Σήμα κινδύνου εκπέμπουν για την ελληνική οικονομία οι οίκοι αξιολόγησης Moody’s και Fitch.
Η Moody’s χτυπάει «καμπανάκι» για τις προοπτικές του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, αλλά και της ελληνικής οικονομίας συνολικά, εκπέμπει ο οίκος αξιολόγησης Moody’s σε έκθεση για τη χώρα μας, η οποία δημοσιοποιήθηκε μία εβδομάδα μετά την έναρξη του χρηματιστηριακού σφυροκοπήματος που δέχθηκαν οι ελληνικές τράπεζες.
«Η ευαισθησία της Ελλάδας σε κίνδυνο εκδήλωσης ατυχημάτων παραμένει υψηλή λόγω των κινδύνων που συνδέονται με τον τραπεζικό τομέα, ο οποίος έχει πολύ χαμηλή ποιότητα ενεργητικού, χαμηλή κερδοφορία και ένα μεγάλο μερίδιο κατώτερης ποιότητας κεφαλαίου με τη μορφή αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων», επισημαίνει ο οίκος αξιολόγησης.
Ακόμα, θεωρεί ότι εξακολουθεί να υπάρχει εσωτερικό πολιτικό ρίσκο στη χώρα μας, λόγω της μικρής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας που διαθέτει η σημερινή κυβέρνηση και της ανάγκης να υιοθετηθούν «συνετές δημοσιονομικές πολιτικές και διαρθρωτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις επί πολλά χρόνια».
Η Moody’s παρατηρεί ότι, ενώ η Ελλάδα έχει υψηλή βαθμολογία στους δείκτες παγκόσμιας διακυβέρνησης, παίρνει χαμηλή βαθμολογία στην αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης, στο κράτος δικαίου και στον έλεγχο της διαφθοράς, σε σύγκριση με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ευρωζώνης. Αναγνωρίζει, ωστόσο, ότι υπήρξε σημαντική πρόοδος στην ευθυγράμμιση των παλιών, αδύναμων και πολιτικοποιημένων θεσμών της χώρας μας με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, αναφέροντας ως παραδείγματα την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) και των ρυθμιστικών αρχών, όπως η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) και η Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Σχετικά με τον τραπεζικό κλάδο, η Moody’s τονίζει ότι το συνολικό ενεργητικό των ελληνικών τραπεζών υποχώρησε μεσοσταθμικά κατά 7% ετησίως από τον Δεκέμβριο του 2011 έως τον Ιούλιο του 2018, κυρίως εξαιτίας της μείωσης των δανείων προς μη χρηματοοικονομικούς οργανισμούς κατά 5% ετησίως. Tα συνολικά στοιχεία ενεργητικού του ελληνικού τραπεζικού συστήματος ανέρχονταν στα 291 δισ. ευρώ στις 31 Ιουλίου του 2018. Οσον αφορά στο δανειακό χαρτοφυλάκιο των τραπεζών, η έκθεση σχολιάζει ότι μειώθηκε κατά περίπου 19% από τα τέλη του 2012 έως τα τέλη του 2017, καθώς οι οικονομικές συνθήκες επιδεινώθηκαν και οι τράπεζες απέφυγαν να δώσουν δάνεια. Μέρος της μεγάλης μείωσης του συνόλου των πιστώσεων οφείλεται, εξάλλου, στα μέτρα απομόχλευσης των τραπεζών, οι οποίες πούλησαν ξένες θυγατρικές τους.
Ο οίκος αναφέρει ότι ο ελληνικός τραπεζικός τομέας εξακολουθεί να βρίσκεται υπό πίεση και η ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων παραμένει η βασική πρόκληση για τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες είχαν σχεδόν 89 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων. Αυτός ο τεράστιος όγκος μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων καταναλώνει πόρους και μειώνει την κερδοφορία και το κεφάλαιο των τραπεζών, σύμφωνα με τη Moody’s.
Fitch: Στην επόμενη κρίση, το ελληνικό χρέος θα εκτοξευθεί σε δυσθεώρητα επίπεδα
Η κόπωση της λιτότητας, οι δημογραφικές τάσεις και η αυξανόμενη υποστήριξη των λαϊκιστικών πολιτικών κομμάτων θα καταστήσουν ακόμη πιο δύσκολο τον έλεγχο του χρέους.
Η επόμενη παγκόσμια κρίση, η οποία είναι κοντά όσο ο επιχειρηματικός κύκλος ωριμάζει, θα προκαλέσει σοβαρούς εκτροχιασμούς σε χώρες που, στη δεκαετία της ανάπτυξης που προηγήθηκε, απέτυχαν να διορθώσουν τα δημοσιονομικά τους.
Μία από αυτές τις χώρες είναι η Ελλάδα, αναφέρει στην ειδική ανάλυσή της η Fitch, υπό τον τίτλο “Public Finances at Risk When Next Recession Strikes” (Τα δημόσια οικονομικά σε κίνδυνο, μόλις έρθει η επόμενη ύφεση).
