Στο υπόλοιπο του 21ου αιώνα, το θέμα των ευρωτουρκικών σχέσεων θα είναι από κάθε οπτική γωνία ένα από τα πιο κρίσιμα για τη Γηραιά Ήπειρο και τη Δύση γενικότερα
Με εξαίρεση τη Γαλλία, η Ευρωπαϊκή Ένωση το όλο θέμα δεν το βλέπει στις πραγματικές και εξαιρετικά δυσάρεστες διαστάσεις του, οι οποίες πάνε πολύ πιο μακριά από διάφορες επιδείξεις ισχύος που ο Ερντογάν πραγματοποιεί στην Ανατολική Μεσόγειο
Τρία εκατομμύρια είναι οι Τούρκοι στη Γερμανία, ένα εκατομμύριο στη Γαλλία, τετρακόσιες χιλιάδες στο Βέλγιο και την Ολλανδία και κάπου διακόσιες χιλιάδες στις σκανδιναβικές χώρες.
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Συνολικά στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση κατοικούν περί τα πέντε εκατομμύρια Τούρκοι, οι οποίοι το 2050 δεν θα βρίσκονται μακριά από τα 10 εκατομμύρια.
Με πιο απλά λόγια, οι Τούρκοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ξεπερνούν σε αριθμό τους αντίστοιχους πληθυσμούς 18 χωρών – μελών της Ένωσης. Μαζί με τον υπόλοιπο μουσουλμανικό πληθυσμό θα αποτελούν ένα πανίσχυρο πληθυσμιακό σύνολο, της τάξεως των 40 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Σαφώς δε, θα διαθέτουν και την ανάλογη πολιτική δύναμη, η οποία είναι ήδη ενεργή στη Γερμανία, στο Βέλγιο και την Ολλανδία. Όπως εξίσου αισθητή είναι και η παρουσία του Ισλάμ σε όλο και περισσότερες περιοχές των χωρών αυτών.
Η Τουρκία, έχοντας σήμερα στο έδαφός της κάπου 3 εκατομμύρια πρόσφυγες και 2.000 – 3.000 τζιχαντιστές στη διάθεσή της, σε συνδυασμό με τους 150 Τούρκους ιμάμηδες που κυκλοφορούν σε τζαμιά της Ευρώπης και της Βορείου Αφρικής, διαθέτει ένα σοβαρό όπλο στις σχέσεις της με την Ευρώπη, που είναι ταυτοχρόνως θρησκευτικό και πολιτικό.
Και αυτό δεν το λέμε εμείς, το επισημαίνει ο Wolfgang Munchau, ένας πολύ γνωστός Γερμανός αρθρογράφος της βρετανικής εφημερίδας Financial Times, γράφοντας:
«Την ώρα που οι ηγέτες της EE «σέρνουν τα πόδια τους» για το θέμα της επιβολής ή όχι κυρώσεων στην Τουρκία, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δημιουργεί μια νέα τουρκική αυτοκρατορία, χρησιμοποιώντας «αντιπροσώπους» και προσφεύγοντας στις τουρκικές και Ισλαμιστικές κοινότητες στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της χώρας.»
Με εξαίρεση δε τη Γαλλία, η Ευρωπαϊκή Ένωση το όλο θέμα δεν το βλέπει στις πραγματικές και εξαιρετικά δυσάρεστες διαστάσεις του, οι οποίες πάνε πολύ πιο μακριά από διάφορες επιδείξεις ισχύος που ο Τούρκος πρόεδρος πραγματοποιεί στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπό αυτήν την έννοια, είναι πολύ πιθανόν οι αναθεωρήσεις συμφωνιών με την Ελλάδα που επικαλείται να έχουν και παραπλανητικό χαρακτήρα. Να κρύβουν δηλαδή τις βαθύτερες επιδιώξεις της τουρκικής ηγεσίας.
«Ο Ερντογάν εμπνέει Τούρκους και μουσουλμάνους με ένα όραμα για μια σύγχρονη αυτοκρατορία που θα εκτείνεται από την Αφρική, θα διαπερνά την Ευρώπη και θα φτάνει στην Ασία. Μπορεί να μην τη βλέπετε στον χάρτη, όμως η «Νέα Τουρκία» γίνεται πραγματικότητα, γράφει στο Eurointelligence ο Wolfgang Munchau.
Όπως επισημαίνει, ο Τούρκος πρόεδρος, επιδιώκοντας αυτό το γεωπολιτικό «οραμά» του, χρησιμοποιεί όλα τα μέσα για να κρατήσει την Ευρώπη χωρισμένη και ηθικά εκτεθειμένη.
Η Τουρκία έχει ήδη παρουσία στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη και την Ασία. Έχει στρατιωτικές βάσεις στη Λιβύη, στο Αζερμπαϊτζάν, στο Ιράκ, στο Κατάρ, στη Συρία, στο Σουδάν, στη Σομαλία, στο βόρειο τμήμα της Κύπρου και στην Αλβανία. Εμπλέκεται στρατιωτικά στους εμφύλιους πολέμους στη Λιβύη και στη Συρία και τώρα στο Αζερμπαϊτζάν εναντίον της Αρμενίας. Με αυτό τον τρόπο η Τουρκία επεκτείνει την εμβέλειά της στον Καύκασο.
