Eνισχυμένη πολιτικά και οικονομικά βγαίνει η Ελλάδα από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ. Η από κοινού έκδοση και αμοιβαία ανάληψη χρέους ήταν ο βασικός στόχος της επιστολής του Κυριάκου Μητσοτάκη και των άλλων οκτώ Ευρωπαίων ηγετών του Νότου, οι οποίοι στις 25 Μαρτίου καλούσαν την Ευρώπη να υπερβεί τον εαυτό της και να προχωρήσει σε κάποια μορφή κοινού δανεισμού.
Τέσσερις μήνες μετά, η Ευρώπη αποφάσισε κοινό δανεισμό 750 δισ. ευρώ. Εγινε ένα πρώτο μεγάλο βήμα αμοιβαιοποίησης του χρέους στην Ε.Ε. με Κοινοτικό Προϋπολογισμό 1,074 δισ. για μια επταετία και 750 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η Ευρώπη διαχειρίζεται για πρώτη φορά ένα κονδύλι που ξεπερνά τα 1,8 τρισ. ευρώ και ήδη κάποιοι μιλούν για τη στιγμή «Hamilton της Ευρώπης», καθώς «Hamilton» ήταν η πρώτη απόπειρα κοινού ομοσπονδιακού δανεισμού στις ΗΠΑ τον 18ο αιώνα.
Μέχρι την τελευταία στιγμή στη διαπραγμάτευση των Ευρωπαίων ηγετών και έως τα ξημερώματα της 21ης Ιουλίου, «η Ελλάδα ήταν μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος», όπως έλεγαν διπλωματικές πηγές που έζησαν εκ των έσω τις συγκρούσεις και τους συμβιβασμούς.
Παρά και τις περικοπές των άμεσων ενισχύσεων από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης για όλη την Ευρώπη, σε σχέση με τη συμβιβαστική πρόταση της Κομισιόν, η Ελλάδα υπέστη τις λιγότερες απώλειες.
Η Ελλάδα λαμβάνει συνολικά 72 δισ. ευρώ:
- 40 δισ. από τον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό 2021-2027.
- 32 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης 2021-2023 (περίπου 13 δισ. δάνεια, 19 δισ. επιχορηγήσεις).
Μάλιστα, τα ποσά που συμφωνήθηκαν μπορεί να αλλάξουν. Αν χρειαστεί, η Ελλάδα μπορεί να λάβει και περισσότερα, εάν π.χ. η πτώση του τουρισμού στη χώρα μας αποδειχθεί μεγαλύτερη απ’ όση υπολογίζεται. Η νέα κλείδα δίνει δηλαδή λίγο λιγότερα χρήματα, αλλά περισσότερη ασφάλεια «για ό,τι χρειαστεί» έως το 2021.
Ζωτικός χώρος
Πλέον η χώρα αποκτά ξανά δημοσιονομικό χώρο και τον έλεγχο του κρατικού προϋπολογισμού της. Ακόμα και στο κακό σενάριο του Προϋπολογισμού που θα καταθέσει τον Οκτώβριο, μπορεί να εγγράψει επιπλέον μέτρα στήριξης της οικονομίας. Και επιπρόσθετα, μέρος της βοήθειας που συμφωνήθηκε θα καλύψει όχι μόνο μελλοντικές ανάγκες, αλλά και αναδρομικά έκτακτες δαπάνες που έγιναν το 2020.
Στο πλαίσιο συμβιβασμού με τους «σκληρούς» της Ευρώπης, από το συνολικό πακέτο των 750 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης η πίτα των επιχορηγήσεων μίκρυνε κατά 22%, από τα 500 στα 390 δισ. ευρώ. Αντιθέτως, αυξήθηκαν 44% τα δάνεια, από 250 σε 360 δισ. ευρώ. Τo τελικό πακέτο που συμφωνήθηκε μετά την τετραήμερη διαπραγμάτευση τα ξημερώματα της Τρίτης στις Βρυξέλλες προβλέπει 52% δωρεάν επιχορηγήσεις (grants) και 48% δάνεια (loans) για τις χώρες που θα τα ζητήσουν, αντί 75% επιχορηγήσεις και 25% δάνεια. Δηλαδή 110 δισ. λιγότερες επιχορηγήσεις και 110 δισ. περισσότερα δάνεια. Αλλά οι απώλειες για την Ελλάδα είναι περιορισμένες αναλογικά και με τα δάνεια που έχουν αυξηθεί κατά σχεδόν 4 δισ. ευρώ. Κάτι που σημαίνει ότι στις διαπραγματεύσεις η χώρα μας ενίσχυσε το μερίδιό της στις δωρεάν οικονομικές ενισχύσεις (grants) εις βάρος των δανείων (loans). Σε σχέση με την αρχική πρόταση της Κομισιόν, μειώθηκαν για τη χώρα μας οι άμεσες οικονομικές ενισχύσεις κατά 15%. Περικόπηκαν κατά 3,1 δισ., και συγκεκριμένα κατά 1,9 δισ. λόγω της νέας κλείδας που χρησιμοποιήθηκε και κατά 1,2 δισ. από τη μείωση των επιχορηγήσεων που ίσχυσε πανευρωπαϊκά (-22%), από 500 δισ. σε 390 δισ. ευρώ. Για τα κεφάλαια αυτά θα τεθούν κανόνες, αλλά όχι μνημόνια, όπως ζητούσαν οι «σκληροί». Πρέπει η χώρα να παρουσιάσει το δικό της σχέδιο αξιοποίησης και ανάκαμψης για να λάβει τα λεφτά. Αλλά καμία χώρα δεν θα έχει δικαίωμα βέτο στις εκταμιεύσεις, όπως επεδίωκαν οι «frugal». Μπορεί μόνο να ζητήσει την παραπομπή μιας χώρας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου θα κριθεί από όλους αν απαιτούνται αλλαγές ή διορθώσεις στα εθνικά σχέδια.
