Σε βεβαιώσεις φόρων με το στανιό, με μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν και στο παρελθόν αλλά οδήγησαν 4 εκατομμύρια πολίτες στην υπερχρέωση και τη συσσώρευση οφειλών 182,5 δισ. ευρώ προς την Εφορία (όσο το ΑΕΠ της χώρας και ακόμα περισσότερα), φαίνεται να διολισθαίνει ξανά ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός του κράτους.
Αν και το φαινόμενο έδειχνε να είχε περιοριστεί από το 2015 -ιδιαίτερα μετά τη σύσταση της νέας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων που επέδειξε άλλο πρόσωπο διοίκησης-, οι επανακαταθέσεις μετρητών στις τράπεζες θεωρούνται ξανά από τους φοροελεγκτές «μαύρο χρήμα» και «αγνώστου προελεύσεως πλουτισμός», ενώ τα πρόστιμα επιβάλλονται χωρίς να δοθούν ή να ζητηθούν εξηγήσεις ώστε να ασκηθεί το δικαίωμα αντίκρουσης από τους φορολογουμένους, αναφέρει το protothema.
Η αιτία του κακού πρέπει να αναζητηθεί στη χαμηλή πορεία των εσόδων, στην πίεση για είσπραξη φόρων και τη μαζική παραγραφή φορολογικών υποθέσεων (ακόμα και όπου υπήρχαν ενδείξεις φοροδιαφυγής) λόγω παρέλευσης πενταετίας. Ωστόσο, όπως και στο παρελθόν, η πρεμούρα πολλών ΔΟΥ να επιβάλουν πρόστιμα προσκρούει στις δικαστικές αποφάσεις αλλά και στη νεοσύστατη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών της ΑΑΔΕ, η οποία αναλαμβάνει τον άχαρο ρόλο να προστατεύει τους πολίτες -αλλά και το κύρος της Φορολογικής Διοίκησης- από αυθαιρεσίες και λάθη.
Ειδικά από τον Αύγουστο και μετά, τα στοιχεία εισπράξεων και επιβολής φόρων και προστίμων έχουν προκαλέσει ανησυχία στο οικονομικό επιτελείο. Μόνο για τους φορολογουμένους μεγάλου πλούτου ο στόχος ήταν να γίνουν φέτος 550 έλεγχοι από το ΚΕΦΟΜΕΠ και να επιβληθούν πρόστιμα ύψους τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ. Αντ’ αυτού, κατά τα 2/3 της χρονιάς (από Ιανουάριο έως και το τέλος Αυγούστου) είχαν βεβαιωθεί φόροι από ελέγχους του ΚΕΦΟΜΕΠ ύψους μόλις 13,14 εκατ. ευρώ.
Πού οδηγεί η πίεση για επίτευξη στόχων βεβαίωσης φόρων από ελέγχους; Σε βεβιασμένες κυρώσεις και πρόστιμα από το κράτος δημιουργώντας την αίσθηση αδικίας στους πολίτες.
Φόρος στα λεφτά στο στρώμα
Για παράδειγμα, πρώην τραπεζικός υπάλληλος έμαθε τον Αύγουστο ότι του καταλογίζεται «πλουτισμός από άγνωστη πηγή» για τα ποσά των καταθέσεων στις τράπεζες από το 2013 και μετά, χωρίς καμία γραπτή αιτιολογία, επειδή η επιβολή του έγινε με έρευνα της Υπηρεσίας Ερευνών και Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων (ΥΕΔΔΕ).
Ο φορολογούμενος ζήτησε εξηγήσεις και ενημερώθηκε προφορικά ότι θεωρήθηκαν «νέο χρήμα» τα ποσά που επανακατέθεσε το 2014 και το 2015 στις τράπεζες. Ο ίδιος υποστήριξε ότι τα χρήματα (75.000 ευρώ) τα είχε εισπράξει το 2013 ως μπόνους εθελούσιας εξόδου από την τράπεζα όπου εργαζόταν. Τα σήκωσε όμως υπό τον φόβο χρεοκοπίας και εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη, τα επανακατέθεσε το 2014, όταν τα πράγματα ηρέμησαν, μετά τα ξανασήκωσε και στη συνέχεια τα κατέθεσε πάλι το 2015.
Παρότι αυτές οι αναλήψεις και επανακαταθέσεις αφορούσαν το ίδιο ποσό (75.000 ευρώ), οι κινήσεις του χτύπησαν συναγερμό στις ελεγκτικές αρχές, οι οποίες τον ενοχοποιούν προτάσσοντας -προφορικά- το επιχείρημα ότι «αφού πέρασε πάνω από μία εβδομάδα» από την ανάληψη, για την Εφορία τα λεφτά αυτά «θεωρούνται νέο χρήμα» που δεν μπορεί να δικαιολογηθεί.
