e-αποδείξεις: Τι ισχύει για τα φετινά εισοδήματα – Τι αλλάζει από το 2022

Εκατομμύρια φορολογούμενοι που κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους απέκτησαν εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις, επιχειρηματικές δραστηριότητες και εκμετάλλευση ακινήτων πρέπει μέχρι τις 31-12-2021 να έχουν εξοφλήσει με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, δηλαδή με τραπεζικές κάρτες ή μέσω e-banking, δαπάνες για αγορές αγαθών και παροχή υπηρεσιών συνολικού ύψους  ίσου με το 30% των ετησίων εισοδημάτων τους για το τρέχον έτος.

Για παράδειγμα, εάν ένας φορολογούμενος του οποίου το ετήσιο εισόδημα έτους 2021 ανέρχεται σε 20.000 ευρώ πραγματοποιήσει ολόκληρο το 2021 ηλεκτρονικές πληρωμές δαπανών συνολικού ύψους 5.000 ευρώ, οι οποίες αντιστοιχούν στο 25% του ετησίου εισοδήματός του, θα κληθεί να πληρώσει επιπλέον φόρο 22% επί του ακάλυπτου 5% του ετησίου εισοδήματός του, δηλαδή ένα ποσό της τάξεως των 220 ευρώ (22% Χ 5% Χ 20.000 ευρώ). Θα πληρώσει δηλαδή φόρο 22% επί της διαφοράς μεταξύ του 25% του εισοδήματός του, το οποίο κάλυψε, και του 30%, το οποίο έπρεπε να έχει καλύψει.

Η υποχρέωση κάλυψης ποσοστού 30% του ετησίου πραγματικού εισοδήματος με ηλεκτρονικές πληρωμές δαπανών – η οποία νομοθετήθηκε το 2019 και τροποποιήθηκε προσωρινά για το φορολογικό έτος 2020, προκειμένου να εξαιρεθούν πλήρως όσοι φορολογούμενοι επλήγησαν οικονομικά από την επιδημία του κορωνοϊού κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, αλλά και να  επιβαρυνθούν με ποινή μικρότερη του 22% οι υπόλοιποι μη εξαιρεθέντες που δεν κατάφεραν να καλύψουν το 30% – επανήλθε κανονικά σε πλήρη ισχύ κατά το φορολογικό έτος 2021.

Εξαίρεση από τον κανόνα του 30% ισχύει για ορισμένες ειδικές περιπτώσεις φορολογουμένων που είναι υπερχρεωμένοι. Οι φορολογούμενοι αυτοί θα πρέπει να καλύψουν μικρότερα ποσοστά, της τάξεως του 20% ή και χαμηλότερα.

Για φορολογούμενους που ανήκουν σε ορισμένες ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι, οι ανάπηροι και μακροχρονίως νοσηλευόμενοι, καθώς και για ορισμένες άλλες ομάδες πολιτών ισχύει πλήρης εξαίρεση από την υποχρέωση εξόφλησης δαπανών συνολικού ύψους 30% του ετησίου εισοδήματος με κάρτες ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής. Για τις περιπτώσεις των φορολογουμένων αυτών δεν ισχύει καν η υποχρέωση συλλογής και διακράτησης αποδείξεων λιανικών συναλλαγών αξίας έως 30% του ετησίου εισοδήματος.

Αναλυτικά, οι διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 15 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013), που επανέρχονται από το φορολογικό έτος 2021 σε κανονική ισχύ (μετά τις έκτακτες εξαιρέσεις και τροποποιήσεις επί το ευνοϊκότερο που έγιναν ειδικά για το φορολογικό έτος 2020 λόγω των οικονομικών επιπτώσεων της επιδημίας του κορωνοϊού) προβλέπουν τα εξής:

