Με την πρόσφατη κυβερνητική αλλαγή το θέμα ψήφισης νέου εκλογικού νόμου ήλθε στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας. Ευλόγως, γιατί η εφαρμογή της απλής αναλογικής που ψήφισε η ολέθρια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ οδηγεί με βεβαιότητα σε καταστρεπτική ακυβερνησία.
Πιστεύω, όμως, – όπως και πολλοί άλλοι σημαντικότεροι εμού – ότι δεν αρκεί η κατάργηση της απλής αναλογικής και η επαναφορά της ενισχυμένης με ένα bonus εδρών για το πρώτο σε ψήφους κόμμα, όπως, και αν υπολογισθεί το bonus αυτό. Η αλλαγή του εκλογικού τόμου πρέπει να συνδυασθεί με μία σειρά από βαθιές τομές εξυγιαντικού χαρακτήρα.
Του Κώστα Χριστίδη*
Μία τέτοια τομή, ίσως όχι η σπουδαιότερη αλλά οπωσδήποτε μεγάλου συμβολισμού, θα ήταν η μείωση του αριθμού των βουλευτών. Το άρθρο 51, παρ. 1 του ισχύοντος Συντάγματος επιτρέπει την μείωση μέχρι του αριθμού των διακοσίων. Προτείνω ως καταλληλότερο τον αριθμό των διακοσίων σαράντα βουλευτών.
Μικρότερος αριθμός βουλευτών σημαίνει μικρότερο αριθμό υποψηφίων βουλευτών, συνεπάγεται μικρότερη διακίνηση μαύρου πολιτικού χρήματος και μπορεί να συμβάλει – σε συνδυασμό με τις προτάσεις των επόμενων παραγράφων – σε επιλογή καλύτερης ποιότητας υποψηφίων.
Βασική τομή είναι ο συνδυασμός πλειοψηφικού συστήματος για την ανάδειξη ενός αριθμού βουλευτών σε μονοεδρικές περιφέρειες με αναλογικό σύστημα για την εκλογή του υπόλοιπου αριθμού βουλευτών οι οποίοι θα εκλέγονται βάσει κομματικής λίστας.
Ο αριθμός των βουλευτών της πρώτης κατηγορίας (και, επομένως, των μονοεδρικών περιφερειών ολόκληρης της επικράτειας) προτείνω να ανέρχεται σε εκατόν ογδόντα και της δεύτερης κατηγορίας, που θα προσκυρώνονται στα κόμματα αναλογικά με την δύναμή τους σε εθνικό επίπεδο, σε εξήντα.
Στις μονοεδρικές περιφέρειες κάθε κόμμα υποδεικνύει έναν υποψήφιο και έναν αναπληρωτή του. Εκλέγεται ο βουλευτής από το ψηφοδέλτιο που συγκεντρώνει σχετική πλειοψηφία (first past the post). Η συνακόλουθη κατάργηση του σταυρού προτίμησης αποτελεί καίριο πλήγμα στα πελατειακά δίκτυα και στην διαφθορά που αυτά συνεπάγονται.
Ταυτόχρονα καθιερώνεται ασυμβίβαστο μεταξύ υπουργικής και βουλευτικής ιδιότητας. Η τελευταία αναστέλλεται για όσο χρόνο ανατίθενται υπουργικά καθήκοντα σε βουλευτή, ο οποίος αντικαθίσταται από τον αναπληρωτή του. Εξεταστέα η θέσπιση κωλύματος των υπουργών, αναπληρωτών υπουργών ή υφυπουργών να είναι υποψήφιοι βουλευτές στις αμέσως επόμενες εκλογές.
Για να εισέλθει ένα κόμμα στο Κοινοβούλιο θα πρέπει να συγκεντρώσει ποσοστό 3% (ή, ενδεχομένως, 5%) των εγκύρων ψήφων. Μπορεί να προβλέπεται η παροχή ενός επιπλέον αριθμού εδρών ως bonus στο πρώτο κόμμα, εφόσον αυτό υπερβαίνει ένα ποσοστό, π.χ. 25%, επί των εγκύρων ψήφων, και το οποίο να κλιμακώνεται βάσει του ποσοστού αυτού, ξεκινώντας από 10 έδρες και αυξανόμενο μέχρι 24 έδρες κατ’ ανώτατο όριο.
Εύχομαι και πιστεύω ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις όπως οι προτεινόμενες, πράγμα που θα αποτελέσει ιστορικής σημασίας συμβολή στην εξυγίανση της πολιτικής ζωής του τόπου.
Νομικός – Οικονομολόγος*
