«Σε τελική ανάλυση, αν διαταραχθεί το διεθνές εμπόριο, αν το επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ των οικονομικών παραγόντων μειωθεί σημαντικά, αυτοί που θα υποφέρουον περισσότερο είναι οι φτωχότεροι. Oι πιο φτωχοί είναι εκείνοι που αγοράζουν καταλανωτικά είδη σε χαμηλές τιμές».
Η δήλωση αυτή από την Κριστίν Λαγκάρντ περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο τις επιπτώσεις που θα έχει ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος, ο οποίος φέρει τη σφραγίδα του Ντόναλντ Τραμπ και του… κινήματος «Πρώτα η Αμερική», με την Ελλάδα να ανήκει στην κατηγορία που περιγράφει με γλαφυρό και απολύτως κατανοητό τρόπο η διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Επιπλέον, για τη χώρα μας, πέρα από το οικονομικό κόστος των λίγων εξαγωγών της στις ΗΠΑ από διάφορες εταιρίες, το κόστος θα είναι κυρίως πολιτικό και γεω-στρατηγικό.
Σε μια στιγμή που η Ελλάδα χρειάζεται τη δυτική στήριξη, η δυτική στρατηγική και, κυρίως, η αμερικανική εξωτερική πολιτική βρίσκονται σε απόλυτη σύγχυση.
Η αστάθεια στα ανατολικά μας και η σύγχυση στα δυτικά μας δημιουργούν ένα βεβαρημένο γεω-στρατηγικό περιβάλλον.
Σύμφωνα με τους οικονομικούς αναλυτές, ένας τέτοιος πόλεμος διαρκείας μπορεί να έχει επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα. Κατ’ αρχάς στην συναλλαγματική ισοτιμία και στο πώς θα διαμορφωθεί η αγορά.
Σε πρόσφατη ανάλυση της Goldman Sachs αναλύονταν τα σενάρια από μια τέτοια εξέλιξη. Κατ’ αρχάς το μακροοικονομικό κόστος θα αυξηθεί σημαντικά εάν κλιμακωθεί ο εμπορικός πόλεμος.
Ένας σοβαρός εμπορικός πόλεμος – στον οποίο ο καθένας επιβάλλει δασμούς σε όλους τους άλλους – οδηγεί σε υψηλότερο παγκόσμιο πληθωρισμό, σε αυστηρότερη νομισματική πολιτική και βραδύτερη ανάπτυξη.
Η συρρίκνωση αυτή ενισχύεται εάν οι τιμές των μετοχών μειωθούν σε ολόκληρο τον κόσμο.
Οι ανοικτές οικονομίες με εμπορικά πλεονάσματα – όπως η ευρωζώνη – πλήττονται περισσότερο σε αυτό το σενάριο. Η Goldman Sachs προβλέπει 4 σενάρια για το τι θα μπορούσε να συμβεί στη συνέχεια:
Δασμοί από τις ΗΠΑ χωρίς αντίποινα
Σε αυτό το σενάριο το επιτόκιο και η συναλλαγματική ισοτιμία θα ανταποκριθούν ενδογενώς στους δασμούς, αλλά οι τιμές των μετοχών παραμένουν αμετάβλητες.Εφόσον οι εμπορικοί εταίροι της δεν αντιτάσσονται – οι δασμοί των εισαγωγών στις ΗΠΑ έχουν μικρές θετικές επιπτώσεις στο πραγματικό ΑΕΠ των ΗΠΑ.
Η αύξηση των τιμών εισαγωγών μειώνει τις εισαγωγές, γεγονός που ενισχύει την εγχώρια παραγωγή και επομένως το ΑΕΠ.
Η άνοδος της ανάπτυξης είναι αρκετή για να αντισταθμίσει τις αρνητικές επιπτώσεις από τον υψηλότερο πληθωρισμό, γεγονός που οδηγεί σε υψηλότερα επιτόκια και ισχυρότερο δολάριο.
Ένας εμπορικός πόλεμος επικεντρωμένος στις ΗΠΑ
Σε αυτό το σενάριο οι δασμοί των ΗΠΑ οδηγούν σε αντίποινα από τους εμπορικούς εταίρους και σε περαιτέρω αυξήσεις των τιμολογίων των ΗΠΑ. Οι δασμοί σε όλο το εμπόριο προς και από τις ΗΠΑ θα αυξηθούν κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ δεν αποκλείεται η ΕΕ και η Κίνα να θέσουν ένα κοινό συντελεστή δασμού εναντίον των αμερικανικών εισαγωγών, αλλά δεν θα δημιουργήσουν εμπορικούς φραγμούς μεταξύ τους.
