Οι Financial Times έπεσαν περισσότερο μέσα παρά έξω για το 2016, τουλάχιστον σε ένα πρώτο επίπεδο. Από τις 16 προβλέψεις της προηγούμενης χρονιάς, οι εννιά ή οι 10 επιβεβαιώθηκαν (ανάλογα με το αν η δημοφιλία του Pokemon Go σημαίνει όντως ότι το 2016 «ήταν η χρονιά που απογειώθηκε η εικονική πραγματικότητα»).
Ορισμένες από τις προβλέψεις ξεχωρίζουν: η Ρούλα Κάλαφ αποδείχθηκε προφητική όσον αφορά την ανθεκτικότητα του Μπασάρ Αλ Άσσαντ, ο Τζον Πολ Ράθμποουν πέτυχε διάνα την στιγμή της πτώσης της Ντίλμα Ρούσεφ στη Βραζιλία και ο Τζέιμς Κάιντζ διέπρεψε προβλέποντας την υποτίμηση του ρενμίνμπι (βλέπει ακριβώς το αντίθετο για το 2017, στην ίσως πιο ριψοκίνδυνη πρόβλεψη μας για την επόμενη χρονιά).
Αλλά κάναμε λάθος σε όλα τα σημαντικά γεγονότα. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν παρέμεινε στην Ε.Ε., η Χίλαρι Κλίντον δεν κέρδισε και αυτά ήταν που έκαναν τη διαφορά. Όποιος πιστεύει ότι αυτό που έχει σημασία στην ιστορία δεν είναι οι σταθερές τάσεις αλλά οι ξαφνικές σεισμικές αναταράξεις, επιβεβαιώθηκε για την θέση του το 2016.
Οπότε οι αναγνώστες μπορούν να δουν με περιφρόνηση τις προγνώσεις μας για το 2017.
Αλλά υπάρχει κάτι που πρέπει να πούμε για την όλο και πιο δημοφιλή άποψη πως οι πολιτικές και οι οικονομικές προβλέψεις είναι παντού και πάντοτε χάσιμο χρόνου. Αναμφίβολα, οι πιο διάσημοι πολιτικοί αναλυτές και οικονομολόγοι μας, όσο καλοί και αν είναι στο να εξηγούν τα πράγματα αφότου συνέβησαν, δυσκολεύονται να το κάνουν εκ των προτέρων.
Υπάρχει ωστόσο ένας οργανωμένος και εμπειρικά εμπεριστατωμένος τρόπος να κάνει κανείς αξιόλογες προβλέψεις, όπως έχει περιγράψει ο πολιτικός ψυχολόγος Φίλιπ Τέτλοκ στις σελίδες των Financial Times. Προϋποθέτει να κάνει πολλές ακριβείς προβλέψεις, να τους αποδίδει συγκεκριμένες πιθανότητες, να καταγράφει τις επιδόσεις του και να εξετάζει προσεκτικά αυτές που δεν έπιασε (ακόμα και η μέθοδος αυτή αποτυγχάνει για εξαιρετικά ρευστές αγορές, όπως τα νομίσματα ή οι χρηματιστηριακές αγορές).
Αυτό που κάνουν εδώ οι αναλυτές των Financial Times δεν είναι τόσο συστηματικό και είναι περισσότερο δυαδικό. Οι αμφισβητίες θα συμπεράνουν ότι αυτό καθιστά τις ετήσιες προβλέψεις μας μια άσκηση τρέλας, αλλά υπάρχει ουσία και πέρα από τις προγνώσεις αυτές καθαυτές. Κάθε μια από τις προβλέψεις που ακολουθούν αποτελεί μια περίληψη για το ποια πιστεύει ένας δημοσιογράφος ότι είναι τα κρίσιμα ζητήματα για το 2017 και τους παράγοντες που θα τα οδηγήσουν προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση.
