Οι διαφορές στην πρόσβαση στα εμβόλια και η ικανότητα ανάπτυξης πολιτικής στήριξης δημιουργούν μια αυξανόμενη απόκλιση μεταξύ προηγμένων οικονομιών και πολλών από τις αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Αντιμέτωπες με υψηλά ελλείμματα και ιστορικά επίπεδα χρέους, οι χώρες με περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση βαδίζουν σε ένα δημοσιονομικό σχοινί μεταξύ της παροχής επαρκούς στήριξης και της διατήρησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Αυτό αναφέρει έκθεση των κορυφαίων αναλυτών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Vitor Gaspar and Gita Gopinath, τονίζοντας ότι η υποστήριξη του ΔΝΤ επικεντρώθηκε περισσότερο εκεί που είχε τη μεγαλύτερη σημασία.
Στην έκθεση με τίτλο «Coming Together» τονίζουν ότι χωρίς αποφασιστικά μέτρα για την αντιμετώπιση αυτού του αυξανόμενου χάσματος, η COVID -19 θα συνεχίσει να σκοτώνει ζωές και να καταστρέφει θέσεις εργασίας, προκαλώντας διαρκή ζημιά στις επενδύσεις, την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη στις πιο ευάλωτες χώρες.
Η πανδημία θα διαταράξει περαιτέρω τη ζωή των πιο ευάλωτων και οι χώρες θα δουν μια αύξηση της ακραίας φτώχειας και του υποσιτισμού, διαλύοντας κάθε ελπίδα για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.
«Ο περιορισμός του χάσματος της πανδημίας απαιτεί συνεπώς συλλογική δράση για την ενίσχυση της πρόσβασης στα εμβόλια, την εξασφάλιση κρίσιμης χρηματοδότησης και την επιτάχυνση της μετάβασης σε έναν πιο πράσινο, ψηφιακό και χωρίς αποκλεισμούς κόσμο» τονίζουν.
Εξασφάλιση χρηματοδότησης
Ως αποτέλεσμα της πανδημίας, το χρέος και τα ελλείμματα αυξήθηκαν δραματικά από τα ήδη ιστορικά υψηλά επίπεδα. Το μέσο συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα ως μερίδιο του ΑΕΠ το 2021 έφτασε το 9,9 % για τις προηγμένες οικονομίες, στο 7,1 % για τις αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς και στο 5,2 % για τις αναπτυσσόμενες χώρες με χαμηλό εισόδημα. Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος αναμένεται να προσεγγίσει το 99 % του ΑΕΠ έως το τέλος του 2021.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα σωσίβια του ΔΝΤ έχουν κάνει μια κρίσιμη διαφορά στη διάσωση ζωών και βιοποριστικών πόρων. Για να ανταποκριθεί στην κρίση, το ΔΝΤ έχει χορηγήσει 117 δισεκατομμύρια δολάρια σε νέα χρηματοδότηση και ελάφρυνση του χρέους σε 85 χώρες.
Αυτό περιλαμβάνει οικονομική βοήθεια σε 53 χώρες χαμηλού εισοδήματος και ελάφρυνση της εξυπηρέτησης του χρέους σε 29 από τα φτωχότερα και πιο ευάλωτα μέλη της.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι το 2020, η υποστήριξη του ΔΝΤ επέτρεψε επιπλέον δαπάνες περίπου 0,5 % του ΑΕΠ στις αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς και σχεδόν 1,0 % του ΑΕΠ στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Τονίζουν επίσης, ότι οι ευνοϊκές παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές συνθήκες επέτρεψαν σε χώρες με χαμηλό πιστωτικό κίνδυνο να αναπτύξουν μια σημαντική και διαρκή επέκταση των κρατικών δαπανών για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ωστόσο, σε εκείνες τις χώρες με πιο περιορισμένη πρόσβαση σε εξωτερική χρηματοδότηση, οι πρωτογενείς δαπάνες προβλέπεται να είναι ακόμη χαμηλότερες από τις προβλέψεις πριν από την πανδημία.
Μια καθοριστική στιγμή
Το ΔΝΤ αναφέρει ότι χρειάζεται επειγόντως πολυμερής δράση για να καλυφθούν τα κενά στην πρόσβαση στα εμβόλια και να τερματιστεί η πανδημία.