Στην ειδική ανάλυσή της η Fitch, αναλύει τα δεδομένα 58 περιόδων ύφεσης σε αναπτυγμένες αγορές από 1980, σε μια προσπάθεια να διερευνήσει τις επιπτώσεις της ύφεσης στα δημόσια οικονομικά. Το βασικό στοιχείο όμως που κρατά είναι ότι, ακόμη και αν η παγκόσμια οικονομία βίωσε επί εννέα χρόνια ανάπτυξη, οι δείκτες χρέους/ΑΕΠ παρέμειναν σε πολύ υψηλά επίπεδα.
Από τα 22 κράτη που ερευνήθηκαν, τα 13 ξεκίνησαν να ανακάμπτουν το 2009 και άλλα τρία το 2010, κάνοντας τη διάρκεια της οικονομικής επέκτασης ήταν ήδη σχετικά μεγάλη.
Καθώς ο επιχειρηματικός κύκλος έχει ωριμάσει, τα κενά παραγωγής μειώθηκαν ή μετατράπηκαν θετικά, η ανεργία μειώθηκε σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, ο πληθωρισμός και τα επιτόκια αυξήθηκαν και η πιστωτική επέκταση σημείωσε άνοδο.
Αυτές οι εξελίξεις είναι όλες συνεπείς με την εκτίμηση ότι η επόμενη οικονομική ύφεση πλησιάζει, αν και υπάρχουν λίγα σημάδια υπερθέρμανσης.
Επίσης, το πιο προηγμένο στάδιο του αμερικανικού επιχειρηματικού κύκλου και οι επιπτώσεις του στην αγορά της παγκόσμιας οικονομίας λόγω του ρόλου της Federal Reserve, του δολαρίου ΗΠΑ και των κεφαλαιαγορών των ΗΠΑ, θα μπορούσε να επιταχύνει το τέλος της ανάπτυξης σε άλλες χώρες.
Οι πρόσθετοι κίνδυνοι δημιουργούνται από τους εμπορικούς πολέμους, την αύξηση των τιμών του πετρελαίου, την εξομάλυνση της καμπύλης αποδόσεων των ΗΠΑ, την απομόχλευση της Κίνας και το άγχος σε ορισμένες αναδυόμενες αγορές.
Ως εκ τούτου, οι περισσότερες χώρες φαίνονται εκτεθειμένες, όταν τελικά σημειωθεί η επόμενη ύφεση, με πιθανές αρνητικές συνέπειες για ορισμένες αξιολογήσεις κρατικών ομολόγων.
Η Fitch, βέβαια, δεν προβλέπει ότι ο κίνδυνος της ύφεσης είναι άμεσος, παρ ‘όλα αυτά, σε κάποια στιγμή θα υπάρξει.
Και είναι όλο και πιο πιθανό καθώς ωριμάζει η ήδη μακρά διεύρυνση.
Η αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων, οι εμπορικοί πόλεμοι, οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου, η εξομάλυνση της καμπύλης των αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων, η απομόχλευση της Κίνας και το άγχος σε ορισμένες αναδυόμενες αγορές θέτουν κινδύνους.
Tο δημόσιο χρέος
Η μέση συρρίκνωση του ισοζυγίου των δημόσιων προϋπολογισμών σε αυτές τις μεγάλες οικονομικές υφέσεις ήταν 4,3% του ΑΕΠ.
Για το δημόσιο χρέος, η Fitch διαπιστώνει ότι η μέση αύξηση αυτών των μεγάλων οικονομικών ελλειμμάτων ήταν 16% του ΑΕΠ (μετρούμενη από το έτος που προηγήθηκε της έναρξης της ύφεσης έως την κορύφωσή της ή τα επόμενα δύο έτη).
Οι 11 κρίσεις οδήγησαν σε άνοδο του χρέους άνω του 30% του ΑΕΠ.
Με άλλα λόγια υπάρχει ανοδική τάση του χρέους / ΑΕΠ κατά 1% ετησίως στις 22 χώρες μεταξύ 1979 και 2017, αλλά εξηγείται πλήρως από την αύξηση κατά τη διάρκεια των περιόδων ύφεσης.
Οι χώρες με το υψηλότερο προβλεπόμενο δημόσιο χρέος / ΑΕΠ στο τέλος του 2018 είναι η Ελλάδα 183%, η Ιταλία 131%, η Πορτογαλία 122%, η Κύπρος 110%, το Βέλγιο 102% και οι ΗΠΑ 101%.
Εάν αυτό επρόκειτο να αυξηθεί σύμφωνα με τη μεσαία επιδείνωση μιας σημαντικής ύφεσης, τότε το δημόσιο χρέος θα αυξανόταν έντονα σε επίπεδα ασυμβίβαστα με τις τρέχουσες αξιολογήσεις σε πολλές χώρες.
