Πριν από λίγες ημέρες δόθηκαν στο φως της δημοσιότητας τα φετινά μηχανογραφικά δελτία, στα οποία αποτυπώνονται οι αλλαγές στα επιστημονικά πεδία, με την κατάργηση εκείνου των παιδαγωγικών επιστημών και στις σχολές και τα τμήματα, αφού δεν υπάρχουν πια εκείνα των ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά, αλλά του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Η ανακοίνωση των μηχανογραφικών, ωστόσο, αναζωπυρώνει το θέμα των επιλογών των σχολών που πρόκειται να κάνουν οι υποψήφιοι, με το πέρας των εξετάσεων.
Όπως πολλοί θα σκεφτούν, η οικονομική κρίση και το ζήτημα της επαγγελματικής αποκατάστασης παίζουν κυρίαρχο ρόλο στις επιλογές των υποψηφίων.
«Ήδη στους υποψηφίους και στις οικογένειές τους διαμορφώνεται μια πεποίθηση ότι σήμερα δεν υπάρχει κανένα πτυχίο που μπορεί να αναπαύεται στη βεβαιότητα ότι οδηγεί σε επαγγελματική αποκατάσταση. Παράλληλα, η πεποίθηση ότι η δημόσια απασχόληση έχει κλείσει πόρτες και παράθυρα είναι συντριπτική». Αυτό σχολίασε, μιλώντας στο αθηναϊκό πρακτορείο, ο Χρήστος Κάτσικας, εκπαιδευτικός αναλυτής, αναφέρει το in.gr.
Ωστόσο, όπως σημείωσε, δεν μπορούν να γίνουν προβλέψεις σχετικά με την εικόνα που θα παρουσιάζει η αγορά εργασίας μετά από πέντε ή έξι χρόνια, όταν οι σημερινοί υποψήφιοι θα αναζητούν εργασία ως πτυχιούχοι.
Πάντως, αργά αλλά σταθερά, διαμορφώνονται στάσεις και πεποιθήσεις, που οδηγούν σε αλλαγές στις προτιμήσεις των υποψηφίων. «Παρ’ όλο που η συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου γίνεται μετά τη διαμεσολάβηση των βαθμολογιών των υποψηφίων, που επηρεάζει σαφώς τις επιλογές τους, είναι φανερές οι διαφοροποιήσεις που έγιναν μέσα στην τελευταία δεκαετία» επισήμανε ο κ. Κάτσικας.
Η διαμόρφωση των επιλογών των υποψηφίων
Αρχικά, σύμφωνα με τον κ. Κάτσικα, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ερμηνεία για το φαινόμενο της επιλογής των αστυνομικών και στρατιωτικών σχολών από τους υποψηφίους, σχολές που είναι μέσα στην πρώτη εικοσάδα των προτιμήσεων. «Η είσοδος στις σχολές αυτές δεν αντιμετωπίζεται ως είσοδος σε τριτοβάθμιες σπουδές αλλά κατευθείαν ως είσοδος σε ένα επάγγελμα που συνοδεύεται από τη σιγουριά της μόνιμης θέσης και του μισθού» ανέφερε.
Παράλληλα, σχολές που μέχρι και πριν λίγα χρόνια ήταν στην «αφρόκρεμα» της πρώτης ζήτησης των υποψηφίων, λόγω της άμεσης πρόσβασης των πτυχιούχων σε μόνιμη και ασφαλή εργασία, έχασαν την αίγλη τους, καθώς άλλαξε άρδην το δεδομένο αυτό.
Το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα, οι παιδαγωγικές σχολές και ιδιαίτερα τα τμήματα δασκάλων, που από το 2004 και μέχρι και το 2011 συγκέντρωναν μεγάλο αριθμό πρώτων προτιμήσεων και από το 2007 βρέθηκαν στην κορυφή της κούρσας της ζήτησης των υποψηφίων όλων των Επιστημονικών Πεδίων (τα Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης, τόσο της Θεσσαλονίκης όσο και της Αθήνας, από το 2007 έως και το 2009 είχαν τις περισσότερες πρώτες προτιμήσεις).