Η πρόσφατη πρόταση των στελεχών του ΔΝΤ αξίας 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων ως προς αυτό, που εγκρίθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, την Παγκόσμια Τράπεζα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, θέτει ως στόχο τον εμβολιασμό τουλάχιστον του 40% του πληθυσμού σε κάθε χώρα έως το τέλος του 2021 και τουλάχιστον 60% έως τα μέσα του 2022, παράλληλα με τη διασφάλιση επαρκών διαγνωστικών και θεραπευτικών.
«Έχει γίνει πρόοδος σε πολλά μέτωπα, αλλά απαιτείται ισχυρότερη ώθηση. Η Taskforce για τα εμβόλια COVID-19 έχει επίσης ξεκινήσει έναν πίνακα ελέγχου για τον σαφή εντοπισμό και την άμεση αντιμετώπιση των κενών στην πρόσβαση στα εργαλεία COVID-19» υπογραμμίζουν.
Οι χώρες θα πρέπει επίσης να δουν πώς μπορούν να κινητοποιήσουν πόρους στο εσωτερικό τους και να αυξήσουν την ποιότητα των δαπανών.
Για να συγκεντρωθούν τα τόσο αναγκαία έσοδα, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ενισχύσουν τα φορολογικά συστήματα. Αυτό είναι ιδιαίτερα προκλητικό καθώς ο φορολογικός ανταγωνισμός, τα ζητήματα κατανομής της φορολογικής βάσης και οι επιθετικές τεχνικές φορολογικού σχεδιασμού έχουν ασκήσει πίεση στη φορολογία εισοδήματος .
Αλλά η αύξηση των εσόδων είναι δυνατή και θα πρέπει να πραγματοποιηθεί με τρόπο που να προάγει την ανάπτυξη και να ευνοεί τη συμμετοχή. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προσπαθήσουν να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα, να απλοποιήσουν τους φορολογικούς κώδικες και να μειώσουν τη φοροδιαφυγή.
Η ενίσχυση της κρατικής ικανότητας για την είσπραξη φόρων και η αξιοποίηση του ρόλου του ιδιωτικού τομέα θα είναι επίσης βασική. Όσο επιμένει η πανδημία, η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να παραμένει ευέλικτη και να ανταποκρίνεται στις συνεχώς εξελισσόμενες συνθήκες.
Τα Ταμείο Ανάκαμψης
Το ΔΝΤ αναφέρεται και στο Ταμείο Ανάκαμψης τονίζοντας ότι από τα χρήματα που θα διατεθολύν το 50 % είναι επιχορηγήσεις, αποτελώντας μια σημαντική πηγή χρηματοδότησης για τα κράτη μέλη της ΕΕ με περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο.
Η πρόσβαση στη στήριξη NGEU και το χαμηλό κόστος δανεισμού είναι καθοριστικοί παράγοντες που εξηγούν την προβλεπόμενη έλλειψη απόκλισης μεταξύ προηγμένων και αναδυόμενων οικονομιών της αγοράς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Συνεπώς, η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση χρηματοδότησης για τις πιο ευάλωτες χώρες.
Αναφέρουν επίσης, ότι η πρόσφατα εγκεκριμένη γενική κατανομή 650 δισεκατομμυρίων δολαρίων SDR από το ΔΝΤ θα προσφέρει στις χώρες πρόσθετα μαξιλάρια ρευστότητας και θα τις βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τις δύσκολες αντισταθμίσεις πολιτικής που αντιμετωπίζουν.
Η διοχέτευση των SDR από πλούσιες χώρες σε αναπτυσσόμενες χώρες θα ενισχύσει περαιτέρω αυτήν την υποστήριξη.
Η φορολογική συμφωνία
Για το ΔΝΤ ένα ενθαρρυντικό σημάδι είναι η ιστορική διεθνής συμφωνία φορολογίας εταιρειών που εγκρίθηκε από περισσότερες από 130 χώρες. Η συμφωνία περιλαμβάνει όριο φορολογίας εισοδήματος εταιρειών τουλάχιστον 15 τοις εκατό.
«Αυτό το πολλά υποσχόμενο σημάδι δείχνει ένα παράθυρο ευκαιρίας. Ο επείγων χαρακτήρας των παγκόσμιων προκλήσεων-COVID-19, κλιματική αλλαγή και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη-απαιτεί παγκόσμια δράση. Αυτή είναι μια καθοριστική στιγμή στην ιστορία».
