Παρά τα διαθέσιμα κονδύλια για την ανακούφισή τους, οι πρόσφυγες στην Ελλάδα συνεχίζουν να ζουν σε άθλιες συνθήκες. Την ίδια ώρα κυβέρνηση και ΜΚΟ ανταλλάσσουν κατηγορίες για κακοδιαχείριση.
Στις 18 Ιανουαρίου ο αρμόδιος επίτροπος για θέματα Μετανάστευσης Δημήτρης Αβραμόπουλος έφτασε στη Λέσβο. Αφορμή της επίσκεψής του ήταν το δριμύ ψύχος που έπληξε όλη τη χώρα και μαζί με αυτήν και τους προσφυγικούς της καταυλισμούς. Στην πλουσιότερη ήπειρο του κόσμου είδαμε εικόνες προσφύγων -πολλοί από τους οποίους παιδιά, ηλικιωμένοι ή ανάπηροι- να παλεύουν με θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν, μην έχοντας περισσότερη προστασία από σκηνές και κουβέρτες. Λίγες μέρες νωρίτερα ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας είχε δηλώσει ότι “κανένας πρόσφυγας ή μετανάστης δεν είναι πλέον στο κρύο”. Ο Δ. Αβραμόπουλος κάλεσε τις αρμόδιες αρχές και τις ΜΚΟ να κάνουν περισσότερα, επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα είναι ο σημαντικότερος αποδέκτης χρηματοδοτήσεων από τα ταμεία των Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, έχοντας λάβει 1,1 δις ευρώ χρηματοδοτικής στήριξης σε διάστημα δύο ετών.
Πού πήγαν λοιπόν αυτά τα χρήματα; Και γιατί η χώρα έχει αποδειχθεί ανίκανη να παράσχει στοιχειωδώς ικανοποιητικές συνθήκες διαβίωσης για πολλούς από τους περίπου 50.000 πρόσφυγες που φιλοξενεί;
Οι πηγές χρηματοδότησης
Γεγονός είναι το ένα δις ευρώ που ανέφερε ο Δ. Αβραμόπουλος περιλαμβάνει σειρά κεφαλαίων που εν πολλοίς δεν έχουν δαπανηθεί ακόμη. Ωστόσο, τα κεφάλαια που έχουν ήδη χορηγηθεί στην κυβέρνηση και σε ΜΚΟ έχουν ουσιαστική σημασία. Από τις αρχές του 2015 η ελληνική κυβέρνηση, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ελληνικού υπουργείου Ανάπτυξης, έχει απορροφήσει 179 εκ. ευρώ από τη Γενική Διεύθυνση Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων (DG HOME). Αυτά προστίθενται σε 60 εκ. ευρώ από τα συνολικά 509 εκ. μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης της Ελλάδας για το προσφυγικό για την περίοδο 2014-2020.
Στο μεταξύ η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO) και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΙΟΜ) έλαβαν 175 εκ. ευρώ έκτακτης χρηματοδότησης από τα Ταμεία Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ. Ένα πρόσθετο κονδύλι έκτακτης χρηματοδότησης ύψους 186 εκ. ευρώ χορηγήθηκε ακόμη σε σειρά ΜΚΟ για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ελλάδα από τη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας για δράσεις που ξεκίνησαν το 2016. Επιπλέον 500 εκ. ευρώ έχουν προβλεφθεί για το συγκεκριμένο ταμείο έως το 2018.
Κατηγορίες για κακοδιαχείριση
Ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γ. Μουζάλας απέδιδε επί μακρόν αποκλειστικά και μόνο στο γεγονός ότι μέρος των χρημάτων διατίθετο απευθείας στις ΜΚΟ αντί της κυβέρνησης. Ωστόσο, υπάρχουν και φωνές που καθιστούν υπεύθυνη την κυβέρνηση για την κατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα. “Για τον Μουζάλα φταίνε πάντα οι άλλοι”, σχολιάζει στην DW ο Οδυσσέας Βουδούρης, πρώην γενικός γραμματέας Πρώτης Υποδοχής και Ταυτοποίησης στο υπουργείο Εσωτερικών. Το περασμένο Σεπτέμβριο είχε παραιτηθεί, επιρρίπτοντας στον κ. Μουζάλα ότι αρνείται να παραχωρήσει βασικές αρμοδιότητες στη νεότευκτη γενική γραμματεία, στο πλαίσιο συντονισμένης προσπάθειας να καθιερωθεί ένα “παράλληλο σύστημα” κατά το οποίο η διάθεση ευρωπαϊκών κονδυλίων θα ελέγχεται από έναν στενό κύκλο συμβούλων. Ο Γ. Μουζάλας έχει επανειλημμένα αντικρούσει ως συκοφαντικές τις αιτιάσεις του Οδ. Βουδούρη.