Από το 2011, όμως, το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης έχει πέσει από την πρώτη στην τέταρτη θέση, δίνοντας χώρο στη Νομική και την Ιατρική Αθήνας.
Οι πρώτες προτιμήσεις για το 2016-17
Η Ιατρική και η Νομική Αθηνών ήταν τα δύο τμήματα που συγκέντρωσαν το 2016 τις περισσότερες πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων των Πανελλαδικών. Ακολούθησαν άλλα τμήματα Αθηνών και Θεσσαλονίκης, όπως το τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής, το Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ, καθώς επίσης και η Ιατρική Θεσσαλονίκης.
Στην πρώτη εικοσάδα ήταν και τα τμήματα Ψυχολογίας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, όπως και οι σχολές Ανθυποπυραγών, Αξιωματικών Ελληνικής Αστυνομίας, Επιστημών Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Αρκετές ήταν και οι πρώτες προτιμήσεις της Σχολής Πλοιάρχων του Εμπορικού Ναυτικού, ενώ και το Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης Αθηνών δηλώθηκε ως πρώτο από 851 υποψηφίους, 13 περισσότερους από το Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών.
«Η επιστροφή στις Νομικές Σχολές ακολουθεί μια παράδοση που θέλει τις Νομικές να σηκώνουν κεφάλι όταν δεν υπάρχει στο πεδίο τους άλλη σχολή που να υπόσχεται άμεση επαγγελματική αποκατάσταση. Κι αυτό, παρόλο που στις ουρές της ανεργίας και της υποαπασχόλησης πτυχιούχων συνωστίζονται χιλιάδες πτυχιούχοι της Νομικής» σχολίασε ο κ. Κάτσικας.
Όσον αφορά την Ιατρική, ανέφερε ότι η επιλογή της στηρίζεται και αυτή σε μια παράδοση για το κύρος και το γόητρο, ακόμη κι αν σήμερα η πρόσβαση των ιατρών στην αγορά εργασίας είναι προβληματική και τμήμα τους αναγκάζεται να καταφύγει στο εξωτερικό για ειδίκευση και εργασία.
Οι πρώτες προτιμήσεις για το 2017-18
Η Ιατρική και η Νομική Αθηνών ήταν τα δύο τμήματα που συγκέντρωσαν και το 2017 τις περισσότερες πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων των Πανελλαδικών.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Κάτσικα, αν ρίξει κανείς μια ματιά στις σχολές και τα τμήματα τα οποία οι υποψήφιοι δήλωσαν με μεγαλύτερη συχνότητα στα μηχανογραφικά δελτία τους, θα διαπιστώσει με έκπληξη μια άλλη πραγματικότητα, που μένει αθέατη στις αναλύσεις για τις πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων: τα Τμήματα ΤΕΙ Ψηφιακών Μέσων και Επικοινωνίας στην Καστοριά και το Αργοστόλι, το Τμήμα Φωτογραφίας στο ΤΕΙ Αθήνας, τα Τμήματα ΤΕΙ Τεχνολογίας Τροφίμων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Καρδίτσα, τα πανεπιστημιακά Τμήματα Χημείας σε όλη τη χώρα, καθώς και τα Τμήματα Δημόσιας Διοίκησης και Κοινωνιολογίας στο Πάντειο, έπιασαν στασίδι στις πρώτες θέσεις των τμημάτων που δηλώθηκαν, ανεξαρτήτως σειράς, από τους υποψήφιους. Χαρακτηριστικά, τα Τμήματα Ψηφιακών Μέσων στην Καστοριά και στο Αργοστόλι τα «σταύρωσαν» αντίστοιχα 13.330 και 12.209 νέοι/ες, 12.250 το Τμήμα Φωτογραφίας στο ΤΕΙ Αθήνας, 11.110 το τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων στη Θεσσαλονίκη κ.λπ.
Ένα flash back στις προτιμήσεις των υποψηφίων
«Αν εξετάσει κανείς τις προτιμήσεις-επιλογές των υποψηφίων, στον ορίζοντα των τελευταίων π.χ. 60 περίπου χρόνων, θα διαπιστώσει οβιδιακές μεταμορφώσεις», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Κάτσικας, «καθώς πανεπιστημιακά τμήματα που λίγα χρόνια πριν έκαιγαν τις καρδιές των υποψηφίων, σήμερα βρίσκονται στα αζήτητα των επιλογών τους».