Και αυτό παρότι προ τριετίας ο τότε αναπληρωτής γενικός γραμματέας Δημοσίων Εσόδων Ιωάννης Μπάκας είχε εκδώσει και ειδική εγκύκλιο προς τις εφορίες, σύμφωνα με την οποία τονιζόταν προς τους ελεγκτές ότι από καμία διάταξη νόμου δεν προκύπτει υποχρέωση για τους πολίτες να φυλάνε τα χρήματά τους σε τράπεζες, ούτε απαγορεύεται να τα κρατάνε σε μετρητά, ούτε ορίζεται πουθενά κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα ανάμεσα στην ανάληψη και την επανακατάθεση ποσού σε τράπεζα, για να θεωρείται λόγος επιβολής κυρώσεων από την Εφορία.
Για χρόνια, η εγκύκλιος αυτή (που έμεινε γνωστή ως «εγκύκλιος Μπάκα») είχε θέσει φρένο στις προ του 2015 πρακτικές – τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα. Αλλά και το ΣτΕ έχει κρίνει ότι μπορεί οι κινήσεις χρημάτων να θεωρηθούν «συγκλίνουσες ενδείξεις», αλλά υπό προϋποθέσεις για να μη γίνεται κατάχρηση. Αντίστοιχα μηνύματα έρχονται πλέον από όλη την Ελλάδα, καθώς οι έλεγχοι της ΥΕΔΔΕ φαίνεται να στοχοποιούν συχνά τις (επανα)καταθέσεις ποσών στις τράπεζες μετά το 2015, ιδίως δε σε λογαριασμούς ηλικιωμένων ζευγαριών συνταξιούχων που φοβήθηκαν ότι μπορεί να χάσουν τους κόπους μιας ζωής, ιδιαίτερα όταν ξεκίνησε η μεγάλη περιδίνιση της χώρας το 2015.
Παραδοξότητες
Το φαινόμενο καυτηρίασε δημόσια πρόσφατα και ο διακεκριμένος νομικός, ειδικός σε θέματα φορολογικού δικαίου, Γιώργος Μυλωνογιάννης. Μιλώντας στο 5ο Athens Law Forum on Taxation, που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΟΕΕ), του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ) και του Ελληνογερμανικού Επιμελητηρίου, επεσήμανε ότι:
1.Οπως γίνεται η στοχοθεσία των εφοριών, θέτοντας στους φοροελεγκτές ένα μίνιμουμ όριο επιβολής φόρων από τους φορολογικούς ελέγχους, είναι αντίθετη με το νομικό μας πολιτισμό και τα ανθρώπινα δικαιώματα. «Είναι σαν να ζητά ο υπουργός Δικαιοσύνης από τους δικαστές να εκδώσουν έναν ελάχιστο αριθμό καταδικαστικών αποφάσεων από συγκεκριμένο αριθμό δικών που θα εκδικαστούν», τόνισε και πρότεινε η στοχοθεσία να αναφέρεται σε συγκεκριμένο αριθμό υποθέσεων που θα πρέπει να ελεγχθούν και όχι σε ποσά φόρων που θα επιβληθούν.
2.Το ρευστό που επανακατατίθεται στο τραπεζικό σύστημα, τα περίφημα «μετρητά από το στρώμα», καταλήγει να φορολογείται ως «εξ αγνώστου πηγής» προερχόμενο.
3.Οι μέθοδοι ελέγχου αυτού του τύπου προκαλούν διάχυτο φόβο για τη διενέργεια διατραπεζικών συναλλαγών, ειδικά με τράπεζες του εξωτερικού.
Υποψήφιοι επενδυτές έχουν λόγους να ανησυχούν ενώ «ακόμα και το έμβασμα των γονιών για τη συντήρηση του φοιτητή παιδιού τους κινδυνεύει να θεωρηθεί δωρεά σε μετρητά. Ακόμα και εισφορές μετόχων στην εταιρεία τους μπορεί να χαρακτηριστούν δωρεές υποκείμενες σε φόρο δωρεάς 40%», τόνισε ο κ. Μυλωνογιάννης.
Αντίστοιχα, όπως λένε αρμόδιες πηγές, και το Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων εφαρμόζει τη νέα πρακτική να φορολογεί ως παροχή και εισόδημα το δάνειο της επιχείρησης προς τον ιδιοκτήτη – παρότι στην αγορά ισχύει η γενική αρχή ότι ο επιχειρηματίας μπορεί να στηρίζει την επιχείρησή του και η επιχείρησή του τον επιχειρηματία.
