Κλιμακώνει τις προκλήσεις κατά της Ελλάδας η Τουρκία ζητώντας την αποστρατιωτικοποίηση 13 νησιών του Αιγαίου τη στιγμή που η παράνομη Navtex για το Oruc Reis έληξε την Κυριακή. Το ερευνητικό σκάφος της Τουρκίας που όλο αυτό το διάστημα διενεργεί ανενόχλητο έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, έφτασε σε απόσταση 10 μιλίων από τη νήσο Στρογγύλη.
Η Αθήνα επιχειρεί να κινητοποιήσει όλες τις ευρωπαϊκές δυνάμεις για την επιβολή κυρώσεων στο επερχόμενο ευρωπαϊκό συμβούλιο ενώ στις προκλήσεις του Oruc Reis απαντά με πολυεθνικές ναυτικές ασκήσεις που προκαλούν εκνευρισμό στην Αγκυρα.
Θρασεία πρόκληση
Με ΝΟΤΑΜ που εξέδωσε η Τουρκία, ουσιαστικά μόλις μια ημέρα πριν από τη λήξη της ΝΑVΤΕΧ για το ερευνητικό πλοίο Ορούτς Ρέις στην Ανατολική Μεσόγειο, απαιτεί την αναστολή οποιασδήποτε στρατιωτικής δραστηριότητας σε νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
Πρόκειται για την Ρόδο, το Καστελόριζο, την Σαμοθράκη, τον Άγιο Ευστράτιο, την Χίο, τα Ψαρά, την Ικαρία, την Λήμνο, την Μυτιλήνη, την Σάμο, την Τήλο, την Χάλκη, και την Πάτμο. Φαίνεται πως η Άγκυρα, μερικές μέρες πριν από την κρίσιμη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στην οποία θα συζητηθούν πιθανές κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας, παίρνει θέση διατηρώντας ψηλά τους τόνους.
Πάντως σήμερα, τελευταία μέρα ισχύος της ΝΑVΤΕΧ που μέχρι το μεσημέρι της Κυριακής δεν είχε ανανεωθεί, το Ορούτς Ρέις έφτασε σε απόσταση 10 ναυτικών μιλίων από τη νήσο Στρογγύλη.
Διλήμματα στρατηγικής για την Άγκυρα
Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι, εάν πράγματι Ορούτς Ρέις αποχωρήσει από τη περιοχή, μήπως αυτό θα συνιστά απλώς μια στρατηγική κίνηση ενόψει της συνόδου κορυφής και μετά θα ακολουθήσει η επόμενη φάση.
Δηλαδή είτε η αποστολή γεωτρύπανου από την Τουρκία, είτε, ακόμα χειρότερα, μια πιθανή αδειοδότηση για διεξαγωγή γεωτρήσεων στις περιοχές του πρόσφατου τουρκολιβυκού συμφώνου.
Την οργή της για την διμερή διακλαδική άσκηση Ελλάδας – Αιγύπτου, «Μέδουσα 10», η οποία θα διεξαχθεί από τη Δευτέρα 30 Νοεμβρίου έως τις 6 Δεκεμβρίου στην Ανατολική Μεσόγειο εκφράζει η Τουρκία.
Συγκεκριμένα, η Άγκυρα, με μια γεμάτη ανακρίβειες και προκλητικούς ισχυρισμούς ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Άμυνας, κατηγορεί την Ελλάδα ότι αυξάνει την ένταση στην περιοχή, καθώς και ότι συνεχίζει την προκλητική στάση και τις παραβιάσεις της, επιλέγοντας τον δρόμο τρίτων, αντί του διαλόγου.
Εκνευρισμός για άσκηση «Μέδουσα 10»
Παράλληλα τονίζει πως, η Ελλάδα συνεχίζει την προκλητική της στάση με τρεις Naxtex, οι οποίες δημοσιεύθηκαν την ίδια ημέρα, στις 23 Νοεμβρίου, 2 από τις οποίες αλληλεπικαλύπτονται με τους χώρους εκπαίδευσης, για τους οποίους είχε εκδώσει και η Τουρκία Navtex, οι οποίες μάλιστα καλύπτουν νησιά τα οποία θα έπρεπε να είναι αποστρατικοποιημένα.
Οι ανακρίβειες της Τουρκίας δεν σταματούν εκεί. Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας, κατηγορεί την Ελλάδα πως παρενόχλησε τα αεροσκάφη της Τουρκίας, τα οποία χρησιμεύουν ως βοηθητική υποστήριξη στην επιχείρηση Ναυτικής Φρουράς του ΝΑΤΟ, τη στιγμή μάλιστα που αυτά βρίσκονταν στον διεθνή εναέριο χώρο.