Είναι ιδανικές στο να εξάψουν την διανοητική μας περιέργεια, ανεξάρτητα από το αν λειτουργούν ή όχι ως προγνώσεις για το μέλλον. Οπότε διαβάστε, απολαύστε και αναστοχαστείτε.
Ρόμπερτ Άρμστρονγκ
Θα ενεργοποιηθεί το άρθρο 50 ως το τέλος του πρώτου τριμήνου;
Ναι. Η πίεση στην πρωθυπουργό Τερέζα Μέι να προχωρήσει την διαδικασία εξόδου από την Ε.Ε. έχει φτάσει σε οριακό σημείο. Όλα τα σχέδια Brexit της κυβέρνησης βασίζονται στην αποστολή του γράμματος για το Άρθρο 50 ως τα τέλη Μαρτίου. Εξωτερικά γεγονότα μπορεί να την καθυστερήσουν: το Ανώτατο Δικαστήριο αποφασίζει για την διαδικασία του Άρθρου 50 τον Ιανουάριο για παράδειγμα, ενώ μπορεί να υπάρξουν πολιτικοί ελιγμοί στη Βουλή των Λόρδων. Αλλά αν δεν υπάρξει μια κρίση, η χριστουγεννιάτικη ευχή των οπαδών του Βrexit θα βγει σύντομα αληθινή.
Σεμπάστιαν Πέιν
Θα κερδίσει η Μαρίν Λεπέν τη γαλλική προεδρία;
Όχι. Η πιθανότητα φυσικά δεν είναι μηδαμινή. Ποιος μπορεί να αποκλείσει να ψηφίσουν μαζικά στις εκλογές η απογοητευμένη εργατική τάξη, οι νέοι χαμηλής εξειδίκευσης και το 10% των ανέργων; Ή οι αριστεροί ψηφοφόροι να μην εμφανιστούν καθόλου στο δεύτερο γύρο γιατί είναι αντίθετοι με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις του Φρανσουά Φιγιόν;
Ακόμα και έτσι μια νίκη της Λεπέν δεν είναι πολύ πιθανή για ένα λόγο: τάσσεται υπέρ της επιστροφής στο φράγκο και για μια χώρα αποταμιευτών, αυτό είναι ένα πολύ ριψοκίνδυνο στοίχημα.
Αν-Σιλβέν Κασανί
Θα κερδίσει η Άγκελα Μέρκελ τις εκλογές στη Γερμανία;
Ναι. Η κα. Μέρκελ θα κερδίσει το φθινόπωρο τις γερμανικές βουλευτικές εκλογές, αλλά με λιγότερες έδρες για το μπλοκ των Χριστιανοδημοκρατών/Χριστιανοκοινωνιστών. Παρά την τρομακτική επίθεση στη χριστουγεννιάτικη αγορά, οι ψηφοφόροι θα ξεπεράσουν τις επιφυλάξεις τους. Με το ακροδεξιό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» να μπαίνει στη Bundestag και τους φιλελεύθερους «Ελεύθερους Δημοκράτες» να επιστρέφουν, θα είναι πιο δύσκολη η δημιουργία συνασπισμών. Αλλά η κα. Μέρκελ θα τα καταφέρει.
Στέφαν Βάγκστιλ
Θα καταρρεύσει η συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν;
Όχι. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει απειλήσει να αποσύρει τις ΗΠΑ από το ντιλ, αλλά αυτό πιο εύκολα λέγεται παρά γίνεται. Ακόμα και αν αποσυρθούν οι ΗΠΑ, το σύμφωνο για το πυρηνικά, που υπογράφηκε ανάμεσα στο Ιράν και έξι μεγάλες δυνάμεις και κατοχυρώνεται με ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, θα παραμείνει σε ισχύ. Ωστόσο, μια κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, μπορεί να υπονομεύσει τη συμφωνία αυξάνοντας την πίεση στην Τεχεράνη σε τέτοιο βαθμό που θα αναγκάσει το Ιράν να διακόψει την εφαρμογή της. Οπότε είναι πιθανό η συμφωνία να αρχίσει να ξηλώνεται το 2017, αλλά οι υπόλοιποι υπογράφοντας – η Ρωσία, η Κίνα, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία – θα δουλέψουν σκληρά για να περιορίσουν τη ζημιά.
