Αναδρομικά από την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) για το Δημόσιο και από τις ακυρωθείσες μειώσεις ενός 11μήνου στις επικουρικές συντάξεις, καθώς και στα Δώρα των συνταξιούχων, αναμένεται να «κλειδώσουν» στις αποφάσεις που επίκειται να εκδοθούν το επόμενο διάστημα από το Ελεγκτικό Συνέδριο και το Συμβούλιο της Επικρατείας, όπως αναφέρει η εφημερίδα “Ελεύθερος Τύπος”. Τα ποσά που διεκδικούνται ανάλογα με το ύψος σύνταξης, τις κρατήσεις και το Ταμείο (Δημόσιο ή ιδιωτικό) αρχίζουν από τα 500 ευρώ και φτάνουν ακόμη και στα 27.300 ευρώ, σύμφωνα με τον “Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής”.
Οι μεγαλύτερες επιστροφές είναι αυτές που αφορούν στις κρατήσεις ΕΑΣ, η οποία έχει κριθεί αντισυνταγματική από το 2017 όσον αφορά στις κύριες συντάξεις 380.000 παλαιών (προ νόμου Κατρούγκαλου) συνταξιούχων του Δημοσίου. Οι τελευταίες πληροφορίες κάνουν λόγο για ισχυρότατες ενδείξεις πως το θέμα έχει σχεδόν κλείσει μετά και την τελευταία διάσκεψη του Ελεγκτικού Συνεδρίου (που έγινε στις 11/3) και ότι οι επιστροφές θα είναι για διάστημα περίπου 30 μηνών σε όλους τους συνταξιούχους.
Για όσους, δε, έχουν καταθέσει ή πρόκειται να καταθέσουν αγωγές μέχρι τη δημοσίευση της απόφασης, οι διεκδικήσεις θα φτάνουν στην 5ετία, δηλαδή επιστροφές των κρατήσεων από την ΕΑΣ για 60 μήνες. Ηδη, εν όψει της απόφασης, συνταξιούχοι του Δημοσίου έχουν καταθέσει προσφυγές, ώστε να προλάβουν τυχόν ακύρωση διεκδικήσεων για αναδρομικά 5ετίας μετά την έκδοση της απόφασης. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τις μειώσεις στις συντάξεις τις οποίες το ΣτΕ είχε κρίνει αντισυνταγματικές με τις αποφάσεις 2287-2288 του Ιουνίου του 2015 και είπε (τότε) ότι από τη δημοσίευση των αποφάσεων και μετά δεν αναγνωρίζονται διεκδικήσεις αναδρομικών για τους προηγούμενους μήνες, πλην όσων είχαν καταθέσει αγωγές πριν από την έκδοση των αποφάσεων.
Το θέμα με την ΕΑΣ, που θα κριθεί στη νέα απόφαση, είναι αν θα έπρεπε να συνεχίσει να επιβάλλεται στις παλιές συντάξεις του Δημοσίου και μετά την ένταξη του φορέα συντάξεων του Δημοσίου, δηλαδή του Γενικού Λογιστηρίου, στον ΕΦΚΑ. Η ένταξη αυτή ολοκληρώθηκε με την κατάργηση της αρμόδιας Γενικής Διεύθυνσης Συντάξεων του ΓΛΚ τον Απρίλιο του 2018. Μέχρι τότε η ΕΑΣ είχε κριθεί αντισυνταγματική στις συντάξεις του Δημοσίου και έπρεπε να σταματήσει από τον Φεβρουάριο του 2017. Με την ένταξη του ΓΛΚ στον ΕΦΚΑ όμως η ΕΑΣ συνέχισε να επιβάλλεται αλλά από άλλον φορέα. Το Ε.Σ. θα κρίνει -μάλλον θετικά λένε οι πληροφορίες- ότι η ΕΑΣ εξακολουθεί να είναι αντισυνταγματική και για το διάστημα μετά τον Απρίλιο του 2018, δηλαδή και επί ΕΦΚΑ.