Όπου πατήσει το πόδι του ο τουρκικός στρατός δημιουργεί πραγματικότητες επί εδάφους. Η ουδέτερη ζώνη στη βόρεια Συρία έχει μετατραπεί de facto σε ζώνη τουρκικής διοίκησης, όπου κυκλοφορούν η τουρκική λίρα και τα τουρκικά προϊόντα. Δεν υπάρχει λόγος να αλλάξουν τα σύνορα, καθώς η ένωση με την Τουρκία αποτελεί καθημερινή εμπειρία. Από την Αφρική μέχρι την Ασία, ο Ερντογάν κινητοποιεί τους υποστηρικτές του.
Σύμφωνα με τον κ. Munchau, ο Ερντογάν ξέρει πώς να ενεργοποιήσει τις Μεγάλες τουρκικές κοινότητες του εξωτερικού. Η μεγαλύτερη τουρκική διασπορά βρίσκεται στη Γερμανία. Και η τελευταία είναι σοβαρό εργαλείο άσκησης εκβιαστικής τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Το έχει αναγνωρίσει και ο πρώην Τούρκος ΥΠΕΞ Αχμέτ Νταβούτογλου.
Θα πρέπει δε, στο πλαίσιο αυτό, να μελετήσει κανείς πολύ προσεκτικά τους τουρκικούς χειρισμούς στις σχέσεις της χώρας με τη νέα ηγεσία των ΗΠΑ. Κατά τον δημοσιογράφο Πήτερ Σπίγκελ, επικεφαλής της έκδοσης των Financial Times στις ΗΠΑ, ο πρόεδρος Τραμπ υπήρξε ο πιο φιλότουρκος, από τότε που η Αμερική εκλέγει πρόεδρο. Παράλληλα δε είχε και επιχειρηματικές σχέσεις με το περιβάλλον Ερντογάν. Η έξοδός του από την προεδρία μπορεί να αποτελεί έτσι σοβαρό μείον για τον Τούρκο ηγέτη, πλην όμως δεν αναιρεί τους απώτερους. σχεδιασμούς του.
Και μπροστά στην κατάσταση αυτή, η Ευρώπη δείχνει να αποφεύγει την ψυχρή θεώρηση της πραγματικότητας. Γιατί άραγε; Φοβάται τις ασύμμετρες απειλές που επικαλείται κατά καιρούς ο Ταγίπ Ερντογάν; Υπολογίζει το οικονομικό κόστος των όποιων κυρώσεων; Δεν θέλει αναταραχές στο εσωτερικό της; Υπάρχουν σοβαροί ενεργειακοί λόγοι που υπαγορεύουν αποχή στις τουρκικές προκλήσεις;
Όποιοι και αν είναι οι λόγοι της ευρωπαϊκής ηπιότητας έναντι της Τουρκίας, η σημερινή συγκυρία επιβάλλει στην ΕΕ να δείξει ποιά είναι και τι θέλει. Και το κλίμα είναι ευνοϊκό για κάτι τέτοιο.
Η Τουρκία χάνει έδαφος γιατί τα δεδομένα αλλάζουν στην περιοχή μας. Έτσι, θα πρέπει ο κ. Ταγίπ Ερντογάν να λάβει σοβαρά υπόψη λ.χ. την ομαλοποίηση των σχέσεων των χωρών του Κόλπου, (Σαουδικής Αραβίας, Μπαχρέιν, Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων / ΗΑΕ και Αιγύπτου) με το Κατάρ, τον κύριο σύμμαχο της Τουρκίας στην περιοχή. Από την άλλη μεριά, η άνοδος του Τζο Μπάιντεν στην εξουσία στις ΗΠΑ δημιουργεί επίσης μια άλλη κατάσταση όχι και τόσο ευνοϊκή για την Τουρκία.
Αλλά ενώ θα εμμείνει στον στόχο της περιφερειακής δύναμης, θα εγκαταλείψει ή πάντως θα συρρικνώσει τις νεοθωμανικές φιλοδοξίες της καθώς δεν οδηγούν πουθενά. Η μόνη ρεαλιστική επιλογή για την Τουρκία παραμένει η Ευρώπη ως στήριγμα στην οικονομία της και σταθερότερο γεωπολιτικό πλαίσιο.
Στη λογική αυτή θα ορίσει, ως φαίνεται, και ημερομηνία για επανεκκίνηση του διαλόγου / διερευνητικών επαφών με την Ελλάδα. Από την πλευρά της και η Eυρωπαϊκή Ένωση στοχεύει στην κανονικοποίηση της σχέσης της με την Τουρκία υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις βέβαια. Και αυτό θα είναι το περιεχόμενο της σχετικής συζήτησης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου με βάση και την έκθεση Μπορέλ.
Στη συζήτηση αυτή, λοιπόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να δείξει τα δόντια της και να κάνει αισθητή στον Τούρκο πρόεδρο τη θέλησή της να στηρίξει τα μέλη της.