Επιπλέον, γίνεται αναφορά στην άσκηση «Μέδουσα 10», όπου κατά την Άγκυρα «έδειξε και πάλι ποιοι επιθυμούν ένταση και ποιοι ξεφύγουν από την ειρήνη και τον διάλογο», τη στιγμή που η Τουρκία επιθυμεί πάντα «την ειρήνη, τον διάλογο και είναι υπέρ του πνεύματος καλής γειτονίας και συμμαχίας».
Ακόμα, αναφέρεται και στην επιθεώρηση του τουρκικού πλοίου, «Roseline A», από το πλήρωμα της γερμανικής φρεγάτας «Αμβούργο», η οποία έγινε στο πλαίσιο της επιχείρησης «Irini», όπου ξεκίνησε την προηγούμενη Κυριακή και διακόπηκε έπειτα από διαμαρτυρία της τουρκικής κυβέρνησης, ως κράτους σημαίας του πλοίου, ενώ το υπουργείο Άμυνας την χαρακτηρίζει παράνομη.
«Δεν θέλει ελέγχους στα πλοία της»
Τέλος βάλλει και κατά της επιχείρησης «Irini», την οποία χαρακτηρίζει προκατειλημμένη δραστηριότητα με αμφισβητήσιμη νομιμότητα, η οποία παραβιάζει την αρχή της ελευθερίας της ανοικτής θάλασσας και αγνοεί την υποστήριξη που παρέχεται στις δυνάμεις του Χαφτάρ στη Λιβύη.
«Θα θέλαμε να τονίσουμε για άλλη μια φορά ότι περιμένουμε από όλα τα μέρη, ειδικά τους συμμάχους μας, να ενεργούν σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το ναυτικό δίκαιο» υπογραμμίζει για να καταλήξει πως οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις συνεχίζουν να προστατεύουν τα δικαιώματα και τα συμφέροντα τόσο της Τουρκίας, όσο και του ψευδοκράτους στην Ανατολική Μεσόγειο, τη στιγμή που αποτελούν και εγγύηση της ειρήνης και της ασφάλειας στο νησί της Κύπρου σύμφωνα με τις διεθνείς εγγυήσεις και συμφωνίες.
Εληξε η Navtex για το Oruc Reis
Όλα αυτά, ενώ την Κυριακή 29 Νοεμβρίου, έληξε η παράνομη τουρκική Navtex για το Oruc Reis, με το επικρατέστερο σενάριο αυτή τη στιγμή να θέλει το πλοίο να επιστρέφει στην Τουρκία, σε μια περίοδο που το κλίμα τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες παραμένει βαρύ, αναφορικά με την συνεχιζόμενη προκλητική στάση της Άγκυρας.
Μάλιστα, στη… νομιμότητα -κατά την Τουρκία- των ερευνών του Oruc Reis αναφέρθηκε και το τουρκικό υπουργείο Άμυνας, κατά την παραπάνω ανακοίνωση, όπου αναφέρει πως η χώρα συνεχίζει τις σεισμικές δραστηριότητες στην υφαλοκρηπίδα της, με βάση τα νόμιμα δικαιώματα που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο.
Ωστόσο, ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί είναι πως τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται μικρή αλλαγή στη στάση του Βερολίνου, το οποίο μέχρι πρότινος φαίνεται να δίσταζε στο θέμα των κυρώσεων, ωστόσο μένει αυτό να αποδειχθεί αν θα αποτυπωθεί και σε επίπεδο δράσεων και πράξεων.
Μαγειρεύονται κυρώσεις
Όλα αυτά βέβαια εν όψει της κρίσιμη Συνόδου Κορυφής, κατά τη διάρκεια της οποίας φαίνεται να… «μαγειρεύονται» οι κυρώσεις για την Αγκυρα. Λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ευρώπης, η Αθήνα επιμένει στο θέμα κυρώσεων κατά της Τουρκίας.
Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν και με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να γνωρίζει πως μια πιθανή ανανέωση της Navtex δεν θα είναι υπέρ του ενόψει της Συνόδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, φαίνεται το ενδεχόμενο της παράτασης της τουρκικής Navtex για το Oruc Reis, προς το παρόν, να απομακρύνεται.
Βέβαια, αναλυτές υπογραμμίζουν πως ακόμα και αν επικρατήσει το σενάριο της παράτασης, αυτή θα είναι ολιγοήμερη, μιας και ο τούρκος πρόεδρος δεν θα θελήσει να βρεθεί στις Βρυξέλλες για τη Σύνοδο Κορυφής, τη στιγμή που το τουρκικό πλοίο θα βρίσκεται στα νερά της Ανατολικής Μεσογείου, ή της «τουρκικής υφαλοκρηπίδας» όπως την έχει επανειλημμένα χαρακτηρίσει η Άγκυρα.
