Με τις αγορές να επικεντρώνονται πλέον στις πολιτικές εξελίξεις, η Ευρώπη φαίνεται να π παρουσιάζει πολλές προκλήσεις και αρκετό κίνδυνο, όπως σημειώνει η BofA Merrill Lynch σε νέο της report. Mπορεί λοιπόν η ελληνική κυβέρνηση και θεσμοί να έκαναν ένα μικρό θετικό βήμα ωστόσο η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης παραμένει μία δύσκολη διαδικασία.
Η κυβέρνηση δέχθηκε να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό και το φορολογικό, ωστόσο άλλα θέματα παραμένουν ακόμη ανοικτά.
ΟΙ καθυστερήσεις στην αξιολόγηση πιθανόν να συνεχιστούν μέχρι η Ελλάδα να αντιμετωπίσει πρόβλημα ρευστότητας, με τον προσεχή Ιούλιο να απαιτεί να γίνουν παραχωρήσεις από όλες τις πλευρές.
Σε ότι αφορά τα ελληνικά assets, τα χειρότερα μάλλον είναι μπροστά. Η αγορά αντέδρασε θετικά στα αποτελέσματα του πρόσφατου Eurogroup, ωστόσο η BofA δεν θεωρηθεί ότι έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος. Για να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση πρέπει να τετραγωνιστεί ο κύκλος, και πιθανότατα αυτό να χρειαστεί αν το κάνει η ελληνική κυβέρνηση.
Υπήρξε κάποια συνθηκολόγηση από την ελληνική πλευρά κατά τη διάρκεια του Eurogroup, με την ελληνική κυβέρνηση να αποδέχεται τις απαιτήσεις του ΔΝΤ, με το μέγεθος και το σχήμα αυτών των μεταρρυθμίσεων να πρέπει να οριστικοποιηθεί όταν οι δανειστές έλθουν στην Αθήνα, ωστόσο κάθε άλλο σημείο τριβής παραμένει άλυτο.
Το χρέος, οι μεσοπρόθεσμοι στόχοι και η συμμετοχή του ΔΝΤ θα οριστικοποιηθούν όταν όλα τα υπόλοιπα έχουν συμφωνηθεί. Δεν είναι ακόμα σαφές ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την εκταμίευση της επόμενης δόσης και αν απαιτείται η συμμετοχή ή όχι του ΔΝΤ για να γίνει.
Και οι τρεις πλευρές κάνουν κύκλους για τα θέματα αυτά από το Σεπτέμβριο και μπορεί να υπάρξει μια σκλήρυνση της στάσης των δανειστών για την ελάφρυνση του χρέους, λόγω των επικείμενων εκλογών στην Ευρώπη.
Ακόμη και σε ένα θετικό σενάριο, μια γερή δέσμευση για την ελάφρυνση του χρέους στο τέλος του προγράμματος το 2018 είναι πιθανό να καθυστερήσει μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους.
Με άλλα λόγια, αυτό που έχουμε τώρα είναι μια πολύ προκαταρκτική κατανόηση του τι χρειάζεται να συμφωνηθεί, το μίνιμουμ δηλαδή που χρειάζεται για να επιτρέψει το ΔΝΤ να επιστρέψει στην Αθήνα. Χρειάζεται πολλή περισσότερη πρόοδος για να αποφευχθεί μία επανάληψή του 2015 κατά την διάρκεια του καλοκαιριού.
Οι καθυστερήσεις είναι πιθανό να συνεχιστούν μέχρι η Ελλάδα να νιώσει πιέσεις χρηματοδότησης, μέχρι τον Ιούλιο. Αν η λύση στο τρέχον αδιέξοδο χρειαστεί τη διαπραγμάτευση ενός νέου προγράμματος χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ ή με την ελάχιστη συμμετοχή του, Αυτό θα χρειαστεί να έχουν ήδη γίνει οι εκλογές σε Γερμανία και Ολλανδία.
Αυτό έρχεται με δύο κινδύνους. Πρώτον πρέπει να υπάρξει μία όπως-όπως λύση ώστε να ξεπεράσει η Ελλάδα το θέμα της ρευστότητας του καλοκαιριού. Δεύτερον, δεν ξέρουμε ακόμη τις διαθέσεις απέναντι στην Ελλάδα, των νέων κυβερνήσεων που θα προκύψουν στην Ευρώπη.
Όπως έχει σημειώσει η BofA και στο παρελθόν, το σενάριο αυτό βάζει τη συμμετοχή της Ελλάδος στο QE φέτος σε κίνδυνο. Θα μπορούσε να συμβεί, αλλά οι καθυστερήσεις θα δώσουν στην ΕΚΤ μια δικαιολογία να κρατήσει την Ελλάδα εκτός της ποσοτικής χαλάρωσης. Επίσης, αν η Ελλάδα συμμετέχει στο QE αργότερα μέσα στο έτος, τα οφέλη θα είναι περιορισμένα, καθώς το πρόγραμμα θα είναι πιθανότατα στο τελικό στάδιο.
“Χρειάζεται όμως περισσότερη λιτότητα η Ελλάδα;”
Όπως απαντά η BofA… “εξαρτάται από το ποιον ρωτάμε”.
