Η έννοια της ισότητας μπορεί να λάβει τρεις διαφορετικές μορφές: ‘’ισότητα αποτελέσματος’’, ‘’ισότητα ευκαιριών’’ και ‘’ισότητα έναντι του νόμου’’.
Ως προς την ισότητα αποτελέσματος, αρκεί να σημειώσουμε ότι η παροχή σε κάποιους του δικαιώματος να προσδιορίζουν τα ‘’δίκαια’’ μερίδια των μελών μίας κοινωνίας και να τα ανακατανέμουν κατά την κρίση τους, ως σύγχρονοι Προκρούστες, μας οδηγεί στην ‘’Φάρμα των Ζώων’’ του Orwell, όπου όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά είναι περισσότερο ίσα από άλλα…
Του Κώστα Χριστίδη*
Οι κίνδυνοι για την ελευθερία είναι προφανείς και ο εξισωτισμός προς τα κάτω αναπόφευκτος. Η βοήθεια προς εκείνα τα μέλη της κοινωνίας που για διάφορους λόγους αδυνατούν να ανταπεξέλθουν προς στοιχειώδεις βιοτικές ανάγκες μπορεί να παρασχεθεί μέσω μίας ήπιας ανακατανομής με την μορφή ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, πράγμα που ανταποκρίνεται στα έμφυτα αισθήματα φιλαλληλίας κάθε ανθρώπου και ισχυροποιεί τα συνεκτικά θεμέλια μίας κοινωνίας. Αλλά μέχρις εκεί…
Η ‘’ισότητα ευκαιριών’’, εξ άλλου, δεν σημαίνει ‘’ταυτότητα ευκαιριών’’. Ένα παιδί γεννιέται στην Συρία, άλλο στην Ελβετία, άλλο στο Μπάνγκλα Ντες. Ένα παιδί γεννιέται με μουσικό ταλέντο, ένα άλλο όχι. Πλήρης εξομοίωση μεταξύ τους είναι αδύνατη. Εάν προσπαθήσουμε να επιβάλουμε αυτή την μορφή ισότητας με απόλυτο τρόπο, θα έπρεπε τα νέα παιδιά με λιγότερη μουσική κλίση να λάβουν περισσότερη μουσική εκπαίδευση ενώ αυτά με την μεγαλύτερη μουσική ικανότητα θα πρέπει να εμποδισθούν από του να λάβουν μουσική κατάρτιση.
Αυτό θα οδηγούσε σε μείωση της ανισότητας μεταξύ ταλαντούχων και μη, εργατικών και μη, δημιουργικών και μη, με τελική επικράτηση της μετριότητας και της μιζέριας. Τα παιδιά που έχουν ‘’κατάλληλους’’ γονείς (κατάλληλους λόγω χαρακτήρα ή ενδιαφέροντος προς τα παιδιά τους ή οικονομικής κατάστασης) πράγματι πλεονεκτούν σε σχέση με άλλα.
Όμως, στις ανοικτές κοινωνίες η διαφορά αυτή δεν είναι καθόλου αξεπέραστη, όπως δείχνει η ταχύτατη οικονομική και κοινωνική άνοδος εκατομμυρίων ατόμων που προέρχονται από χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα.
Ο καλύτερος τρόπος προώθησης της ισότητας ευκαιριών, νοούμενης ως ύπαρξης για όλους της δυνατότητας να αναπτύξουν τα χαρίσματα, τις κλίσεις και τις ικανότητες που έχουν ως άτομα, είναι μέσω της παροχής παιδείας υψηλού επιπέδου.
Αυτόν ακριβώς τον σκοπό εξυπηρετεί η εξαγγελία της Νέας Δημοκρατίας περί ιδρύσεως ενός πρότυπου σχολείου σε κάθε περιφέρεια, όπου θα μπορούν να φοιτούν άριστοι ή πολύ καλοί μαθητές φτωχών οικογενειών.
Εκεί που ουδεμία έκπτωση επιτρέπεται είναι η ισότητα πάντων έναντι του νόμου. Ο τόπος γέννησης, η φυλή, το φύλο, οι θρησκευτικές και πολιτικές πεποιθήσεις ή άλλα χαρακτηριστικά δεν πρέπει να καθορίζουν τις δυνατότητες που ανοίγονται στο άτομο παρά μόνον οι ικανότητες και οι προσπάθειές του. Αυτή είναι η μία και μόνη αδιαπραγμάτευτη μορφή ισότητας.
Νομικός – Οικονομολόγος*