Ρούλα Κάλαφ
Θα προχωρήσουν οι Τραμπ και Πούτιν σε μια συμφωνία στη Συρία;
Ναι. Αλλά δεν θα έχει ουσιαστικό αντίκρισμα. Η ανακατάληψη του Χαλεπίου από την συριακή κυβέρνηση δεν αφήνει τον κ. Τραμπ με κάποιο μοχλό πίεσης έναντι της Μόσχας, ακόμα και αν υποθέσουμε πως θα ήταν διατεθειμένος να τον χρησιμοποιήσει. Ο στόχος του κ. Τραμπ είναι να επιτεθεί στο ISIS και να φανεί ότι το κάνει. Αυτός και ο κ. Πούτιν θα υπογράψουν μια συμφωνία μέσα στις πρώτες 100 ημέρες της θητείας του νέου προέδρου για να προχωρήσουν σε μια κοινή επίθεση κατά της τρομοκρατικής οργάνωσης. Ο κ. Τραμπ θα γράψει τα μηνύματα του στο Twitter. Η Συρία θα συνεχίσει να καίγεται.
Έντουαρντ Λους
Θα χτίσει ο Τραμπ το τείχος στα σύνορα με το Μεξικό;
Ναι, αλλά όχι όλο. Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος έχει κάνει τόσο θόρυβο για την περίφραξη των συνόρων μήκους 2.000 μιλίων, που πρέπει να κάνει κάτι. Πολύ πρόσφατα ωστόσο, από τις υποσχέσεις για «ένα αδιαπέραστο, ψηλό, ισχυρό, όμορφο νότιο συνοριακό τείχος» πέρασε σε συζητήσεις για την κατασκευή ενός φράχτη. Οπότε μπορεί να περιμένει κανείς μερικές συμβολικές προσθήκες κατά μήκος των συνόρων, το ένα τρίτο των οποίων έχει ήδη κάποιου είδους φράγμα.
Τζουντ Γουέμπερ
Θα καταστραφεί το ISIS ως μια σημαντική παγκόσμια δύναμη;
Όχι. Το αυτοαποκαλούμενο χαλιφάτο του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και της Συρίας θα καταρρεύσει το 2017. Αλλά μόλις εκδιωχθεί από τα προπύργια του στις πόλεις της Μοσούλης και της Ράκα, θα αναμείξει την τοπική εξέγερση με τις διεθνείς τρομοκρατικές επιθέσεις. Όπως έκανε στο παρελθόν η Αλ Κάιντα, η οποία κατάφερε να ανασυγκροτηθεί στην συριακή έρημο μετά από την σχεδόν μοιραία για αυτήν κατάσταση στο Ιράκ το 2007-2009, επιστρέφοντας ως ISIS πέντε χρόνια αργότερα. Το ISIS μπορεί να βασίζεται σε εξωτερικές δυνάμεις για την προσέλκυση μαχητών. Τα σιιτικά καθεστώτα στη Δαμασκό, τη Βαγδάτη και τη Βηρυτό θα κρατήσουν αποξενωμένους τους Σουνίτες. Θα μιλάμε ακόμα για το ISIS και το 2018.
Ντέιβιντ Γκάρντνερ
Θα παραμείνει ο Τζέικομπ Ζούμα πρόεδρος της Νότιας Αφρικής;
Ναι. Τα σκάνδαλα που έχουν σημαδέψει την προεδρία του κ. Ζούμα είναι πολλά. Σε πολλά δημοκρατικά συστήματα, θα τον είχαν ήδη διώξει. Αλλά έχει αφιερώσει τόσο μεγάλο μέρος της προεδρίας του στην ίδια του την επιβίωση, υπονομεύοντας κρατικούς θεσμούς και γεμίζοντας τις δομές του Αφρικάνικου Εθνικού Κογρκέσου (ΑΝC) με δικούς του ανθρώπους. Οπότε θα επιβιώσει ως πρόεδρος, με κόστος να βαθύνουν οι διαφορές εντός του ANC και με μια μικρότερη πιθανότητα να γίνει ένας από τους συμμάχους του ο νέος πρόεδρος το 2019.