Πλέον, το ζητούμενο είναι τι θα συμβεί και με τις διερευνητικές επαφές μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας. Μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου στην Τουρκία δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να γίνει μια πρόσκληση προς την ελληνική πλευρά για διάλογο.
Η Άγκυρα εξακολουθεί να πιστεύει ότι δεν θα υπάρξουν σοβαρές κυρώσεις σε βάρος της.
Διπλωματικό σκάκι για τις κυρώσεις της ΕΕ
Όλα λοιπόν οδηγούν στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, όπου αναμένεται να παιχτεί ένα δύσκολο διπλωματικό μπρα-ντε-φερ σχετικά με το ζήτημα των κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας.
Σύμφωνα με «Το Βήμα» στην τρέχουσα συγκυρία υπάρχουν δύο σαφή δεδομένα. Το πρώτο στοιχείο είναι ότι η κατάσταση στις ευρωτουρκικές σχέσεις δεν έχει βελτιωθεί καθόλου σε σχέση με την προηγούμενη φορά που οι «27» ασχολήθηκαν με το ζήτημα, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των δύο πρώτων ημερών του Οκτωβρίου. Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι η άμεση επιβολή περιοριστικών μέτρων/κυρώσεων εναντίον της Άγκυρας δεν βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο τραπέζι.
Αυτό που εξετάζεται – και συνιστά το σενάριο επί του οποίου εργάζεται η Αθήνα – είναι η συγκεκριμένη καταγραφή των τομέων εκείνων στους οποίους μπορούν να εφαρμοστούν κυρώσεις και η ανάθεση στον Ζοζέπ Μπορέλ, τον ύπατο εκπρόσωπο της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική, της εντολής για γραπτή καταγραφή ενός σχετικού καταλόγου κυρώσεων.
Ο παράγοντας της διάρκειας
Παρά τη δύσκολη κατάσταση που επικρατεί στην Ευρώπη λόγω της πανδημίας, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ φέρεται να έχει προτείνει η διεξαγωγή της συνάντησης των «27» να πραγματοποιηθεί τελικώς με φυσική παρουσία στις Βρυξέλλες. Δεν είναι όμως σαφές πώς θα οργανωθεί η συνάντηση. Με βάση το υπάρχον πρόγραμμα, η Σύνοδος πρέπει να πραγματοποιηθεί το διήμερο 10-11 Δεκεμβρίου. Μία ημέρα νωρίτερα, στις 9 Δεκεμβρίου, έχει προγραμματιστεί η Σύνοδος ΕΕ – Αφρικής στις Βρυξέλλες.
Δεν αποκλείεται όμως ο κ. Μισέλ να προτείνει να διαρκέσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μόνο μία ημέρα (στις 10 Δεκεμβρίου) για να μην παραταθεί υπερβολικά η παραμονή των ηγετών στη βελγική πρωτεύουσα. Είναι σαφές ότι η περικοπή της διάρκειας της Συνόδου θα επηρεάσει και τις διαβουλεύσεις για την Τουρκία, ιδιαίτερα εφόσον δεν έχει υπάρξει κάποια προτέρα συναίνεση επί των Συμπερασμάτων σε επίπεδο Μονίμων Αντιπροσώπων (Coreper).
Εξαντλείται η υπομονή…
Τις τελευταίες ημέρες έχουν υπάρξει πολλές δημόσιες αλλά και παρασκηνιακές επαφές που προφανώς θα κορυφωθούν όσο πλησιάζει η πραγματοποίηση της Συνόδου. Είναι ξεκάθαρο ότι η υπομονή έναντι της Τουρκίας εντός της ΕΕ έχει πλέον εξατμιστεί ακόμη και από κράτη-μέλη που παραδοσιακά τη στηρίζουν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ρητορική που χρησιμοποιούν αξιωματούχοι αυτών των κρατών, όπως ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας, ξεφεύγει από το πάγιο πλαίσιο έκφρασης. Άλλωστε, η Αγκυρα συνέχισε την παραβατική της συμπεριφορά στην Ανατολική Μεσόγειο με τις σεισμικές έρευνες του Oruc Reis και προχώρησε στο άνοιγμα των Βαρωσίων στην Κύπρο.