1. Κάθε φορολογούμενος που είναι μισθωτός, συνταξιούχος, κατά κύριο επάγγελμα αγρότης ή αυτοαπασχολούμενος καθώς και κάθε φορολογούμενος με εισοδήματα από ενοίκια ακινήτων πρέπει να έχει πραγματοποιήσει έως το τέλος του τρέχοντος έτους δαπάνες για αγορές αγαθών και παροχή υπηρεσιών συνολικού ύψους ίσου με ποσοστό 30% του ετησίου ατομικού πραγματικού εισοδήματός του. Οι δαπάνες αυτές για να αναγνωριστούν θα πρέπει να εξοφληθούν με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες ή με άλλα ηλεκτρονικά μέσα  πληρωμής (προπληρωμένες κάρτες, πληρωμές μέσω e-banking κ.λπ.) και να έχουν εκδοθεί γι’ αυτές και οι σχετικές αποδείξεις λιανικών συναλλαγών. Στο εισόδημα που λαμβάνεται υπ’ όψιν για τον υπολογισμό του 30% δεν περιλαμβάνεται η ειδική εισφορά αλληλεγγύης για όσους εξακολουθούν να την πληρώνουν, δηλαδή για τους δημοσίους υπαλλήλους, τους δημοσίους λειτουργούς (στρατιωτικούς, αστυνομικούς, λιμενικούς πυροσβέστες, δικαστικούς, ιατρούς του ΕΣΥ, πανεπιστημιακούς κ.λπ.) και τους συνταξιούχους, εφόσον έχουν ετήσιο εισόδημα άνω των 12.000 ευρώ.
2. Το ανώτατο όριο του ποσού των δαπανών που πρέπει να έχουν εξοφληθεί έως το τέλος του τρέχοντος έτους με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής ανέρχεται σε 20.000 ευρώ.
3. Από την υποχρέωση να έχουν καλύψει το ποσοστό 30% του ετησίου πραγματικού εισοδήματος με δαπάνες για αγορές αγαθών και παροχή υπηρεσιών εξοφληθείσες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής εξαιρούνται όσοι φορολογούμενοι θα έχουν πραγματοποιήσει εντός του 2021 δαπάνες για πληρωμές φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων και ΕΝΦΙΑ, για τοκοχρεωλυτικές δόσεις δανείων και για ενοίκια, οι οποίες υπερβαίνουν αθροιστικά το 60% του ετησίου πραγματικού εισοδήματος. Οι φορολογούμενοι αυτοί πρέπει να καλύψουν ποσοστό 20% του ετησίου πραγματικού εισοδήματος με δαπάνες για αγορές αγαθών και παροχή υπηρεσιών εξοφληθείσες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής. Προϋπόθεση όμως για να ισχύσει αυτό το μειωμένο ποσοστό είναι οι δαπάνες για φόρους, δάνεια και ενοίκια να έχουν εξοφληθεί με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής.
4. Σε κάθε φορολογούμενο του οποίου έχει κατασχεθεί τραπεζικός λογαριασμός, το απαιτούμενο όριο δαπανών περιορίζεται κατ΄ ανώτατο όριο στις 5.000 ευρώ.
5. Σε κάθε περίπτωση φορολογουμένου ο οποίος δεν θα καταφέρει να πραγματοποιήσει το απαιτούμενο συνολικό ποσό ηλεκτρονικών πληρωμών δαπανών, το «ακάλυπτο» ποσό θα φορολογηθεί  με 22%, το 2022 όταν θα γίνει η εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης για τα εισοδήματα του 2021. Π.χ. σε περίπτωση που το ετήσιο ατομικό εισόδημα ανέρχεται σε 10.000 ευρώ, το απαιτούμενο ποσό δαπανών έτους 2021 ανέρχεται σε 3.000 ευρώ (30% των 10.000 ευρώ). Αν ο φορολογούμενος που έχει αυτό το εισόδημα πραγματοποιήσει συνολικό ποσό ηλεκτρονικών πληρωμών δαπανών 1.000 ευρώ, τότε θα χρεωθεί με επιπλέον φόρο 22% επί της «ακάλυπτης» διαφοράς των 2.000 ευρώ, δηλαδή θα κληθεί να καταβάλει επιπλέον φόρο 440 ευρώ (2.000 ευρώ Χ 22%).
6. Στις δαπάνες που λαμβάνονται υπόψη για την κάλυψη ποσοστού έως 30% του ετησίου πραγματικού εισοδήματος περιλαμβάνονται τα περισσότερα από τα καθημερινά, μηνιαία και ετήσια έξοδα κάθε νοικοκυριού, όπως οι δαπάνες για αγορές τροφίμων, ποτών, ρούχων, παπουτσιών, κλινοσκεπασμάτων, χαρτικών ειδών, τσιγάρων, ειδών υγιεινής και καθαριότητος, για αγορές ηλεκτρικών, ηλεκτρονικών συσκευών, επίπλων και άλλων διαρκών ειδών οικιακής χρήσης, οι δαπάνες για παντός είδους υπηρεσίες επισκευών, καθώς και τα έξοδα για πληρωμές λογαριασμών ΔΕΚΟ και κοινοχρήστων, για δίδακτρα, ιατρικές επισκέψεις, ιατρικές εξετάσεις, νοσήλια και ασφάλιστρα. Εξαιρούνται οι πληρωμές για ενοίκια, δάνεια, φόρους και τέλη υπέρ του δημοσίου, καθώς και οι δαπάνες για αγορές ακινήτων, αυτοκινήτων, δικύκλων (πλην ποδηλάτων), σκαφών, αεροπλάνων, αεροσκαφών, αποταμιευτικών και επενδυτικών προϊόντων (μετοχών, ομολόγων κ.λπ.).
7. Οι πλήρεις εξαιρέσεις 