Όλοι χάνουν σε εμπορικό πόλεμο.
Οι επιπτώσεις είναι τώρα αρνητικές για τις ΗΠΑ, καθώς οι δασμοί επιβραδύνουν τις αμερικανικές εξαγωγές, ο πληθωρισμός παραμένει υψηλότερος από ό, τι στην βασική γραμμή χωρίς δασμούς, η Fed αυξάνει τα επιτόκια ελαφρώς πιο γρήγορα και το δολάριο ενισχύεται περισσότερο.
Τα αντίποινα των εμπορικών εταίρων εμποδίζουν τις αρνητικές εμπορικές επιπτώσεις των τιμολογίων των ΗΠΑ, αλλά η ανάπτυξη παραμένει χαμηλότερη λόγω των υψηλότερων επιτοκίων.
Έτσι, τα αποτελέσματα παραμένουν πολύ μικρά ακόμη και για δασμό 5% σε όλες τις συναλλαγές από και προς τις ΗΠΑ.
Ένας ήπιος παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος
Υποθέτουμε ότι κάθε χώρα επιβάλλεται δασμός 5% σε όλους τους άλλους. Για παράδειγμα, η ΕΕ θέτει ένα δασμό εναντίον της Κίνας ως απάντηση στα τιμολόγια χάλυβα των ΗΠΑ, σε μια προσπάθεια να αποτραπεί η ροή κινεζικού χάλυβα στην Ευρώπη.
Το παγκόσμιο κόστος του προστατευτισμού αυξάνεται κυρίως όταν ξεσπάει ένας σοβαρός εμπορικός πόλεμος, όπου οι δασμοί αυξάνονται παντού.
Ο παγκόσμιος πληθωρισμός τώρα αυξάνεται λίγο περισσότερο, επιβαρύνοντας τις παγκόσμιες καταναλωτικές δαπάνες και αναγκάζοντας τις κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκια.
Οι ανοιχτές οικονομίες και οι χώρες με εμπορικά πλεονάσματα επηρεάζονται περισσότερο, ιδιαίτερα στην Ευρώπη.
Αυτό συμβαδίζει με την άποψη ότι η ευρωζώνη έχει να χάσει πολλά από έναν εμπορικό πόλεμο.
Παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος με πωλήσεις μετοχών
Οι παγκόσμιες αγορές μετοχών θα μειωθούν κατά 10%. Το κόστος ενός εμπορικού πολέμου αυξάνεται περαιτέρω εάν οι αγορές στοιχείων ενεργητικού κινδύνου υποχωρήσουν.
Η πτώση των τιμών των μετοχών ενισχύει τις αρνητικές επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου.
Όπως θα περίμενε κανείς, η αρνητική ανταπόκριση της αγοράς έχει πιο σοβαρές συνέπειες σε χώρες με μεγάλες αγορές μετοχών, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, και το δολάριο αρχίζει να αποδυναμώνεται σε αυτό το σενάριο.
Μέρκελ και Μακρόν
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, που επισκέπτεται την Πορτογαλία και πριν ακόμη ανακοινωθεί η απόφαση Τραμπ, δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα απαντήσει με τρόπο «έξυπνο, αποφασιστικό και ενιαίο» στους αμερικανικούς δασμούς σε αλουμίνιο και χάλυβα.Όπως υπογράμμισε κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου με το πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, Αντόνιο Κόστα, οι δασμοί που προτίθεται να επιβάλει ο Ντόναλντ Τραμπ «αντίκεινται στους κανονισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου».
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είχε υποστηρίξει με σθένος ότι «οι μονομερείς κυρώσεις και οι απειλές για εμπορικό πόλεμο δεν πρόκειται να δώσουν λύσεις στις ανισορροπίες του παγκόσμιου εμπορίου».
Και προφανώς αναφερόμενος στον Ντόναλντ Τραμπ είπε ότι «αυτές οι λύσεις έχουν μόνο βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα. Μπορεί κάποιος να σκεφτεί ότι έτσι θα ικανοποιήσεις τους ψηφοφόρους του, λέγοντάς τους ότι “Κοιτάξτε, πέτυχα μια νίκη, αλλάζω τους κανόνες”. Αλλά όσοι διεξάγουν εμπορικούς πολέμους το μόνο που πετυχαίνουν είναι υψηλότερες τιμές και αύξηση της ανεργίας».
Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας, Μπρουνό Λεμέρ, οι αμερικανικοί δασμοί είναι «αδικαιολόγητοι, αναιτιολόγητοι και επικίνδυνοι».
Αντιδράσεις
«Μαύρη ώρα για τις διατλαντικές σχέσεις» χαρακτήρισαν την επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ οι Γερμανοί βιομήχανοι (BGA), που σημείωσαν ότι «λυπούνται πολύ για την παράλογη συμπεριφορά του προέδρου Τραμπ και τις συνέπειες που θα επιφέρει».Μάλιστα κάλεσαν την Ε.Ε. να αντιδράσει αναλόγως «ώστε να μην υποβαθμιστεί περαιτέρω το διεθνές εμπόριο».
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η απογοήτευση είναι διάχυτη μεταξύ των αμερικανικών επιχειρήσεων, που φοβούνται εμπορικό πόλεμο.
Στελέχη του Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου δήλωσαν ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις που κάνουν δουλειές στην Ευρώπη είναι αντίθετες με την επιβολή των δασμών.
«Ανησυχούν πολύ για τη ζημιά που θα υποστούν από τη διαμάχη, αλλά και τις επιπτώσεις στις θέσεις εργασίας, τις επενδύσεις και την ασφάλεια».
Αρνητική ήταν η αντίδραση και των συντηρητικών δικτύων «Freedom Partners – Επιμελητήριο Εμπορίου» και των Αμερικανών για την Ευημερία. Όπως ανέφεραν στις ανακοινώσεις τους, οι δασμοί είναι στην ουσία νέοι φόροι και οι συνέπειές τους θα υποβαθμίσουν την αμερικανική οικονομία και θα δημιουργήσουν ανεργία.
Και ο οίκος αξιολόγησης Moody’s προειδοποίησε ότι η επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ στον εισαγόμενο χάλυβα και το αλουμίνιο που προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Καναδά και το Μεξικό, μπορεί να δώσει ώθηση σε ορισμένα εγχώρια προϊόντα μετάλλου, αλλά πιθανότατα θα βλάψει την αμερικανική οικονομία.
Πωλούν μετοχές αμερικανικών εταιρειών
Η πρώτη αντίδραση των επενδυτών ήταν να αρχίσουν να πωλούν μετοχές εταιρειών που η παραγωγή τους στηρίζεται στον χάλυβα και το αλουμίνιο, ενώ αγοράζουν μετοχές τοπικών παραγωγών.
Οι μετοχές μεγάλων εταιρειών χάνουν σε ποσοστά που κυμαίνονται μεταξύ 1,5 έως και 3,6%.
Επίσης ζημιές στα χρηματιστήρια καταγράφουν και οι εταιρείες που αναμένεται να επηρεαστούν από τους επικείμενους ευρωπαϊκούς δασμούς, όπως παραγωγής τροφίμων και άλλες.
Αντίποινα από Καναδά-Μεξικό
Με δασμούς ύψους 16,6 δισ. δολαρίων Καναδά σε αμερικανικά προϊόντα απαντά η Οτάβα στους αμερικανικούς δασμούς. Η καναδική κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να επιβάλει δασμούς στο ουίσκι, τον χυμό πορτοκαλιού και σε άλλα εισαγόμενα τρόφιμα.Όπως υπογράμμισε ο πρωθυπουργός του Καναδά, Τζάστιν Τριντό, οι δασμοί των ΗΠΑ είναι «απολύτως απαράδεκτοι».
Η Κομισιόν θα προσφύγει στον ΠΟΕ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προσφύγει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου κατά της απόφασης των ΗΠΑ να επιβάλουν νέους δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από την ΕΕ, αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Επίτροπος Εμπορίου Σεσίλια Μάλστρομ.«Οι ΗΠΑ επιδίωξαν να χρησιμοποιήσουν την απειλή εμπορικών περιορισμών ως μοχλό πίεσης προκειμένου να εξασφαλίσουν παραχωρήσεις από την ΕΕ. Δεν είναι αυτός ο τρόπος με τον οποίο κάνουμε μπίζνες και οπωσδήποτε δεν είναι μεταξύ πολύχρονων εταίρων, φίλων και συμμάχων», είπε.