Παρά τη συμφωνία ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα, οι διαφορές απόψεων μεταξύ του ΔΝΤ και της Κομισιόν παραμένουν. Οι διαφορές σχετίζονται πρώτον με την υπεραπόδοση των στόχων το 2016.
Τα προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν ότι η Ελλάδα πέτυχε τους στόχους του πλεονάσματος, αλλά αν αυτή η υπεραπόδοση είχε διαρθρωτικό χαρακτήρα θα μείωνε σημαντικά το ποσό της λιτότητας που απαιτείται για να φτάσει το στόχο του 3,5% του ΑΕΠ το 2018. Η Κομισιόν φαίνεται να πιστεύει πως μεγάλο κομμάτι της υπεραπόδοσης είναι διαρθρωτικού χαρακτήρα, το ΔΝΤ όμως είναι πολύ πιο συντηρητικό.
Δεύτερον σχετίζονται με την ποιότητα των δεδομένων. Το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι κατά τη διάρκεια των τελευταίων 15 ετών, τα ετήσια δημοσιονομικά αποτελέσματα της Ελλάδας αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω 13 από τις 15 φορές, με μόνο μία ανοδική αναθεώρηση Συγκριτικά με άλλες χώρες η Ελλάδα είναι ξεχωριστή περίπτωση. Η μέση αναθεώρηση υπήρξε πολύ μεγάλη και αρνητική (-2,4% του ΑΕΠ) σε σύγκριση με το -0,3% για την ευρωζώνη.
Τρίτον, υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις μεταξύ Κομισιόν και ΔΝΤ. Ενώ οι προβλέψεις για την ανάπτυξη το 2017 και το 2018 δεν διαφοροποιούνται πολύ, οι μακροπρόθεσμες διαφέρουν σημαντικά.
Είναι απαραίτητη η συμμετοχή του ΔΝΤ;
Ίσως όχι, αλλά τα πράγματα θα καταρρεύσουν χωρίς στο ελληνικό πρόγραμμα αν το Ταμείο φύγει. Η συμμετοχή του ήταν πάντα μια προϋπόθεση για κάποιες χώρες που δεν “εμπιστεύονται” την Κομισιόν. Αλλά όλα τα ανοικτά ζητήματα έχουν πολιτικό χαρακτήρα, και το ΔΝΤ έχει ελάχιστη ευελιξία. Τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους είναι ένα εσωτερικό πολιτικό ζήτημα.
Οι στόχοι για το πρωτογενές ισοζύγιο μετά το 2018, είναι εσωτερικό πολιτικό ζήτημα. Και η οι Ευρωπαίοι δανειστές θεωρούν τα στοιχεία της Κομισιόν πιο αξιόπιστα από αυτά του ΔΝΤ, παρά την κοινή θέση που παρουσίασαν οι θεσμοί. Η εσωτερική πολιτική κυριαρχεί και μπορεί να είναι ο λόγος να αφήσουν το ΔΝΤ εκτός του ελληνικού προγράμματος.
Αυτό μπορεί αν συμβεί, όχι όμως άμεσα. Αν συμβεί, θα χρειαστεί ένα νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα, το οποίο και θα πρέπει να εγκριθεί από ορισμένα ευρωπαϊκά κοινοβούλια και θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί οι εκλογές σε Ολλανδία και Γερμανία.
Τι θα συμβεί;
Το ιδανικό σενάριο είναι η ελληνική κυβέρνηση να προσπαθήσει να εφαρμόσει μέτρα γρήγορα, να λάβει τη στήριξη και να αποφευχθούν οι εκλογές στην Ελλάδα. Οι Ευρωπαίοι εταίροι θα παρέχουν λεπτομέρειες σχετικά με τη μεσοπρόθεσμη μείωση του χρέους και το ΔΝΤ συμμετέχει στο πρόγραμμα. Και όλα αυτά να συμβούν πριν από τη λήξη των ελληνικών ομολόγων το καλοκαίρι.
H ΒofA αμφιβάλει ότι θα συμβεί το ιδανικό. Οι καθυστερήσεις είναι πιθανό να συνεχιστούν μέχρι να αρχίσουν οι πιέσεις χρηματοδότησης, αναγκάζοντας σε μία συμφωνία η οποία θα απαιτήσει συμβιβασμούς από όλες τις πλευρές.
Εν τω μεταξύ, η εφαρμογή των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων θα μπορούσε να προκαλέσει εκλογές, και ο Τσίπρας έχει μια ισχνή πλειοψηφία. Οι κίνδυνοι παραμένουν υψηλοί.
Ο δρόμος προς τα εμπρός, κατά την BofA, είναι είτε με την ελάφρυνση του χρέους να εξασφαλιστεί η συμμετοχή του ΔΝΤ είτε με τη διαπραγμάτευση ενός νέου προγράμματος χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ.
Καμία επιλογή δεν φαίνεται πιθανή μέχρι να περάσει το καλοκαίρι (και οι γερμανικές εκλογές). Έτσι, αναμένεται να υπάρξει μία όπως-όπως λύση το καλοκαίρι λίγο πριν το… ατύχημα, με μερικές εκταμιεύσεις σε αντάλλαγμα για την μερική εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί, αλλά είμαστε ακόμη μακριά από αυτό.