Η περίεργη υπόθεση της Softex
Ο πρώην γ.γ. αναφέρει το παράδειγμα της Softex. Στην έκταση της παλιάς χαρτοβιομηχανίας κοντά στη Θεσσαλονίκη επρόκειτο να στηθεί ένας καταυλισμός που να προσφέρει αποδεκτές συνθήκες διαβίωσης στους πρόσφυγες. Οι πρώτοι εξ αυτών εγκαταστάθηκαν εκεί την άνοιξη του 2016 μετά το κλείσιμο των συνόρων με την ΠΓΔΜ. Ωστόσο, σύντομα έγινε γνωστό ότι ο συγκεκριμένος καταυλισμός έχει ρημάξει.
Ο Οδυσσέας Βουδούρης υποστηρίζει ότι η γερμανική ανθρωπιστική οργάνωση ASB είχε απευθυνθεί επανειλημμένα το καλοκαίρι στη γενική γραμματείας της οποίας προΐστατο, προτείνοντας τη δημιουργία νέων εγκαταστάσεων για φιλοξενία 1.500 προσφύγων. Αυτό απαιτούσε περί τα 2,5 εκ ευρώ, τα οποία θα διέθετε η Κομισιόν. Ωστόσο, όπως λέει, το σχέδιο αυτό παρεμποδίστηκε από στενό σύμβουλο του Γ. Μουζάλα, προτείνοντας ένα άλλο με προβλεπόμενο κόστος 8,6 εκ. ευρώ. Δεδομένου ότι το ποσό υπερέβαινε κατά πολύ τα διαθέσιμα κεφάλαια της ASB, η ΜΚΟ απευθύνθηκε με επιστολή (που βρίσκεται στη διάθεση της DW) στο γραφείο του τότε αναπληρωτή υπουργού Γ. Μουζάλα με το αίτημα εκπόνησης ενός κοινού σχεδίου που θα μείωνε το συνολικό κόστος κατασκευής του καταυλισμού σε 4,5 εκ. ευρώ. Ωστόσο, το υπουργείο αρνήθηκε να αλλάξει τα σχέδιά του με αποτέλεσμα το πλάνο της ASB να ναυαγήσει. “Ξεκάθαρα τα 8,6 εκ. ευρώ είναι τρελό ποσό για 1.500 πρόσφυγες”, σχολιάζει ο Οδ. Βουδούρης. Απαντώντας σε ερώτηση της DW σχετικά με τον καταυλισμό, η ASB διευκρίνισε ότι η διαφορά στον προϋπολογισμό των δύο προτάσεων οφείλεται στο γεγονός ότι το σχέδιο του υπουργείου αφορούσε την κατασκευή ενός πιο μακροπρόθεσμου καταυλισμού με πιο αναβαθμισμένα κοντέινερ για τη στέγαση των προσφύγων, σε αντίθεση με το σχέδιο της γερμανικής οργάνωσης για έναν ημιμόνιμο καταυλισμό.
Σε κάθε περίπτωση το υπουργικό σχέδιο για δημιουργία μεγάλων μόνιμων εγκαταστάσεων στην έκταση της Softex παραμένει ανεκπλήρωτο. Παρότι έχουν στηθεί ορισμένα σπίτια-κοντέινερ, εκατοντάδες πρόσφυγες εξακολουθούν να ζουν σε σκηνές.
Βολές κατά της κυβέρνησης αλλά και της ΕΕ
Την ίδια ώρα ΜΚΟ και διεθνείς οργανισμοί επισημαίνουν ότι ο κακός κυβερνητικός σχεδιασμός συνέβαλε στο να μην φθάσουν τα κεφάλαια στις ευάλωτες ομάδες. Πάντως αρκετοί διατυπώνουν το επιχείρημα ότι με το να εστιάζει κανείς αποκλειστικά στο πως αξιοποιούνται τα κονδύλια δεν λαμβάνει υπόψη μια ευρύτερη εικόνα: την έλλειψη πολιτικής βούλησης στην Ευρώπη να κάνει στο πεδίο της προσφυγικής κρίσης ο,τιδήποτε άλλο πέρα από το να “πετά” χρήματα πάνω στο πρόβλημα.
“Ήταν σκανδαλώδες μετά το χιόνι στη Λέσβο να μας λέει ο εκπρόσωπος της Κομισιόν ότι κάναμε τα πάντα προκειμένου να βοηθήσουμε τις ελληνικές αρχές, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε τη δουλειά τους”, τόνισε στην DW o Λοΐκ Γέγκερ, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα. Όπως υπογράμμισε, “ο καταυλισμός στη Μόρια φτιάχτηκε με ευρωπαϊκά χρήματα. Δύο ευρωπαϊκές υπηρεσίες, η Frontex και η EASO, είναι ενεργές στο συγκεκριμένο κέντρο. Και το γεγονός ότι ο καταυλισμός είναι γεμάτος οφείλεται σε ευρωπαϊκή απόφαση που ορίζει ότι άνθρωποι που φθάνουν στα νησιά δεν επιτρέπεται να μεταβαίνουν στην ηπειρωτική χώρα. Πώς μπορούν να προσποιούνται (σ.σ. η ΕΕ) ότι δεν έχουν καμία σχέση με όλα αυτά;”