Από την υποχρέωση να καλύψουν το 30% του ετησίου πραγματικού εισοδήματος με δαπάνες αγοράς αγαθών και παροχής υπηρεσιών εξοφληθείσες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής εξαιρούνται πλήρως:

• Φορολογούμενοι 70 ετών και άνω.
• Άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω.
• Φορολογούμενοι που βρίσκονται σε δικαστική συμπαράσταση.
• Φορολογικοί κάτοικοι της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ., που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης στην Ελλάδα.
• Δημόσιοι λειτουργοί και δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν στην αλλοδαπή, καθώς και φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας που διαβιούν ή εργάζονται στην αλλοδαπή.
• Ανήλικοι που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.
• Oι υπηρετούντες την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία.
• Φορολογούμενοι που κατοικούν μόνιμα σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, εκτός αν πρόκειται για τουριστικούς τόπους.
• Οι φορολογούμενοι που είναι δικαιούχοι Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ).
• Οι φορολογούμενοι που βρίσκονται σε κατάσταση μακροχρόνιας νοσηλείας (πέραν των 6 μηνών).
• Όσοι διαμένουν σε οίκο ευγηρίας και σε ψυχιατρικό κατάστημα.
• Οι φυλακισμένοι.

Κάθε φορολογούμενος που υπάγεται σε μία ή περισσότερες από τις παραπάνω 12 περιπτώσεις «εξαιρέσεων» δεν οφείλει καν να συγκεντρώσει και να διαφυλάξει χάρτινες αποδείξεις δαπανών αξίας 30% του συνολικού ετησίου πραγματικού εισοδήματος.

Τι αλλάζει από το 2022

Πρόσθετη έκπτωση φόρου έως και 2.200 ευρώ θα δικαιούνται από το 2022 και κάθε επόμενο χρόνο όσοι φορολογούμενοι εξοφλούν με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής τις αμοιβές σε 22 κλάδους επιτηδευματιών και ελευθέρων επαγγελματιών.

