Η έννοια του dealer έχει δύο σημασίες. Αποδίδει αυτόν που κλείνει συμφωνίες (κυρίως εμπορικές-οικονομικές), όμως και αυτόν που μοιράζει τα τραπουλόχαρτα σε χαρτοπαίγνιο. Και οι δύο αυτές συμπληρώνουν την εικόνα του «πλανητάρχη» Τραμπ.
Εικόνα σαν πλανητάρχη, που με τις συμπεριφορές του, αποφάσεις, δηλώσεις, παλινωδίες, κυβιστήσεις, την έχει κάνει να ξεθωριάζει.
Του Λάμπρου Ροϊλού*
Την 12/12/2018 ο Ερντογάν εκδηλώνει εκ νέου την παλιά πρόθεση του να εισβάλει στο Μαμπίζ της Συρίας, για να εκδιώξει από εκεί τους Κούρδους μαχητές του YPG, που χαρακτηρίζει τρομοκράτες.
Η απόσυρση και το deal με Τουρκία:
Την 19/12/2018 δημοσιεύεται ότι ο Τραμπ μετά από τηλεφωνική συνομιλία με τον Ερντογάν ανακοινώνει (παρά τις αντίθετες γνώμες του πενταγώνου) την άμεση απόσυρση των Αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία «γιατί το Ισλαμικό κράτος (ISIS) νικήθηκε». Την προηγούμενη ημέρα του τηλεφωνήματος ανακοινώθηκε η υπογραφή συμφωνίας ΗΠΑ-Τουρκίας για την αγορά του εξελιγμένουΑμερικανικού συστήματος Patriot αξίας 3,5 δις Δολαρίων.
Ο Τραμπ τότε ίσως νομίζει ότι αυτό θα σήμαινε και την ακύρωση της προμήθειας του αντίστοιχου του Ρωσικού S400που θα συνεπήγετο και την απρόσκοπτη παραλαβή των Αμερικανικών αεροπλάνων F35 στην συνέχεια. Πράγμα που η Τουρκία μετά διαψεύδει, εξηγώντας ότι θα χρειαστεί και τα δύο αμυντικά συστήματα.
Εν συνεχεία στον απόηχο των συνεχιζόμενων αντιδράσεων και δέκα ημέρες μετά την αρχική δήλωση, ο Τραμπ δηλώνει ότι δεν φεύγει άμεσα από τη Συρία, αλλά σε εύθετο χρόνο.
Τις πρώτες ημέρες του Ιανουαρίου δηλώνει ότι θα γίνει συντονισμός με τους Τούρκους να μην εισβάλουν πριν αποχωρήσουν οι Αμερικανοί στρατιώτες, αλλά και πριν συμφωνήσει με την Τουρκία ότι θα τηρηθούν δύο όροι: (α) Η καταπολέμηση και εξαφάνιση των υπολειμμάτων του ISIS και (β) η υπόσχεση του Ερντογάν ότι δεν θα πλήξει τους Κούρδους του YPG. Τους οποίους οι ΗΠΑ σωστά θεωρούν συμμάχους που πολέμησαν αποτελεσματικά το ISIS.
Η προστασία όμως των Κούρδων μαχητών αποτελεί κόκκινη γραμμή για την Τουρκία και δεν θα δεχθεί ποτέ τέτοιο όρο. Το μόνο που θα μπορούσε να δεχθεί είναι να μην πληγούν Κούρδοι άμαχοι κάτοικοι της περιοχής από Τούρκους στρατιώτες. Πράγμα, που αν κρίνει κανείς από τις βαρβαρότητες που έγιναν στην κατάληψη του Αφρίν, όπου ο Κούρδος εκπρόσωπος τύπου N.Mahmoud μίλησε για εθνοκάθαρση, φαντάζει ανέφικτο. Ήδη οι Κούρδοι συνδιαλέγονται με τον Άσαντ για την προστασία τους και την αντικατάσταση δυνάμεων τους από τον Συριακό στρατό στο Μαμπίζ.
Ο 1ος όρος να καταπολεμήσουν οι Τούρκοι (όπως υπόσχονται άλλωστε) τα υπολείμματα του ISISστην νοτιοανατολική Συρία σε απόσταση 300 χιλιομέτρων από το Μαμπίζ,μοιάζει και αυτός προβληματικός.
Άλλωστε με τα χιλιάδες μέλη του ISIS (μαχητές και οικογένειες τους) που κρατούνται αιχμάλωτοι στην ελεγχόμενη από τους Κούρδους περιοχή,τι θα γινόταν; Η αποχώρηση των Κούρδων θα σήμαινε την ανεξέλεγκτη απελευθέρωσή τους.
Τον Τραμπ όμως δεν τον απασχολούν ιδιαίτερα αυτά. Αυτός απέβλεψε να κλείσει το νέο deal των 3,5 δις με τον Ερντογάν για το αμυντικό πυραυλικό σύστημα Patriot, ίσως και με την πιο πάνω πλάνη για ταS400 και F35.
