Η Εφορία υπολογίζει από μόνη της ότι είχε εισόδημα 9.580 ευρώ επειδή ο φορολογούμενος και η σύζυγός του -που δεν εργάζεται- διαμένουν σε σπίτι 65 τετραγωνικών μέτρων και διαθέτουν Ι.Χ. αυτοκίνητο 1.500 κυβικών που το αγόρασαν το 2011. Το μοναδικό εισόδημα που είχαν πέρυσι ήταν μόλις 0,19 ευρώ από τόκους στις καταθέσεις που τους είχαν απομείνει, ενώ τους παρακρατήθηκε και φόρος 0,03 του ευρώ. Για το πλασματικό εισόδημα που προκύπτει η Εφορία ζητάει και… προκαταβολή φόρου άλλα 2.107 ευρώ για το 2017! Μαζί ζητάει επιπλέον και το τέλος επιτηδεύματος των 650 ευρώ, οπότε ο φορολογούμενος καλείται να πληρώσει φέτος φόρο 4.865 ευρώ, ενώ το 2016 δεν είχε εισόδημα ούτε 1 ευρώ!
Δεν αποτελεί σενάριο φαντασίας. Είναι η πραγματικότητα που αποκαλύπτεται από τα εκκαθαριστικά που εκδίδονται από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων. Αν και σε πολλούς φαίνεται ακραίο, φέρνει εικόνες από το κοντινό μέλλον που προμηνύεται χειρότερο για χιλιάδες φορολογουμένους. Η παγίδα των τεκμηρίων αλλάζει με επιστημονικό τρόπο και αυτό θα το διαπιστώσουν περισσότεροι φορολογούμενοι το 2018, καθώς ήδη «σκάβουν τον λάκκο τους» χωρίς να το γνωρίζουν κάθε φορά που φορτώνουν τις κάρτες τους με δαπάνες για αγορές και πληρωμές λόγω των capital controls και της διάδοσης του πλαστικού χρήματος, σύμφωνα με το newmoney.
Εισόδημα… με το στανιό!
Τα τεκμήρια αποτελούν απομεινάρι άλλων εποχών, όταν χιλιάδες φορολογούμενοι έβγαζαν πολλά, αλλά δήλωναν ελάχιστα στην Εφορία. Στα χρόνια του μνημονίου η κατάσταση αντιστράφηκε, καθώς το πραγματικό εισόδημα καταβαραθρώθηκε αλλά τα τεκμήρια παρέμειναν στο ύψος τους, όπως δηλαδή υπολογίζονταν και στο παρελθόν.
Η Εφορία λοιπόν χρεώνει αυτομάτως κάθε έγγαμο ζευγάρι με ατομικό τεκμαρτό εισόδημα 5.000 ευρώ ακόμα και αν δεν βγάζει πια ούτε 400 ευρώ τον μήνα, ενώ σε αυτά προσθέτει και 4.000 ή 5.000 ευρώ τον χρόνο για το σπίτι όπου διαμένουν (ακόμα και αν δεν είναι δικό τους ή δεν πληρώνουν καν κοινόχρηστα στην πολυκατοικία όπως και τόσοι άλλοι), καθώς και για το αυτοκίνητο (που όμως μπορεί να το κινούν ελάχιστα επειδή δεν έχουν για να πληρώνουν τα καύσιμα και για τη συντήρησή του). Η τάση υπερφορολόγησης με βάση τα τεκμήρια αποτυπώθηκε και πέρυσι.
Για το 2015 τα ελληνικά νοικοκυριά φορτώθηκαν όχι ένα, ούτε δύο, αλλά σχεδόν 7 δισ. ευρώ πλασματικό φορολογητέο εισόδημα από τον υπολογισμό των τεκμηρίων! Και ενώ στο παρελθόν κυριαρχούσε η ιδέα πως τα τεκμήρια στρέφονταν κατά των ελευθέρων επαγγελματιών, επειδή εκεί ανθούσε περισσότερο η φοροαπόκρυψη, η πραγματικότητα που αποκαλύπτουν τα στατιστικά στοιχεία εκκαθάρισης των δηλώσεων φόρου εισοδήματος του 2015 αποκαλύπτουν ότι θύματα πέφτουν εξίσου ή περισσότερο χαμηλόμισθοι και συνταξιούχοι που είδαν τα εισοδήματά τους να εξανεμίζονται.
Ακόμα και άνεργος, γραμμένος στα μητρώα του ΟΑΕΔ, με εισόδημα μόλις 1 ευρώ, καλείται να πληρώσει φόρο 2.310,88 ευρώ και άλλα τόσα ως προκαταβολή φόρου (σαν να ήταν ελεύθερος επαγγελματίας και για εισόδημα 10.505 ευρώ!) επειδή τον έπιασαν τα τεκμήρια για σπίτι 85 τ.μ. και Ι.Χ. 1.600 κυβικών του 2010.