Πού θα πάνε τα λεφτά
Μέσω του πακέτου οικονομικής στήριξης που θα παρέχει το Ταμείο Ανάκαμψης, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προσδοκά επιπλέον δημοσιονομικό χώρο, σε μια κρίσιμη για την ελληνική και τη διεθνή οικονομία περίοδο. Αυτός ο δημοσιονομικός χώρος θα διατεθεί για την επανεκκίνηση μείωσης των φορολογικών επιβαρύνσεων στην οικονομία, αλλά και τη χρηματοδότηση αναπτυξιακών έργων και παρεμβάσεων.
Υψηλόβαθμος παράγοντας του υπουργείου Οικονομικών εκτιμά ότι μεγάλο μέρος των κεφαλαίων που θα εισρεύσουν θα προκαλέσει αύξηση των φορολογικών εσόδων μέσω της μεγέθυνσης της οικονομίας. Οπως λέει χαρακτηριστικά, «το 30% των νέων κεφαλαίων που εισρέουν στην οικονομία μεταφράζεται σε αύξηση των φορολογικών εσόδων μέσω της μεγέθυνσης του εγχώριου οικονομικού προϊόντος».
Ο κυβερνητικός σχεδιασμός για τις μειώσεις φόρων έχει ξεκινήσει, προτού καλά-καλά δεσμευτούν τα εν λόγω κονδύλια, και προβλέπει:
- Τη μείωση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή από το 24% που είναι σήμερα στο 20%.
- Τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών. Ειλημμένη είναι η απόφαση για τη μείωσή τους από το 2021. Το βασικό σενάριο που έχει πέσει στο τραπέζι προβλέπει μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 2 εκατοστιαίες μονάδες, καθώς και μείωση του ανώτατου ορίου αποδοχών βάσει του οποίου υπολογίζονται οι ασφαλιστικές εισφορές.
- Τη μονιμοποίηση των μειώσεων ΦΠΑ που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κρίσης στην οικονομία. Πρόκειται για τη μείωση του ΦΠΑ στον καφέ, στα ροφήματα και σε όλες τις μεταφορές προσώπων από το 24% στο 13%.
- Την εκκίνηση της σταδιακής μείωσης από το 2021 μιας σειράς φορολογικών επιβαρύνσεων που επιβλήθηκαν κατά τη διάρκεια των μνημονιακών χρόνων. Πρόκειται για την εισφορά αλληλεγγύης και το τέλος επιτηδεύματος. Στόχος είναι έως το τέλος του 2023 να έχουν καταργηθεί πλήρως ή έστω να έχουν περιοριστεί σημαντικά.
- Τη μείωση του ΕΝΦΙΑ. Η προεκλογική δέσμευση της κυβέρνησης είναι η μείωση του ΕΝΦΙΑ συνολικά κατά 30% και ήδη έχει πραγματοποιηθεί μια μεσοσταθμική μείωση κατά 22%. Η νέα μείωση σχεδιάζεται να χρηματοδοτηθεί μέσω της αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών στα ακίνητα προκειμένου να ευθυγραμμιστούν με τις εμπορικές αξίες.
Με τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης η κυβέρνηση θα επιδιώξει να χρηματοδοτήσει και το σχέδιο της «μακροχρόνιας μεταμόρφωση της χώρας» που θα δίνει βαρύτητα στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στη στήριξης της επιχειρηματικότητας, αλλά και στη μείωση των φορολογικών βαρών. Για τον λόγο αυτό τον ερχόμενο Οκτώβριο θα υποβληθούν προς τις αρμόδιες κοινοτικές υπηρεσίες τα αιτήματα για τη χρηματοδότηση των δράσεων του προγράμματος της λεγόμενης «επιτροπής Πισσαρίδη». Συγκεκριμένα, πρόκειται για τα εξής:
- Μείωση του φορολογικού βάρους στη μισθωτή εργασία.