Από το επόμενο έτος θα τεθούν σε πλήρη εφαρμογή τα νέα φορολογικά κίνητρα για τη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής, τα οποία εξήγγειλε, μεταξύ πολλών άλλων μέτρων, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το «βήμα» της 85ης ΔΕΘ. Βάσει των όσων είχε αναφέρει ο πρωθυπουργός και είχε εξειδικεύσει ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, από τον Ιανουάριο του 2022 και έως το 2025, το 30% των δαπανών που θα πραγματοποιούν κάθε χρόνο οι φορολογούμενοι με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής προς συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους θα εκπίπτει από τα φορολογητέα εισοδήματά τους, στις φορολογικές δηλώσεις του εκάστοτε επόμενου έτους. Το ποσό της εκπιπτόμενης δαπάνης δεν θα μπορεί να υπερβεί τα 5.000 ευρώ. Με δεδομένο ότι στην κλίμακα φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων ο ανώτατος συντελεστής φόρου ανέρχεται αυτή τη στιγμή σε 44%, το ανώτατο ποσό έκπτωσης φόρου που θα προκύπτει για τους φορολογούμενους οι οποίοι θα κάνουν χρήση του συγκεκριμένου μέτρου θα φθάνει τα 2.200 ευρώ (5.000 ευρώ Χ 44%).

Το εν λόγω μέτρο θα εφαρμόζεται επιπροσθέτως, δηλαδή δεν θα καταργήσει την υποχρέωση των φορολογουμένων να εξοφλούν με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής δαπάνες αγοράς αγαθών και παροχής υπηρεσιών συνολικού ύψους 30% του ετησίου ατομικού πραγματικού εισοδήματος. Σύμφωνα, μάλιστα, με τα όσα έχει εξαγγείλει ο πρωθυπουργός, οι δαπάνες για ιατρικές, οδοντιατρικές και κτηνιατρικές υπηρεσίες θα «μετρούν» εις διπλούν για την κάλυψη του 30% του ετησίου πραγματικού εισοδήματος με δαπάνες εξοφληθείσες μέσω ηλεκτρονικών συναλλαγών.

Πιο αναλυτικά, από το φορολογικό έτος 2022, δηλαδή από τις φορολογικές δηλώσεις που θα υποβληθούν το 2023 για το 2022:

1. Θα αφαιρείται (θα εκπίπτει) από το φορολογητέο εισόδημα κάθε φυσικού προσώπου το 30% των εξόδων που έχει πραγματοποιήσει τον εκάστοτε προηγούμενο χρόνο μέσω ηλεκτρονικών πληρωμών για υπηρεσίες παρεχόμενες από 22 συγκεκριμένες κατηγορίες ελευθέρων επαγγελματιών, στις οποίες το επίπεδο των ηλεκτρονικών πληρωμών είναι χαμηλό και συνεπώς αναμένεται υψηλή φοροδιαφυγή. Το ποσό που θα εκπίπτει δεν θα μπορεί να υπερβαίνει τα 5.000 ευρώ. Το μέτρο αυτό θα έχει διάρκεια ισχύος έως και τέσσερα χρόνια, δηλαδή από το φορολογικό έτος 2022 έως και το φορολογικό έτος 2025 (από τις φορολογικές δηλώσεις του 2023 έως και τις φορολογικές δηλώσεις του 2026).

Οι κατηγορίες επαγγελματιών για τους οποίους θα ισχύει το κίνητρο αυτό είναι:

• Δικηγόροι
• Αρχιτέκτονες
• Ιδιωτικοί ερευνητές
• Εργολάβοι κηδειών και καύσης νεκρών.
• Εργολάβοι κλιματισμού, θέρμανσης και υδραυλικών.
• Νοσηλευτές, νοσηλεύτριες-αποκλειστικές.
• Ξυλουργοί
• Εργολάβοι καθαρισμού και συντήρησης κτιρίων.
• Επαγγελματίες που παρέχουν υπηρεσίες φροντίδας παιδιών.
• Επαγγελματίες εκμίσθωσης πολυτελών αυτοκινήτων (λιμουζινών).
• Ταξιτζήδες.
• Εργολάβοι μεταλλικών κατασκευών-αλουμινάδες (κατασκευαστές στέγης, μεταλλικών πλαισίων και τεμαχίων λαμαρίνας).
• Ράφτες, μοδίστρες, επιδιορθωτές ρούχων και άλλων υφασμάτων.
• Επιχειρήσεις ενοικίασης οχημάτων αναψυχής (αυτοκινήτων, σκαφών κ.λπ.).
• Ψυκτικοί, επισκευαστές αιρκοντίσιον, ψυγείων και άλλων εγκαταστάσεων ψύξης.
• Επαγγελματίες που παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες.
• Φωτογράφοι.
• Εργολάβοι σκυροδέματος.
• Ηλεκτρολόγοι.
• Ελαιοχρωματιστές.
• Γυμναστήρια.
• Σχολές χορού.