Η κράτηση αυτή ξεκινά με 3% από μικτές κύριες συντάξεις (ή άθροισμα κύριων συντάξεων) άνω των 1.400 ευρώ και ανεβαίνει ανά 300 ευρώ σύνταξης. Για παράδειγμα, πάνω από τα 1.700 ευρώ η κράτηση πάει στο 6%, πάνω από 2.000 ευρώ γίνεται 7%, πάνω από 2.300 ευρώ 9% και καταλήγει με μείωση 14% σε κύριες μικτές συντάξεις άνω των 3.500 ευρώ.
Ανοιχτό είναι το ζήτημα αν θεωρούνται ως «εν δυνάμει προσφυγές» και οι αιτήσεις ακύρωσης της ΕΑΣ που είχαν κατατεθεί από εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους το 2017 και το 2018. Στις αιτήσεις αυτές οι συνταξιούχοι επικαλούντο την απόφαση 244/2017 της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου περί αντισυνταγματικότητας της κράτησης ΕΑΣ και ζητούσαν από τη Διοίκηση (ΓΛΚ) να διακόψει την κράτηση από τις συντάξεις τους, χωρίς όμως να υπάρξει συμμόρφωση σε αυτό που έλεγε η απόφαση. Κατά ορισμένες νομικές ερμηνείες, οι αιτήσεις ακύρωσης αντισυνταγματικών διατάξεων (εν προκειμένω των κρατήσεων ΕΑΣ βάσει νόμων 3865/2010 και 3996/2011) μπορεί να έχουν και τον χαρακτήρα της «έναρξης δικαστικής επιδίωξης», εκ μέρους του θιγόμενων συνταξιούχων. Το αν οι αιτήσεις θεωρηθεί ότι έχουν το ίδιο βάρος με τις αγωγές και άρα στοιχειοθετούν δικαίωμα 5ετίας στα αναδρομικά μένει να ξεκαθαριστεί στην απόφαση του Ε.Σ.
Αντίθετα, δεν φαίνεται να έχει θετική έκβαση η επιστροφή αναδρομικών από τα Δώρα για τις συντάξεις του Δημοσίου, μιας και έχει προηγηθεί απόφαση-πιλότος από την Ολομέλεια του ΣτΕ με την οποία κρίθηκε συνταγματική η κατάργησή τους από τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων.
Ανοιχτό είναι, επίσης, και το θέμα των αναδρομικών από τη μείωση του νόμου 4093 στις συντάξεις του Δημοσίου, καθώς και για το θέμα αυτό αναμένεται μια τελική απόφαση από το Ελεγκτικό Συνέδριο, για το αν δηλαδή οι συνταξιούχοι του Δημοσίου τα δικαιούνται για περισσότερους από 11 μήνες που ήταν οι επιστροφές που πλήρωσε η κυβέρνηση με τον νόμο 4714/2020.
Αναδρομικά 11μήνου «φωτογραφίζουν» δικαστήρια και ΣτΕ
Με κομμένη την ανάσα αναμένουν πάνω από 1 εκατ. συνταξιούχοι (εκ των οποίων οι 400.000 με εκκρεμείς δίκες) την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) για τα υπόλοιπα αναδρομικών από τις αντισυνταγματικές μειώσεις σε επικουρικές συντάξεις και στα Δώρα κύριων και επικουρικών, όπως αναφέρει ο “Ελεύθερος Τύπος”.