«Τώρα που έχουμε σαφήνεια, η απόκριση της ΕΕ θα είναι ανάλογη και σύμφωνη με τους κανόνες του ΠΟΕ. Θα προσφύγουμε τώρα για την επίλυση των διαφορών αφού αυτά τα μέτρα αντίκεινται σαφώς στους συμφωνημένους διεθνείς κανόνες.
«Θα επιβάλουμε επίσης αντισταθμιστικά μέτρα και θα κάνουμε όλα τα αναγκαία βήματα για να προστατεύσουμε την αγορά της ΕΕ από την αλλαγή κατεύθυνσης του εμπορίου που προκαλείται από αυτούς τους περιορισμούς των ΗΠΑ».
Γιούνκερ: Ασχημη ημέρα για το παγκόσμιο εμπόριο
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εφαρμόσει αντίμετρα μετά την απόφαση της Ουάσιγκτον να επιβάλει δασμούς στις ευρωπαϊκές εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, δήλωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ.«Είναι μια άσχημη ημέρα για το παγκόσμιο εμπόριο» σημείωσε ο Γιούνκερ κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας που εκφώνησε στις Βρυξέλλες.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να μείνει άπραγη. Αυτό που εκείνοι μπορούν να κάνουν, εμείς είμαστε ικανοί να κάνουμε ακριβώς το ίδιο» είπε ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ.
«Επομένως, αμέσως θα προσφύγουμε στον Παγκόσμιο Οργανισμού Εμπορίου» για την επίλυση της διένεξης και «θα ανακοινώσουμε αντίμετρα εντός των επόμενων ωρών».
«Είναι απόλυτα απαράδεκτο το γεγονός ότι η μια χώρα επιβάλλει μονομερώς μέτρα όταν έχει να κάνει με το παγκόσμιο εμπόριο» υπογράμμισε ο επικεφαλής της Κομισιόν.
Μακρόν: Παράνομη η απόφαση Τραμπ
«Παράνομη» χαρακτήρισε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν την απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλουν δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μιλώντας σε δημοσιογράφους, ο Μακρόν εξέφρασε τη λύπη του για αυτήν την «παράνομη» και «λανθασμένη» απόφαση που, όπως είπε, «κλείνει την πόρτα» για άλλες συνομιλίες με την Ουάσινγκτον.
Πρόσθεσε ωστόσο ότι σκοπεύει να συζητήσει αργότερα σήμερα για το θέμα αυτό με τον Αμερικανό ομόλογό του, Ντόναλντ Τραμπ.
Μεξικό: Ισοδύναμα αντίποινα
Το Μεξικό αποκρίθηκε στην επιβολή δασμών στον χάλυβα και στο αλουμίνιο επιβάλλοντας ευρεία «ισοδύναμα» μέτρα, στον χάλυβα και στα αγροτικά προϊόντα, μεταξύ άλλων, ανακοίνωσε σήμερα το υπουργείο Οικονομικών.Τα μέτρα θα ισχύσουν μέχρι η κυβέρνηση των ΗΠΑ να εξαλείψει τους δασμούς της, ανέφερε το υπουργείο.
«Το Μεξικό θα επιβάλει αντίστοιχα μέτρα σε διάφορα προϊόντα», όπως σε ορισμένα είδη χάλυβα, σε φρούτα και τυριά, ανέφερε σε ανακοίνωσή του το υπουργοί Οικονομικών. Οι δασμοί αυτοί «θα ισχύουν για όσο διάστημα η αμερικανική κυβέρνηση δεν αποσύρει τους δασμούς που επέβαλε», πρόσθεσε.
Ο υπουργός Εξωτερικών Λουίς Βιδεγκαράι έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter ότι η χώρα του «καταδικάζει κατηγορηματικά τα μέτρα προστατευτισμού» εκ μέρους της Ουάσινγκτον.
Λίγο νωρίτερα, ο πρόεδρος του Μεξικού Ενρίκε Πένια Νιέτο επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον πρωθυπουργό του Καναδά Τζάστιν Τριντό για το θέμα αυτό.
Το Μεξικό είναι ο κυριότερος αγοραστής αμερικανικού αλουμινίου και ο δεύτερος σε ό,τι αφορά τον χάλυβα, υπενθύμισε η κυβέρνηση.
Παρά τα «άδικα και μονομερή» μέτρα, όπως τα χαρακτήρισε, ο Βιδεγκαράι δεσμεύτηκε ότι η χώρα του θα συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για τη NAFTA.