- Επιταχυνόμενες αποσβέσεις και μείωση κόστους ενέργειας στη μεταποίηση.
- Ενίσχυση βασικής έρευνας μέσω άρσης αγκυλώσεων στα πανεπιστήμια. Κίνητρα για ενίσχυση της καινοτομίας.
- Ριζική αναβάθμιση του συστήματος κατάρτισης για ανέργους και εργαζομένους.
- Υποστήριξη των γυναικών ώστε να διευκολυνθεί η συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας.
- Εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος στον δεύτερο πυλώνα κοινωνικής ασφάλισης.
- Δημιουργία εξειδικευμένων τμημάτων στα δικαστήρια για υποθέσεις σημαντικού οικονομικού ενδιαφέροντος, με ανώτατο όριο έκδοσης απόφασης το ένα έτος.
- Συνέχιση και εμβάθυνση της ψηφιακής μεταρρύθμισης στη δημόσια διοίκηση.
- Εκσυγχρονισμός του συστήματος χρηματοπιστωτικής εποπτείας στον τομέα της προστασίας των επενδυτών.
- Εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες.
- Αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας με προτεραιότητα στην ψηφιοποίηση.
- Σταδιακή μεταφορά πόρων του φόρου ακίνητης περιουσίας σε τοπικό επίπεδο.
- Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων.
- Στροφή σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας με άμβλυνση του κόστους μετάβασης και στήριξη των τοπικών κοινωνιών κατά την απολιγνιτοποίηση.
- Ανάπτυξη υποδομών.
Τι περιμένουμε από το νέο ΕΣΠΑ
Μέχρι τον Οκτώβριο η κυβέρνηση θα πρέπει να καταρτίσει ένα εθνικό σχέδιο ανάκαμψης στο οποίο θα περιγράφεται αναλυτικά η μεταρρυθμιστική ατζέντα για την περίοδο 2021-2023. Εφόσον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογήσει τα σχέδια και εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Ελλάδα δύναται να λάβει το πρώτο μέρος των 32 δισ. ευρώ που αντιστοιχούν στο Ταμείο Ανάκαμψης, ίσως και εντός του α’ τριμήνου του 2021. Αρμόδιες πηγές εκτιμούν ότι το ευρωπαϊκό πακέτο μπορεί να δώσει ώθηση 2%-2,2% ετησίως στο ΑΕΠ και να προσφέρει μια χρυσή ευκαιρία για δυναμική επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας. Μεταξύ των έργων που εξετάζεται να συμπεριληφθούν στο εθνικό σχέδιο ανάκαμψης είναι:
- Η δημιουργία της πρώτης μονάδας παραγωγής υδρογόνου στη Δυτική Μακεδονία σε συνδυασμό με την απολιγνιτοποίηση της περιοχής.
- Η ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης.
- Ενα νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ κατ’ οίκον», αλλά και αντίστοιχα προγράμματα για τα βιομηχανικά και εταιρικά κτίρια.
- Η διαχείριση των αποβλήτων σε διάφορες περιφέρειες της χώρας.
- Εργα βιοαερίου.
- Η ανάπτυξη της καινοτομίας.
- Η εγκατάσταση σημείων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.
- Η επέκταση της ψηφιακής εκπαίδευσης και σειρά άλλων δράσεων για την κυκλική οικονομία.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ειδικό σχέδιο θα αναπτυχθεί για τη βιομηχανία, την ενέργεια και την αδειοδότηση μεγάλων επενδύσεων.
Πάντως, το ΕΣΠΑ έχει τους δικούς του κανόνες εκταμίευσης που συνεχίζουν να υπάρχουν. Αλλωστε ένα από τα μεγάλα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας είναι η συνεχιζόμενη αστοχία στην απορρόφηση των κονδυλίων αυτών, κάτι που σημειώνεται σε όλες τις εκθέσεις των θεσμών από το 2010 μέχρι σήμερα. Για την κυβέρνηση θα είναι μεγάλη πρόκληση να μπορέσει να αυξήσει την απορρόφηση. Υπενθυμίζεται ότι, εάν τα κονδύλια δεν απορροφηθούν στο χρονικό διάστημα που πρέπει, επιστρέφουν στον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό. Στις Βρυξέλλες δεν αποκλείουν να γίνουν κάποιες διευθετήσεις-γέφυρα για χρηματοδοτήσεις από φέτος, ενώ οι πόροι από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Απασχόλησης (SURE) θα εκταμιευθούν από τον Σεπτέμβριο.
Πηγή: Newmoney.gr