Διασφάλιση του deal με Σαουδική Αραβία:
Σημαντικότερο όμως αυτών φρονούμε, ήταν να διασφαλίσει μέσω του Ερντογάν την άλλη συμφωνία της 20/5/2017 με τον Σαουδάραβα διάδοχο του θρόνου πρίγκιπα Mohamed Bin Salman (ουσιαστικό κυβερνήτη τα τελευταία χρόνια της Σαουδικής Αραβίας).Τοdeal αυτό αφορούσε εξοπλιστικά προγράμματα σε βάθος δεκαετίας ύψους 350 δις δολαρίων και άμεσης εφαρμογής 110 δις. Επιπλέον είχε κλειστεί στο τότε ταξίδι του Τραμπ στην Σαουδική Αραβία εκτός από το πιο πάνω και ένα μπουκέτο συμφωνιών με Αμερικανικές ιδιωτικές επιχειρήσεις δεκάδων δις δολαρίων.
Τι σχέση έχουν αυτά με την Τουρκία και την απόσυρση;
Διότι απλούστατα ο Ερντογάν και οι Τουρκικές εισαγγελικές δικαστικές αρχές έχουν στο χέρι τον Σαουδάραβα πρίγκιπα, για την προμελετημένη άγρια δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Kashoggi που έγινε στις 2/10/2018 στην Σαουδαραβική πρεσβεία της Κωνσταντινουπόλεως.
Από τον Νοέμβριο οι Τούρκοι επισείουν αυτό το διαπραγματευτικό «χαρτί» προς όλους, αλλά αποφεύγουν να εκθέσουν με συγκεκριμένα στοιχεία άμεσα την ενοχή του πρίγκιπα.
Επίσης η Σαουδική Αραβία αποτελεί (πέραν των οικονομικών συμφερόντων) σύμμαχο των ΗΠΑ και του Ισραήλ κατά του Ιράν. Ο Ερντογάν μπορεί να φιλτράρει και να πνίξει τα στοιχεία που οδηγούν στην ενοχή του Σαουδάραβα διαδόχου. Όπως έχει κάνει μέχρι τώρα.
Η έκδοση του Γκιουλέν και ο πρίγκιπας M.B.Salman:
Δεν είναι τυχαίο ότι ενώ μέχρι πρότινος το αίτημα του Ερντογάν προς τις ΗΠΑ για έκδοση του Γκιουλέν (που εκκρεμεί από το 2014) απορριπτόταν, από τον Νοέμβριο 2018 ευρίσκεται υπό διερεύνηση και συζήτηση. Ούτε επίσης είναι τυχαία η μετά την δήλωση του Τραμππερί απόσυρσης από τη Συρία, επίσκεψη των επιτελών του Αμερικανικού υπουργείου δικαιοσύνης και του FBIστην Τουρκία (3-4/1/19) για συζητήσεις με τους ομολόγους Τούρκους.
Το περιεχόμενο της συνάντησης αυτής καλύπτεται από νέφος, χωρίς καμία επίσημη ενημέρωση γι’ αυτήν από τις Αμερικανικές αρχές. Είναι όμως διαπιστωμένη από την ίδια την Αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα και από ΜΜΕ. Εικάζεται ότι αφορά τα στοιχεία ενοχής του Γκιουλέν για το πραξικόπημα του 2016 και τις πιθανότητες έκδοσης του, αλλά και την συγκεκριμενοποίηση του τρόπου κάλυψης της ενοχής του Σαουδάραβα πρίγκιπα.
Προφανώς απετέλεσε και αυτό όπως όλα τα πιο πάνω αντικείμενο συζητήσεων του Τραμπ με τον Ερντογάν αρχής γενομένης και από την συνάντησή τους την 1/12/2018 κατά την συνεδρίαση του G20.
Ακολούθησε αργότερα την 8-1-2019η μετάβαση του συμβούλου ασφαλείας του κ. Τραμπ, Μπόλτον στην Τουρκία, για την συνεννόηση και διασφάλιση τηρήσεως των δύο πιο πάνω όρων απόσυρσης.Παράλληλα εξελισσόταν η περιοδεία στη Μέση Ανατολή του Αμερικανού Υπουργού ΕξωτερικώνΠομπέο με κατάληξη την Σαουδική Αραβία την 14/1/2019. Εκεί, μεταξύ άλλων (προβλημάτων Συρίας, Ιράκ και Ιράν) διαπιστωμένα συζήτησε και με τον ίδιο τον πρίγκιπα για τα στοιχεία ενοχής και τους υπεύθυνους όσον αφορά τη δολοφονία του δημοσιογράφουKashoggi. Τoν οποίoν πρίγκηπα προφανώς θα ενημερώσε και για τις πιο πάνω συζητήσεις που έγιναν νωρίτερα με τους επιτελείς του υπουργείου δικαιοσύνης της Τουρκίας. Δεν συζητάς άλλωστε «στο σπίτι του κρεμασμένου για σχοινί» αν δεν παρέχεις επιπροσθέτως και εγγυήσεις για την ασφάλεια του φίλου σου υπόπτου.
