Η ανικανότητα του ελληνικού κράτους να επιτελέσει τα καθήκοντά του κατά τρόπο αποτελεσματικό είναι παροιμιώδης.
Πριν όμως συζητήσουμε για τρόπους βελτίωσης της λειτουργίας του πρέπει να συμφωνήσουμε στην απάντηση επί του θεμελιώδους ερωτήματος: ποια είναι τα έργα που πρέπει να επιτελεί το κράτος;
Του Κώστα Χριστίδη*
Καλό είναι να έχουμε υπόψη ότι παντού και πάντοτε – και όχι μόνο στην Ελλάδα – το κράτος λειτουργεί με μικρότερη παραγωγικότητα σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα, για τον λόγο αυτό πρέπει κατ’ αρχήν να αποφεύγεται η μεταφορά πόρων προς τον δημόσιο τομέα πέραν των όσων είναι απαραίτητοι για την υλοποίηση εκείνων των έργων που από την φύση του δεν μπορεί να επιτελέσει ο ιδιωτικός τομέας (π.χ. άμυνα, ασφάλεια, εξωτερική πολιτική, απονομή δικαιοσύνης, δίχτυ ασφάλειας για τους αδύνατους). Με άλλες λέξεις, πρέπει το τεκμήριο αρμοδιότητας να λειτουργεί σε βάρος του δημόσιου τομέα.
Έχοντας υπόψη αυτήν την βασική κατευθυντήρια γραμμή μπορούμε να ξεκινήσουμε την πολυσυζητημένη στο παρελθόν αλλά ουδέποτε ουσιαστικώς επιχειρηθείσα προσπάθεια ‘’επανίδρυσης του κράτους’’ περικόπτοντας κρατικές αρμοδιότητες.
Ο περιορισμός αυτός θα μας οδηγήσει στις κατάλληλες δομές Υπουργείων, Γενικών Διευθύνσεων, Τμημάτων, Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Ακολούθως, θα πρέπει να υπάρξει δημιουργία στρατηγικής και μετάφρασής της σε συγκεκριμένους στόχους για κάθε επίπεδο από τα προαναφερθέντα. Παράλληλα πρέπει να προγραμματισθούν και να υλοποιηθούν σχέδια δράσης για την επίτευξη των τιθέμενων στόχων και να καθορισθούν δείκτες απόδοσης για την παρακολούθηση και μέτρηση της προόδου κάθε προγράμματος.
Μία αποτελεσματική τεχνική εξειδίκευσης των στρατηγικών στόχων είναι αυτή της Εξισορροπημένης Απόδοσης (Balanced Scorecard), που χρησιμοποιείται επιτυχημένα στις ΗΠΑ και σε πολλές χώρες της ΕΕ. Η μεθοδολογία αυτή προσδιορίζει και παρακολουθεί στόχους μέσα από τέσσερις διαφορετικές οπτικές γωνίες ή συνιστώσες:
α) Την χρηματοοικονομική συνιστώσα, που σχετίζεται με τους οικονομικούς στόχους και αποτελέσματα κάθε δημόσιου φορέα.
β) Την πελατειακή συνιστώσα, που σχετίζεται με την ικανοποίηση των χρηστών των υπηρεσιών (πολιτών).
γ) Την συνιστώσα εσωτερικών διαδικασιών και υποδομών για την παροχή πιο αποτελεσματικών υπηρεσιών.
δ) Την συνιστώσα αξιολόγησης, μάθησης και ανάπτυξης, για την συνεχή βελτίωση της δομής, της ηγεσίας και, κυρίως, του ανθρώπινου δυναμικού του φορέα.
Παράλληλα προς την εφαρμογή μίας τέτοιας μεθοδολογίας απαραίτητος είναι, βεβαίως, και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της δημόσιας διοίκησης. Ωστόσο, οι αναχρονιστικές διοικητικές διαδικασίες, από τις οποίες βρίθει το ελληνικό δημόσιο, σαφώς δεν πρέπει να ενταχθούν στο ηλεκτρονικό γίγνεσθαι. Διότι τότε, όπως έχει προσφυώς λεχθεί, ‘’μετατρέποντας το μπάχαλο σε e–bahalo, απλώς το κάνεις ακριβότερο’’!
Αποσαφήνιση αρμοδιοτήτων, νομοθετικό πλαίσιο, τεχνολογικός εκσυγχρονισμός, στόχοι, συστήματα, διαδικασίες, επιμέρους δράσεις πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένα.
Έτσι μπορεί το κράτος να αρχίσει να κάνει τα σωστά πράγματα με τον σωστό τρόπο, ώστε να επιτευχθεί η απομάκρυνση από το σημερινό αποκρουστικό γραφειοκρατικό μοντέλο και η σταδιακή δημιουργία μίας διαφορετικής κουλτούρας στην δημόσια διοίκηση με έμφαση στην αποτελεσματικότητα και στην εξυπηρέτηση του πολίτη.
Νομικός – Οικονομολόγος*
