
Αλλά το Κόμμα Ελευθερίας προσελκύει επίσης ευρύτερη στήριξη και θεωρείται όλο και περισσότερο, κομμάτι του αυστριακού πολιτικού κατεστημένου. Το κόμμα κυβερνά σε δύο από τις εννέα επαρχίες της Αυστρίας, σχηματίζοντας συνασπισμούς τόσο με τους σοσιαλδημοκράτες όσο και με το Λαϊκό κόμμα.
Η ισχύς της στήριξης που λαμβάνει το Κόμμα Ελευθερίας, είναι απόδειξη των αδυναμιών των δύο κύριων κομμάτων, τα οποία αυτή τη στιγμή δραστηριοποιούνται ως ένας «μεγάλος συνασπισμός» στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Η οικονομία της Αυστρίας εμφανίζει χειρότερες επιδόσεις από εκείνες των Ευρωπαίων αντιπάλων της και η πολιτική δυσαρέσκεια έχει ενταθεί.
Αφορούν οι εκλογές τη συμμετοχή της Αυστρίας στην ΕΕ;
Όχι ακριβώς. Μετά το δημοψήφισμα για το Brexit τον Ιούνιο, ο κ. Χόφερ υπαινίχθηκε ότι το Κόμμα Ελευθερίας ίσως ζητούσε δημοψήφισμα για την αυστριακή συμμετοχή. Όμως οι δημοσκοπήσεις έδειξαν πως τα σχόλιά του ανησύχησαν τους ψηφοφόρους και ο ίδιος γρήγορα ανακάλεσε οποιονδήποτε υπαινιγμό ότι το κόμμα του θα βγάλει τη χώρα από την ΕΕ. Δεδομένης της εξάρτησης της χώρας από τις εξαγωγές και τον τουρισμό, οι Αυστριακοί διστάζουν να διαταράξουν τους οικονομικούς δεσμούς με τους κοντινούς γείτονές τους.
Ωστόσο, η εστίαση του κ. Βαν ντερ Μπέλεν στην οικοδόμηση φιλικών δεσμών με τη Γερμανία, αντιβαίνει στις επικρίσεις που έχει κάνει ο κ. Χόφερ προς την Άνγκελα Μέρκελ, τη Γερμανίδα καγκελάριο, καθώς και στη στήριξη που έχει επιδείξει ο υποψήφιος του Κόμματος Ελευθερίας προς τη Ρωσία και τις συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις της Πολωνίας, της Ουγγαρίας, της Τσέχικης Δημοκρατίας και της Σλοβακίας.
Ποιος θα κερδίσει;
Χωρίς προηγούμενο μιας κούρσας με τόσο μικρή διαφορά, οι δημοσκόποι αρνούνται να κάνουν προβλέψεις. Αν και οι οικονομικές δυσκολίες της Αυστρίας δεν έχουν περιοριστεί από τον Μάιο, η εκλογή του κ. Τραμπ στις ΗΠΑ και η βρετανική ψήφος υπέρ του Brexit μπορεί να έχουν μεταπείσει κάποιους ψηφοφόρους –αλλά προς ποια κατεύθυνση δεν είναι σαφές. Αν η διαφορά είναι πολύ στενή, το αποτέλεσμα μπορεί να μην είναι ξεκάθαρο μέχρι τη Δευτέρα ή και την Τρίτη.