Κάνοντας ένα flash back πολλών δεκαετιών πριν, ο κ. Κάτσικας επισήμανε ότι μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μέχρι τη δεκαετία του ‘70 οι πολυτεχνικές σπουδές, με επίκεντρο τις σχολές των πολιτικών μηχανικών, των αρχιτεκτόνων, των μηχανολόγων-ηλεκτρολόγων, συγκέντρωναν τις περισσότερες «πρώτες» προτιμήσεις των υποψηφίων.
«Το υψηλό εισόδημα, καθώς και το κύρος και το γόητρο που εξασφάλιζαν την εποχή εκείνη τα αντίστοιχα επαγγέλματα, ήταν ο μαγνήτης για την επιλογή των σπουδών που οδηγούσαν σε αυτά» ανέφερε.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 έρχεται σαν κομήτης το τμήμα Κοινωνιολογίας το οποίο, για λίγα μόνο χρόνια, μπαίνει στις πρώτες επιλογές των υποψηφίων. «Αιτία η εισαγωγή της Κοινωνιολογίας ως μάθημα στη μέση εκπαίδευση και οι διορισμοί πτυχιούχων κοινωνιολόγων στα σχολεία. Σταμάτησαν οι διορισμοί και το τμήμα έπεσε στην αφάνεια» εξήγησε ο κ. Κάτσικας.
Στη δεκαετία του ‘90, αλλάζουν πολύ γρήγορα οι προτιμήσεις των υποψηφίων, καθώς αλλάζουν ταχύτατα οι προσανατολισμοί στην αγορά εργασίας. «Η ανάπτυξη των ΜΜΕ επηρεάζει και την απογείωση των σχολών δημοσιογραφίας (Αθήνας – Θεσσαλονίκης – Παντείου)» επισήμανε και πρόσθεσε: «Την περίοδο 1994-1996 τα τμήματα ΜΜΕ ήταν τα τμήματα με τις περισσότερες πρώτες προτιμήσεις και απολάμβαναν πολύ υψηλές βάσεις. Πίσω από αυτή την αγάπη των υποψηφίων βρισκόταν το άνοιγμα των ιδιωτικών ΜΜΕ, που στρατολογούσαν πλήθος πτυχιούχων».
Αντίθετα, η αντιστροφή του κλίματος στα ΜΜΕ και η αυξημένη ανεργία των πτυχιούχων των πιο πάνω τμημάτων κατέβασε στο ελάχιστο τις πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων και τις βάσεις των παραπάνω τμημάτων. «Στο β’ μισό της ίδιας δεκαετίας οι επιλογές των υποψηφίων συγκεντρώνονται στα τμήματα Πληροφορικής, τα οποία ανεβάζουν στα ύψη τις βάσεις εισαγωγής τους, για να αρχίσουν να τις ρίχνουν 10 χρόνια αργότερα, σήμερα» είπε ο κ. Κάτσικας.
Εξάλλου, στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 ήταν που πήραν κεφάλι τα χρηματοοικονομικά τμήματα, που κατά τα φαινόμενα συνδέονταν επαγγελματικά με τη χρηματιστηριακή άνθηση. «Λίγο αργότερα το χρηματιστηριακό μπουμ και μαζί του η αβεβαιότητα στις επαγγελματικές προοπτικές απομάκρυνε το μεγαλύτερο μέρος των φανατικών οπαδών τους» συμπλήρωσε.
Φτάνοντας στη δεκαετία του 2000 υπήρξε μια έντονη στροφή στις στρατιωτικές και αστυνομικές σχολές και ιδιαίτερα στα παιδαγωγικά τμήματα δασκάλων, που υπόσχονταν σίγουρη απασχόληση στο Δημόσιο. «Ωστόσο, οι μηδενικοί μόνιμοι διορισμοί εκπαιδευτικών στα σχολεία για μια πενταετία πριμοδότησε και την υποχώρηση των προτιμήσεων των υποψηφίων στα παιδαγωγικά τμήματα» κατέληξε ο κ. Κάτσικας.
