Στην… κανονικότητα της εξάρτησης από τις αγορές, αντί τα φθηνά δάνεια από τους Θεσμούς, εισέρχεται πλέον η Ελλάδα με την «καθαρή έξοδο» χωρίς Μνημόνια Στήριξης, από τις 20 Αυγούστου. Ωστόσο η αναβάθμιση από τον Fitch «άργησε μια μέρα» αφού έπρεπε να έχουν προηγηθεί και άλλες (κι από άλλους Οίκους αξιολόγησης) ώστε να «πιάσουν» τα ελληνικά ομόλογα την βαθολογία “ΒΒ” και για να μην τα βάλει ξανά σε καραντίνα η ΕΚΤ («waiver»), επειδή η Ελλάδα βρέθηκε χωρίς «ασπίδα προστασίας» και Μνημόνιο.
Οι αναβαθμίσεις όμως αναμένονται να συνεχιστούν αργά. Ο Fitch αναβάμισε με σε “ΒΒ-” με «σταθερή» προοπτική και όχι με θετική τάση για επόμενη αναβάθμιση σύντομα. Έδειξε επίσης ότι οι επενδυτές μπορούν να εμπιστεύονται την Ελλάδα έως το 2022, κυρίως επειδή η χώρα πήρε ελάφρυνση και 9,5 δισ. ευρώ προκαταβολικό δάνειο για μετά το 2018, ώστε να αποπληρώνει τα χρέη της σε ιδιώτες κατόχους ομολόγων. Όπως επισημαίνει ενώ ο ξένος Οίκος «η Ελλάδα θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί πλήρως μέχρι το 2022 (και) αυτό θα πρέπει με τη σειρά του να στηρίξει την εμπιστοσύνη και την πρόσβαση στις αγορές μετά το Πρόγραμμα».
Τι χάσαμε…
Οι επενδυτές βλέπουν σαν το νέο «μπιμπελό» τους τα ελληνικά ομόλογα και θα δοκιμάζουν τις αντοχές τους. Και ενώ μπαίνουν σταδιακά στο «παιχνίδι» οι αγορές, το τέλος του 3ου Μνημονίου σήμανε από χθες ήδη και το τέλος στις «αβάντες» που έκανε επί τρία χρόνια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην χωρα, με το φθηνό χρήμα που έδινε στις ελληνικές τράπεζες με αντάλλαγμα ελληνικά ομόλογα.
Ωστόσο, χωρίς Πρόγραμμα, η Ελλάδα χάνει το “waiver” και είναι ανέφικτο πλέον –όπως έλεγε στις 26 Ιουλίου ο Μάριο Ντάγκι- να συμμετέχει η χώρα μας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE), δηλαδή στο «μπαζούκας» του δωρεάν χρήματος που μοίραζε επί τρία χρόνια η ΕΚΤ.
Όπως και το 2015 όμως, που η χώρα είχε βγει ξανά από τα Μνημόνια, η ΕΚΤ σταματά να αποδέχεται τα ελληνικά ομόλογα ως ισάξια των ευρωπαϊκών, αφού αυτά έχουν απαξιωθεί και η Ελλάδα δεν παραμένει πια στο Πρόγραμμα Στήριξης όπως πριν.
Και ενώ στις 19 Αυγούστου του 2015, κυβέρνηση και οι βουλευτές των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ πανηγύριζαν για τα οφέλη από την επαναφορά της βοήθειας στο “waiver” από την ΕΚΤ (λόγω υπογραφής του 3ου Μνημονίου), σήμερα θεωρούν «μικρό κακό» τα περίπου 3,5-4 δισ. ευρώ που υπολογίζεται πως θα χάσουν οι 4 συστημικές τράπεζες, αφού θα βρουν να τα δανειστούν –ακριβότερα όμως- κι από αλλού, δηλαδή από ρέπος και τις αγορές.
Πιστωτικό «μπάζο» αντί …«μπαζούκα»
Το χειρότερο ίσως όλων είναι ότι παρά τις θυσίες 8 χρόνων, αλλά και εκείνων που έχει δεσμευτεί προκαταβολικά στα επόμενα χρόνια να κάνει η χώρα, χάνει ένα ακόμα πλεονέκτημα που είχε. Οπως έχασε επί τρία χρόνια τα ANFA’s και SMP’s (άλλα 6 δισ. ευρώ) που τώρα της προσφέρονται ξανά –σταδιακά και υπό όρους όμως- σαν μέτρα ελάφρυνσης του χρέους για το μέλλον μετά τα μνημόνια.
Επίσης η χώρα χάνει και την ποσοτική χαλάρωση (το «μπαζούκας» δηλαδή), αφού «κρατούσε ομπρέλα» όταν στην Ευρώπη «έβρεχε λεφτά» και το χρήμα στερεύει για όλους, αφού όμως πρώτα στήριξε την Ανάπτυξη και μείωσε τα επιτόκια άλλων Κρατών με πρόβλημα όπως της Ελλάδας.
Αντιθέτως τα ελληνικά ομόλογα παραμένουν από άποψη αξιολόγησης κάτω από την κατηγορία ΒΒ, δηλαδή θεωρούνται «σκουπίδια» (junks) που δεν τα δέχεται πλέον ούτε η ΕΚΤ. Την ώρα όμως που στις αγορές καταγράφονται ξανά ανησυχητικές πιέσεις στα ομόλογα και το επιτόκιο στο 10ετές έφτασε χθες και στο 4,24% -λόγω Ιταλίας και Τουρκίας την φορά αυτή.
Από την άποψη αυτή, η ανάληψη τόσων δεσμεύσεων για μετά το 2018, δεν συνοδεύεται από διατήρηση πλεονεκτημάτων που είχε η χώρα ως το 2015 ή κι εφέτος ακόμα, υπογραμμίζοντας έτσι και την σκοπιμότητα της πρότασης Στουρνάρα για μία «προληπτική» γραμμή στήριξης χωρίς άλλα νέα μέτρα, που θα διέσωζε το waiver, καθώς θα εθωρείτο ένα light “Πρόγραμμα” ώστε και η ΕΚΤ να έδινε παράταση στην επιλεκτική αποδοχή των ελληνικών ομολόγων.
Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν αφήνει αμφιβολίες:
– Με την λήξη της τριετούς Χρηματοδοτικής Σύμβασης του 2015 (3ο Μνημόνιο) στις 20 Αυγούστου 2018, η Ελλάδα «δεν μπορεί να θεωρείται κράτος μέλος της ζώνης του ευρώ που τελεί υπό πρόγραμμα» της ΕΕ ή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
– Για τον λόγο αυτό, με βάση τον Κανονισμό της ΕΚΤ από το 2014 «θα παύσουν να πληρούνται από την εν λόγω ημερομηνία οι όροι για την προσωρινή αναστολή των ελάχιστων ορίων πιστοληπτικής διαβάθμισης» για ομόλογα που εκδίδει ή εγγυάται η Ελληνική Δημοκρατία. Στο εξής δηλαδή θα τα θεωρεί και η ΕΚΤ «σκουπίδια» (“junks”) όπως χαρακτηρίζονται αυτήν τη στιγμή από την αγορά.
– Αυτό σημαίνει ότι «από τις 21 Αυγούστου 2018, στα ομόλογα που εκδίδει η Ελληνική Δημοκρατία, «θα εφαρμόζονται τα ενιαία κριτήρια και τα ελάχιστα όρια πιστοληπτικής διαβάθμισης του Ευρωσυστήματος», δηλαδή θα πάψουν να γίνονται δεκτά σαν να ήταν «κανονικά» και ισάξια ομόλογα της Ευρωζώνης.