Εξανεμίζεται η αποταμίευση
Μοναδικός τρόπος άμυνας κόντρα στην επιβολή των τεκμηρίων θεωρείται η επίκληση αποταμιεύσεων εισοδημάτων που είχαν δηλωθεί στην Εφορία τα προηγούμενα χρόνια.
Ωστόσο η νέα παγίδα που προβάλλει στο μέλλον είναι η ευκολία (ή η ανάγκη) που οδηγεί στην υπερφόρτωση δαπανών σε κάρτες, τα στοιχεία των οποίων όμως συλλέγονται από την Εφορία και αποτελούν επίσης τεκμήριο ή, σε κάθε περίπτωση, αποκαλύπτουν πώς ξοδεύτηκε το δηλωθέν εισόδημα της κάθε χρονιάς.
Είναι ενδεικτικό ότι ο μετρητής δαπανών με κάρτες και άλλα μέσα ηλεκτρονικής πληρωμής, που αποτελεί πλέον διαθέσιμο εργαλείο μέσω του web-banking των ελληνικών τραπεζών, αποτυπώνει ανάγλυφα και δείχνει στον χρήστη (αλλά και στην Εφορία) τη σχέση μεταξύ του ποσού των καταθέσεων-εσόδων και εκείνου των αναλήψεων-πληρωμών που έγιναν στη διάρκεια του έτους. Για παράδειγμα, κάποιος με εισόδημα 6.500 ευρώ ως τα μέσα του 2017 (που προοπτικά θα φτάσει στα περίπου 13.000 ευρώ για ολόκληρη τη χρονιά) θα έπρεπε να καλύψει το 10% των εσόδων του με δαπάνες μέσω τραπεζών, δηλαδή 650 ευρώ ως τα μέσα της χρονιάς και συνολικά 1.300 ευρώ μέχρι τον Δεκέμβριο.
Ωστόσο, έχοντας πραγματοποιήσει ήδη δαπάνες 5.667 ευρώ φαίνεται ότι έχει εξοικονομήσει λιγότερα από 900 ευρώ για να καλύψει μελλοντικά τυχόν πρόσθετες διαφορές από τεκμήρια. Αν μάλιστα, σε περίπτωση ελέγχου, επικαλεστεί ότι αποταμίευσε αυτά τα 900 ευρώ στο εξάμηνο (ή π.χ. 1.800 ευρώ ως τα τέλη της χρονιάς), δύσκολα θα πειστεί η Εφορία ότι δεν ξόδεψε και επιπλέον μετρητά. Ουσιαστικά δηλαδή από τα εισοδήματα του 2017 η Εφορία δεν θα δεχθεί κανένα ποσό προς κάλυψη τεκμηρίων στα επόμενα χρόνια.
Ακόμα χειρότερα, αν η Εφορία διαπιστώσει ότι το ποσό της δαπάνης με ηλεκτρονικές πληρωμές είναι μεγαλύτερο από το δηλωθέν, τότε αυτό αποτελεί τεκμήριο ότι το ετήσιο φορολογητέο εισόδημά του είναι υψηλότερο, όπως προκύπτει από τις καταγεγραμμένες δαπάνες του.
Εξτρα παγίδα
Εξτρα παγίδα αποτελεί και το γεγονός ότι σε περιπτώσεις φορολογουμένων μισθωτών, συνταξιούχων, κατά κύριο επάγγελμα αγροτών και εισοδηματιών με πάρα πολύ χαμηλά εισοδήματα, καθώς και στις περιπτώσεις ανέργων, απόρων και περιστασιακά απασχολούμενων, κατά τις οποίες το πραγματικό εισόδημα είναι πάρα πολύ χαμηλό και προκύπτει πολύ πιο υψηλό τεκμαρτό εισόδημα, το ποσό των δαπανών που θα πρέπει να έχει εξοφληθεί με πλαστικό χρήμα ή με άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής θα υπολογίζεται με βάση το τεκμαρτό εισόδημα.
Για παράδειγμα, ο άνεργος του ΟΑΕΔ που είχε 1 ευρώ πραγματικό εισόδημα και 10.505 ευρώ τεκμαρτό, πρέπει να εμφανίσει δαπάνες 1.050 ευρώ, τα οποία όμως δεν έχει!
Αν εμφανίσει λιγότερες δαπάνες, που δεν καλύπτουν τουλάχιστον το 10% του τεκμαρτού εισοδήματος, χάνει την έκπτωση φόρου και απειλείται και με πέναλτι 22% επί των δαπανών που δεν έγιναν (δηλαδή 231 ευρώ επιπλέον φόρο).