Από την εφαρμογή του παραπάνω μέτρου, οι φορολογούμενοι θα μπορούν να γλιτώνουν κάθε χρόνο φόρο:

• έως 450 ευρώ αν έχουν ετήσιο εισόδημα μέχρι 10.000 ευρώ
• έως 1.100 ευρώ αν έχουν ετήσιο εισόδημα από 10.000,01 έως 20.000 ευρώ
• έως 1.400 ευρώ αν έχουν ετήσιο εισόδημα από 20.000,01 έως 30.000 ευρώ
• έως 1.800 ευρώ αν έχουν ετήσιο εισόδημα από 30.000,01 έως 40.000 ευρώ
• έως 2.200 ευρώ αν έχουν ετήσιο εισόδημα άνω των 40.000 ευρώ.

Το νέο αυτό κίνητρο για την αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και τον περιορισμό της φοροδιαφυγής σε συγκεκριμένους κλάδους αυτοαπασχολουμένων φορολογουμένων δεν θα αντικαταστήσει το ήδη ισχύον μέτρο που προβλέπει την υποχρέωση κάθε φυσικού προσώπου να καλύπτει το 30% του ατομικού ετησίου εισοδήματός του με δαπάνες για αγορές αγαθών και παροχή υπηρεσιών εξοφληθείσες με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής. Θα λειτουργήσει δηλαδή συμπληρωματικά ως πρόσθετο κίνητρο για τους φορολογούμενους.

Στην ουσία, από τον Ιανουάριο του επομένου έτους θα πρέπει όλοι οι φορολογούμενοι να εξοφλούν με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, δηλαδή με πιστωτικές ή χρεωστικές ή προπληρωμένες κάρτες ή μέσω e-banking, τις αμοιβές των παραπάνω 22 κατηγοριών επαγγελματιών και να ζητούν και να λαμβάνουν από αυτούς αποδείξεις παροχής υπηρεσιών προκειμένου να επωφελούνται με εκπτώσεις φόρου που μπορεί να φθάσουν έως και τα 2.200 ευρώ ετησίως.

2. Εις διπλούν θα μετρούν οι αποδείξεις από ιατρούς, οδοντιάτρους, κτηνιάτρους

Τα έξοδα που θα πραγματοποιεί ετησίως κάθε φυσικό πρόσωπο για επισκέψεις σε ιατρούς, οδοντιάτρους και κτηνιάτρους, εξετάσεις σε ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα και για άλλες υπηρεσίες ιατρικού χαρακτήρα, πλην της αγοράς φαρμάκων και της νοσηλείας σε νοσοκομεία, θα «μετρούν» εις διπλούν για την κάλυψη του 30% του ετησίου πραγματικού εισοδήματος με δαπάνες εξοφληθείσες μέσω ηλεκτρονικών συναλλαγών. Π.χ. μια δαπάνη ύψους 80 ευρώ για πληρωμή αμοιβής σε ιατρό, λόγω επίσκεψης στο ιατρείο του, εφόσον εξοφλείται μέσω πιστωτικής ή χρεωστικής κάρτας, θα λαμβάνεται υπ’ όψιν ως δαπάνη 160 ευρώ για την κάλυψη του 30% του εισοδήματος με ηλεκτρονικά εξοφληθείσες δαπάνες.