Η αλλαγή της στάσης επομένως του Τραμπ από την άμεση απόσυρση σε καθυστερημένη και υπό όρους, πέραν των αντιδράσεων για γεωπολιτικούς λόγους, οφείλεται και στην συγκεκριμενοποίηση και διασφάλιση των πιο πάνω deals με τους Τούρκους και τους Σαουδάραβες. (Τελευταία κυκλοφορεί και η πληροφορία ότι ο ανακριτής Μιούλερ εξετάζει και το ενδεχόμενο της τυχονχρηματοδότησης της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ από αλλοδαπές πηγές, μεταξύ άλλων, από την Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ).
Ο Τραμπ ως dealer
Όταν ο απόστρατος στρατηγόςMarcHertling ( που πολέμησε το ISIS στο Ιράκ), έμαθε για την αρχική ανακοίνωση περί απόσυρσης, δήλωσε ότι θεωρεί ότι αυτή υπήρξε προϊόν συναλλαγής με Τούρκους και Ρώσους.
Στα πιο πάνω συνηγορούν η εν γένει νοοτροπία και ψυχοσύνθεση του Τραμπ να βλέπει τις διεθνείς σχέσεις σαν επωφελείς οικονομικά συμφωνίες, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα τις γεωπολιτικές προεκτάσεις και συνέπειες των λόγων και ενεργειών του.
Ο Τραμπ συμπεριφέρεται και αποφασίζει σαν dealer/παίκτης σε χαρτοπαίγνιο. Δεν φαίνεται να έχει μία εκ των προτέρων αποφασισμένη και ιεραρχημένη στρατηγική ενεργειών. Ανάλογα με το μοίρασμα της τράπουλας και ποια τραπουλοχάρτα εμφανίζονται, αποφασίζει την επόμενη κίνηση του και την διαφοροποιεί ανάλογα με την εξέλιξη της παρτίδας. Οι υπουργοί και σύμβουλοι που μέχρι τώρα τον συγκρατούσαν έχουν παραιτηθεί.
Τρανό παράδειγμα η περιφρόνηση των μέτρων για την κλιματική αλλαγή, αφού αντιβαίνουν στα πετρελαϊκά/ βιομηχανικά συμφέροντα των Αμερικανών και των πολυεθνικών εταιριών. Με έξοδο από την συνθήκη των Παρισίων του 2015.Με αδιαφορία για τις συνέπειες από τυφώνες/κυκλώνες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα στην ίδια του την χώρα.Mε περιφρόνηση προς τις σχετικές επιστημονικές μελέτες που προφανώς τις θεωρεί fakenews.
Άλλο παράδειγμα η καταγγελία της συνθήκηςτου 2015 (JCPOA) για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων του Ιράν, υποκύπτοντας στις επιθυμίες των Εβραίων χρηματοδοτών της προεκλογικής (και όχι μόνο) εκστρατείας του και του Νετανιάχου που βλέπουν τη χώρα αυτή σαν την μοναδική πλέον απειλή για το Ισραήλ. Αλλά και ικανοποιώντας έτσι και τις διαθέσεις της Σαουδικής Αραβίας που βλέπει το Ιράν σαν ανταγωνιστική πετρελαιοπαραγωγό χώρα, ανταγωνίστρια της επιρροής της στην Μέση Ανατολή και αρωγό των Χούτι στην Υεμένη που μάχεται.
Οι Μπόλτον και Πομπέο διορίστηκαν με κριτήριο τα αντι-Ιρανικά τους πιστεύω. Η τωρινή περιοδεία τους μήπως προμηνύει επίθεση στο Ιράν;
Ο Τραμπεπανειλημμένα έχει απειλήσει ότι θα βγει από το ΝΑΤΟ αν οι άλλες συμμετέχουσες χώρες δεν αυξήσουν την οικονομική τους συνδρομή σε αυτό.
Επίλογος:
Στην συνάντηση Τραμπ-Κιμ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ πήγε με την αυτοπεποίθηση ότι είναι έμπειρος, ειδικός και μοναδικός να κλείνει deals, έχοντας γράψει σχετικό βιβλίο γι’ αυτό. Μάλιστα παρατήρησε στον Κιμ ότι έχει μια αξιοθαύμαστη ακτογραμμή, που μπορεί να αξιοποιηθεί τουριστικά και να αποφέρει τα μέγιστα.
Αυτά θεωρεί πρωτεύοντα ο πλανητάρχης-dealer και σε όποιον δεν αρέσει «η γαία πυρίμιχθήτω». Έφυγε από την συνάντηση με τον Κιμ, ικανοποιημένος ότι τον έπεισε για την αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής χερσονήσου. Και ας έχει διαπιστωθεί πρόσφατα, ότι ο Κιμ συνέχισε μετά την συνάντηση και συνεχίζει την παραγωγή πυρηνικών όπλων και βαλλιστικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς.
Δεν ξέρω στο μυαλό σας κεΤραμπ πόσο έχετε μεγαλώσει την Αμερική, αλλά στο μυαλό του πλανήτη πολύ την έχετε μικρύνει.
{*} δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω-συγγραφέας-ερευνητής.