Γουίλιαμ Γούαλις
Θα προχωρήσει η Βόρεια Κορέα σε επιτυχημένη δοκιμή ενός πυρηνικού πυραύλου;
Όχι. Μετά από τις δοκιμές δύο πυρηνικών βομβών και πάνω από 20 βαλλιστικών πυραύλων, η χώρα αποτελεί πηγή ανησυχίας για τον υπόλοιπο κόσμο. Είναι μια κατάσταση που πιθανότατα ικανοποιεί την Πιόνγκγιανγκ. Αλλά η δοκιμή ενός πυρηνικού πυραύλου την επόμενη χρονιά είναι πολύ μεγάλο βήμα. Θα περάσει τις κόκκινες γραμμές. Σε μια εποχή αναταραχής στις ΗΠΑ, η Πιόνγκγιανγκ δεν γνωρίζει πόσο μακριά μπορούν να φτάσουν τα αντίποινα.
Μπράιαν Χάρις
Θα επιτρέψει η Κίνα στο νόμισμα της να υποτιμηθεί πάνω από 10%;
Όχι. Η πίεση στο ρενμίνμπι αυξάνεται, μετά από την υποτίμηση πάνω από 6% έναντι του δολαρίου το 2016. Κεφάλαια αποσύρονται από την Κίνα, παρά τις προσπάθειες να περιοριστούν οι εκροές. Η αγορά κατοικίας παγώνει και τα επιτόκια της Fed μπορεί να αυξηθούν ξανά. Αλλά και πάλι το ρενμίνμπι δεν θα υποστεί βουτιά την επόμενη χρονιά. Αντίθετα, μόλις που θα υποτιμηθεί. Τα πάντα στην Κίνα θα περιστρέφονται το 2017 γύρω από την σταθερότητα ενόψει του συνεδρίου του Νοεμβρίου, οπότε το Πεκίνο θα κρατήσει το νόμισμα σταθερό.
Τζέιμς Κάιντζ
Θα χρεοκοπήσει η Βενεζουέλα;
Όχι. Μια χρεοκοπία θα οδηγούσε στη δήμευση φορτίων πετρελαίου από τους πιστωτές, στη διακοπή της εισροής πετροδολαρίων και του πελατειακού συστήματος που εξαγοράζει την στήριξη προς την κυβέρνηση.
Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για την προθυμία του Καράκας να πληρώσει τα χρέη του. Η πρόσφατη άνοδος στις τιμές του πετρελαίου σημαίνει πως έχει βελτιωθεί και η δυνατότητα του να πληρώσει.
Τζον Πολ Ράθμποουν
Θα υποχωρήσει η ανάπτυξη της βρετανικής οικονομίας κάτω από 1% το 2017;
Όχι. Η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί όσο θα γίνονται πιο αισθητές οι επιπτώσεις από το Brexit. Αλλά το momentum θα στηρίξει την οικονομία. Η μέση πρόβλεψη το Δεκέμβριο ήταν για ανάπτυξη 1,3%, πολύ κοντά με αυτήν του γραφείου προϋπολογισμού για ανάπτυξη 1,4%. Φαίνονται και τα δύο αρκετά πιθανά ως βασικά σενάρια. Ωστόσο, οι προβλέψεις κυμαίνονται από 0,6% ως 2,7%. Το εύρος δεν προκαλεί έκπληξη: η αβεβαιότητα είναι τεράστια.