Παράλληλα, οι σχέσεις Τουρκίας – Γαλλίας βρίσκονται στο ναδίρ εξαιτίας και της προσωπικής βεντέτας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Εμανουέλ Μακρόν. Επιπλέον, μόλις πριν από λίγες ημέρες υπήρξε ένταση μεταξύ Αγκυρας και Βερολίνου εξαιτίας του περιστατικού με τη νηοψία επί φορτηγού πλοίου «Rosaline A» με τουρκική σημαία από τη γερμανική φρεγάτα «Αμβούργο» στο πλαίσιο της επιχείρησης «Irini» για την εφαρμογή του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη.
Την ίδια στιγμή, η ήδη δύσκολη εξίσωση των ευρωτουρκικών σχέσεων περιπλέκεται από ακόμη δύο παράγοντες: Πρώτον, από την αλλαγή σκυτάλης στις Ηνωμένες Πολιτείες και, δεύτερον, από τα κατά τους περισσότερους ευκαιριακά και τακτικής φύσεως ανοίγματα που εμφανίζεται να επιδιώκει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς τις Βρυξέλλες.
«Η Τουρκία να αποφύγει μονομερείς ενέργειες»
Μάλιστα, όπως αναφέρει και η Καθημερινή, στις κυρώσεις προσχωρεί και η Σερβία. Το πλαίσιο για τις συγκεκριμένες κυρώσεις υιοθετήθηκε τον περασμένο Νοέμβριο από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Βάσει αυτού, επιβάλλεται απαγόρευση μετακινήσεων στην ΕΕ των ατόμων στα οποία έχουν επιβληθεί τα περιοριστικά αυτά μέτρα και πάγωμα των περιουσιακών τους στοιχείων (το πεδίο εφαρμογής των μέτρων επεκτείνεται πλέον και στη Σερβία).
Υπενθυμίζεται ότι χθες, με συντριπτική πλειοψηφία (631 ψήφους υπέρ, 3 αρνητικές και 59 αποχές) εγκρίθηκε μη δεσμευτικό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που καταδικάζει τις πρόσφατες ενέργειες της Τουρκίας στα Βαρώσια και ζητεί την επιβολή κυρώσεων κατά της Αγκυρας.
Ζητείται, επίσης, από την Τουρκία «να αντιστρέψει την απόφαση αυτή και να αποφύγει μονομερείς ενέργειες».
Το προσωπείο της διαλλακτικότητας
Τέλος, όπως πληροφορείται «Το Βήμα», η Αθήνα είχε εδώ και τουλάχιστον δύο εβδομάδες συμπεράνει ότι η Αγκυρα θα προσανατολιζόταν σε μια τακτική να εμφανιστεί ως διαλλακτική εν όψει της Συνόδου Κορυφής του Δεκεμβρίου.
Το είχε άλλωστε διαπράξει και στο παρελθόν πριν από τη Σύνοδο των αρχών Οκτωβρίου, αποφασίζοντας στη συνέχεια να ξαναστείλει το Oruc Reis νοτίως Καστελλορίζου και Ρόδου.
Ήδη πριν από την τελευταία ανανέωση της Navtex για το τουρκικό σεισμογραφικό πλοίο είχε αποφασιστεί ότι η ελληνική πλευρά δεν θα έπεφτε στην παγίδα πιέσεων για έναρξη διερευνητικών επαφών πριν από τη συνάντηση των «27» τον Δεκέμβριο.
Αιχμές κατά Βερολίνου
H Γερμανία δεν ανταποκρίνεται στον ηγετικό της ρόλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν απορρίπτει τις εκκλήσεις της Αθήνας για επιβολή εμπάργκο όπλων στην Τουρκία, τόνισε ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε συνέντευξή του στο Politico.
«Αδυνατώ να καταλάβω το δισταγμό της Γερμανίας να χρησιμοποιήσει την τεράστια ισχύ που η οικονομία της για να δώσει ένα σαφές παράδειγμα ότι οι χώρες πρέπει να υπακούουν στο διεθνές δίκαιο», σημειώνει ο κ. Δένδιας.
«Καταλαβαίνω το οικονομικό θέμα από τη γερμανική πλευρά, αλλά είμαι βέβαιος ότι και αυτή καταλαβαίνει την τεράστια αντίφαση του να παρέχεις επιθετικά όπλα σε μια χώρα που απειλεί την ειρήνη και τη σταθερότητα δύο χωρών της ΕΕ. Αυτός είναι ο ορισμός της λέξης αντίφασης», αναφέρει.
Προσθέτει μάλιστα ότι δεν καταλαβαίνει γιατί η Ελλάδα θα έπρεπε ακόμη και να θέσει το ζήτημα αυτό στο Βερολίνο «αντί της Γερμανίας να συνειδητοποιήσει από μόνη της, από τους μηχανισμούς ελέγχου και ισορροπιών του δικού της συστήματος, ότι αυτό δεν είναι συμβατό με τον ρόλο της στην Ευρώπη».