Για τους 400.000 συνταξιούχους οι επιστροφές είναι σχεδόν βέβαιες, πλην όμως τα λεφτά θα έρθουν όποτε τελεσιδικήσουν οι αγωγές τους που θα πάρει χρόνια. Η κυβέρνηση με τον νόμο 4714/2020 που πλήρωσε τα αναδρομικά στις κύριες συντάξεις είπε ότι όσοι έχουν εκκρεμείς δίκες με αγωγές μέχρι την καταβολή των αναδρομικών μπορούν να τις συνεχίσουν και να πάρουν ό,τι επιπλέον αναδρομικά τούς δώσουν τα δικαστήρια. Απαγόρευσε όμως να κατατεθούν αγωγές από όσους πληρώθηκαν ήδη τα αναδρομικά στις κύριες συντάξεις, αφήνοντας επί της ουσίας μετέωρους πάνω από 600.000 συνταξιούχους, οι οποίοι δικαιούνται μεν να πάρουν πίσω τις μειώσεις από τις επικουρικές και τα Δώρα, αλλά τους απαγορεύτηκε να τις διεκδικήσουν εκ των υστέρων. Απαξ δηλαδή και πληρώθηκαν τα αναδρομικά στις κύριες συντάξεις δεν δικαιούνται να κάνουν αγωγές για τις επικουρικές, εκτός και αν είχαν ήδη αγωγές προτού πληρωθούν. Η απόφαση που αναμένεται από το ΣτΕ θα ξεκαθαρίζει, όμως, πρώτον, ότι εξακολουθούν να είναι αντισυνταγματικές οι μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις και η κατάργηση των Δώρων και, δεύτερον, ότι οι συνταξιούχοι δικαιούνται επιστροφές ανάλογες με αυτές που δόθηκαν για τις ίδιες μειώσεις στις κύριες συντάξεις, δηλαδή αναδρομικά από τις μειώσεις που επιβλήθηκαν στο 11μηνο Ιουνίου 2015-Μαΐου 2016. Για το ίδιο 11μηνο θα πρέπει να επιστραφούν τα 800 ευρώ από τα Δώρα κύριων συντάξεων και αντίστοιχα 2 επιπλέον επικουρικές συντάξεις.
Σημειώνεται ότι οι συντάξεις του Δημοσίου είναι πιθανό να μείνουν έξω από τα Δώρα, καθώς αρμόδιο για να κρίνει την επιστροφή τους είναι το Ελεγκτικό Συνέδριο, το οποίο δεν έχει σαφή θέση. Οι νέες αποφάσεις, πάντως, από τα δικαστήρια για αγωγές που είχαν κατατεθεί πριν από την πληρωμή των αναδρομικών στις κύριες συντάξεις (εκκρεμείς δίκες), όπως αυτή που δημοσιεύει κατ’ αποκλειστικότητα σήμερα ο «Ε.Τ.» της Κυριακής, δείχνουν ότι οι συνταξιούχοι πρέπει να πάρουν αναδρομικά 11 μηνών και για επικουρικές και για τα Δώρα! Η απόφαση είναι η 355/2021 του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθήνας (31ο Μονομελές) επί αγωγής 49 συνταξιούχων της πρώην Αγροτικής Τράπεζας και αναγνωρίζει (στη σκέψη «13») ότι πέραν των επιστροφών στις κύριες συντάξεις, οι εν λόγω συνταξιούχοι δικαιούνται αναδρομικά για τις μειώσεις επικουρικών και επιπλέον την επιστροφή των Δώρων κύριων και επικουρικών κατά το χρονικό διάστημα από 11-6-2015 έως 30-4-2016. Η υπόθεση θα εκδικαστεί εκ νέου στις 17-5-2021, αφού προσκομιστούν τα ακριβή ποσά επιστροφών για το επίμαχο διάστημα.
Από πού θα βρεθούν τα λεφτά
Το κόστος των αναδρομικών ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση και τα αρμόδια υπουργεία Εργασίας και Οικονομικών όσο και αν μεταθέτουν προς το μέλλον μια πιθανή απόφαση, όπως έγινε τον περασμένο Οκτώβριο, για την επιστροφή χρημάτων που εκκρεμούν στους συνταξιούχους, δεν αποκλείουν τίποτα και εξαρτούν την όποια διευθέτηση των νέων αναδρομικών από τις αντοχές της οικονομίας μετά την πανδημία. Εκτιμάται, πάντως, ότι αργά ή γρήγορα θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις οριζόντιου χαρακτήρα, που θα αφορούν δηλαδή όλους τους συνταξιούχους με ένα πακέτο επιστροφών σε δόσεις.