Μάρτιν Γουλφ
Θα είναι το επιτόκιο της Fed υψηλότερο από 1,5% στο τέλος του 2017;
Όχι. Η απάντηση βασίζεται στο αν το δημοσιονομικό σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να επιτύχει ανάπτυξη 3 με 4%. Αλλά τα μέτρα που μπορεί να αποδεχθεί το Ρεπουμπλικανό Κογκρέσο μπορεί να μην είναι αρκετά για να αντισταθμιστούν αντίθετοι άνεμοι όπως η αδύναμη παραγωγικότητα και οι δημογραφικές εξελίξεις. Η Fed θα προχωρήσει στις τρεις αυξήσεις που έχει προβλέψει, ανεβάζοντας το επιτόκιο στο 1,5%, αλλά δεν θα πάει πιο μακριά.
Μάικλ Μακένζι
Θα τελειώσει ο S&P 500 τη χρονιά πάνω από τις 2.300 μονάδες;
Όχι. Οι επενδυτές που βασίζονται στις αποτιμήσεις – εμού συμπεριλαμβανομένου– είναι «αρκούδες» για χρόνια. Ο σκεπτικισμός τους τούς έχει στοιχίσει αρκετά. Αλλά η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ έχει αλλάξει τρία πράγματα. Έχει οδηγήσει μια πολύ ακριβή αγορά επιπλέον 5% υψηλότερα, με την προσδοκία μιας δημοσιονομικής τόνωσης που στο τέλος μπορεί να απογοητεύσει. Το δολάριο ενισχύεται, κάτι που μπορεί να πλήξει τα κέρδη των εξαγωγικών αμερικάνικων εταιρειών. Τέλος, οι αποδόσεις των ομολόγων έχουν αυξηθεί.
Οι «ταύροι» λένε πως οι μετοχές πρέπει να είναι ακριβές όταν οι αποδόσεις είναι χαμηλές, ένα ατελές επιχείρημα, αλλά αν το λαμβάνει κανείς υπόψη πρέπει να το κάνει και στις δύο περιπτώσεις.
Ρόμπερτ Άρμστρονγκ
Θα μείνει το πετρέλαιο πάνω από 50 δολάρια;
Ναι. Τα ιστορικά υψηλά επίπεδα παραγωγής του ΟΠΕΚ και οι σταθερά υψηλές προμήθειες εκτός του καρτέλ κράτησαν τις πιέσεις στις τιμές το 2016. Η συμφωνία για μείωση της παραγωγής ανάμεσα τους μεγάλους πετρελαιοπαραγωγούς στο τέλος του έτους έδωσε μια ώθηση στις τιμές.
Οι τιμές του 2017 θα εξαρτηθούν από το αν οι χώρες τηρήσουν τη συμφωνία και από τα επίπεδα παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ. Στελέχη της ενεργειακής αγοράς επιμένουν πως οι τιμές παραμένουν πολύ χαμηλές για να επιτρέψουν νέες επενδύσεις. Να αναμένεται ότι η βιομηχανία θα παραμείνει σε εγρήγορση και ότι οι τιμές θα αυξηθούν.
Αντζλί Ραβάλ
Θα είναι ο πληθωρισμός στην Ε.Ε. στο 1,5% ή υψηλότερα στο τέλος του έτους;
Όχι. Δεν πρόκειται για μια πρόβλεψη επιπλέον οικονομικών βασάνων για την ευρωζώνη, αλλά μιας ακόμα μέτρια χρονιάς. Ο πληθωρισμός έχει αυξηθεί από 0,1% τον Ιούνιο στο 0,6% το Νοέμβριο. Θα συνεχίσει να αυξάνεται, καθώς οι μέχρι πρότινος χαμηλές τιμές στην ενέργεια θα βγουν από τον 12μηνο υπολογισμό, αλλά όχι τόσο για να φτάσει το 1,5%. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να παραδεχθεί για άλλη μια φορά ότι δεν κατάφερε να φέρει τον πληθωρισμό στο στόχο του 2%.
Κρις Τζάιλς
Θα παραμείνει η Apple ως το τέλος του 2017 η εταιρεία με την μεγαλύτερή αξία;
Ναι. Ο πιο εύκολος τρόπος για να χάσει το στέμμα της η Apple είναι από μια εισαγωγή στο χρηματιστήριο της Saudi Aramco. H αξία της πετρελαϊκής εταιρείας υπολογίζεται σε πάνω από 2 τρισ. δολάρια. Η κεφαλαιοποίηση της Apple είναι λίγο πάνω από τα 600 δισ. δολάρια.
Πολλοί αναλυτές είναι απαισιόδοξοι για τις προοπτικές της Apple, αλλά αυτό έχει ήδη προεξοφληθεί. Δεν αναμένονται νέα γκάτζετ για το 2017, αλλά μια περικοπή φόρου για τον επαναπατρισμό ρευστού από το εξωτερικό θα μπορούσε να τονώσει τη μετοχή. Αν η Saudi Aramco μείνει εκτός, τότε η Apple θα παραμείνει το νούμερο ένα.
Τομ Μπρέιθγουεϊτ
Θα μπει το Uber στο χρηματιστηρίο;
Όχι. Το Uber έχει πάνω από 10 δισ. δολάρια να κάψει. Είναι απασχολημένο με μηνύσεις, την κατασκευή αυτοοδηγούμενων οχημάτων και με την πώληση αυτόνομων φορτηγών. Α, και ιπτάμενων αυτοκινήτων. Γιατί λοιπόν να μπει το Uber στο χρηματιστήριο; Και με 2 δισ. δολάρια ζημίες το πρώτο εννεάμηνο του 2016, η εικόνα των εσόδων δεν είναι ρόδινη. Το αφεντικό Τράβις Κάλανικ παρομοιάζει το Uber με μαθητή που μόλις μπήκε στο λύκειο και έχει ακόμα μερικά χρόνια μέχρι την αποφοίτηση. Δεν θα αποφοιτήσει το 2017.
Λέσλι Χουκ
Θα παραιτηθεί το 2017 ο CEO της Goldman Sachs, Λόιντ Μπλάνφαϊν ή το αφεντικό της JP Morgan, Τζέιμι Ντάιμον;
Όχι. Οι κύριοι Μπλανκφάιν και Ντάιμον δείχνουν ασφαλείς. Και οι δύο έκαναν θεραπείες για καρκίνο τα τελευταία χρόνια και επέστρεψαν στη δουλειά. Και φαίνεται πως αγαπούν τη δουλειά τους. Αν και ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δελέασε τον κ. Ντάιμον με μια πρόσληψη στην κυβέρνηση του, ο τελευταίος δεν τσίμπησε. Στην Goldman, το «νούμερο δύο» του κ. Μπλανκφάιν ήταν αυτό που δέχθηκε πρόταση από τον κ. Τραμπ και ο Γκάρι Κον δεν έχασε την ευκαιρία. Ο κ. Μπλανκφάιν δεν πάει πουθενά.
Μπρουκ Μάστερς
Θα καταρρεύσει κάποια μεγάλη ευρωπαϊκή τράπεζα το 2017;
Ναι, αν η κατάρρευση περιλαμβάνει την διάσωση από την κυβέρνηση, την επιβολή κυρώσεων σε ομολογιούχους μέσω «bail in» ή κάποιο συνδυασμό των δύο τελευταίων. Πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες αντιμετωπίζουν προβλήματα με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που άφησε πίσω της η κρίση και η αδύναμη ευρωπαϊκή οικονομία δεν τις βοηθάει. Η Monte dei Paschi di Siena εξασφάλισε την κρατική διάσωση το 2016.
Στις υπόλοιπες τράπεζες που βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού περιλαμβάνονται οι ισπανική Banco Popular, η πορτογαλική Portug Novo Banco και ακόμα και η Co-operative Bank του Ηνωμένου Βασιλείου.
Μάρτιν Άρνολντ
