Οι δυνάμεις που μεταπολεμικά καλλιέργησαν αντιφιλελεύθερες και αντιδημοκρατικές αντιλήψεις, σήμερα προσπαθούν να εξαργυρώσουν και τα σχετικά γραμμάτια,συνεπικουρούμενες και απο την ισλαμική πανώλη.
Οι καιροί αλλάζουν με μεγάλη ταχύτητα και όχι λίγες φορές η προσαρμογή στις αλλαγές γίνεται προβληματική γιατί οι πάσης φύσεως καινοτομίες διαδέχονται η μία την άλλη κυριολεκτικά εν ριπή οφθαλμού. Όσο ποτέ άλλοτε, σήμερα, όσα έγραψε ο γνωστός συγγραφέας και μελλοντολόγος Άλβιν Τόφλερ, στο βιβλίο του «Το σοκ του μέλλοντος» πριν τριάντα χρόνια, είναι δραματικά επίκαιρα.
Του Αθ.Χ. Παπανδρόπουλου
«Αν δεν καταφέρουμε, έγραφε, να έχουμε τον έλεγχο των αλλαγών στις προσωπικές μας υποθέσεις αλλά και στην κοινωνία συνολικά, είμαστε καταδικασμένοι σε μια μαζική κατάρρευση της προσαρμοστικότητάς μας…
Τα συμπτώματα αυτής της «ασθένειας της αλλαγής» κινούνται ανάμεσα στο άγχος, την εχθρική στάση και μια φαινομενικά παράλογη βία, μέχρι τη φυσική ασθένεια, την κατάθλιψη και την απάθεια.
Οι ιδέες δημιουργούνται και χάνονται μ΄έναν ξέφρενο ρυθμό. Ένα ρυθμό που, επιστημονικά τουλάχιστον, έχει υπολογιστεί 20-100 φορές ταχύτερος απ΄ό,τι πριν από έναν αιώνα…
Κατά μία ειρωνεία, οι άνθρωποι του μέλλοντος δεν θα πάσχουν από έλλειψη επιλογών, αλλά από έναν παραλυτικό κορεσμό λόγω της πληθώρας των επιλογών…
Το πρόβλημα δεν είναι να εμποδίζει κανείς την αλλαγή, κάτι που είναι αδύνατο, αλλά να κατορθώσει να τη χειρίζεται. Εάν αναζητούμε ραγδαίες αλλαγές σε ορισμένους τομείς της ζωής μας, μπορούμε να προσπαθούμε συνειδητά να δημιουργούμε ζώνες σταθερότητας σε άλλους τομείς…
Από τώρα και μέχρι τον 21ο αιώνα, εκατομμύρια συνηθισμένοι, ψυχικά φυσιολογικοί άνθρωποι θα συγκρουστούν απότομα με το μέλλον. Οι περισσότεροι παρουσιάζονται επικίνδυνα απροετοίμαστοι να το αντιμετωπίσουν.
Με την επιτάχυνση της κοινωνικής αλλαγής, συμπιέζονται οι σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους, με τα πράγματα, τους τόπους, το χρόνο, με το θεσμικό περιβάλλον γύρω, με ιδέες.
Σχέσεις που κάποτε άντεχαν για μεγάλο χρονικό διάστημα, τώρα προδιαγράφονται μικρότερης διάρκειας ζωής. Αυτή η σύντμηση, αυτή η συμπίεση είναι που ενισχύει την πεποίθηση ότι ζούμε χωρίς ρίζες, αβέβαιοι, πάνω σε κινούμενη άμμο…
Ο ρυθμός της ζωής επιδρά βαθιά στη συμπεριφορά, προκαλώντας έντονες και αντιφατικές αντιδράσεις σε διαφορετικούς ανθρώπους. Πράγματι, δεν είναι υπερβολικό να πούμε ότι ο ρυθμός της ζωής αμβλύνει την ανθρώπινη ευαισθησία, χωρίζοντας μας σε αντίπαλα στρατόπεδα και προκαλώντας την έλλειψη κατανόησης ανάμεσα σε γονείς και παιδιά, σε άντρες και γυναίκες, σε Αμερικανούς κι Ευρωπαίους, ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση.»
Αυτά έγραφε εντελώς προφητικά ο Α.Τόφλερ πριν τριάντα και πλέον χρόνια και πολλές σημερινές εξελίξεις επιβιβαιώνουν τα λόγια και τις προβλέψεις του μέχρι κεραίας.
Οι τεράστιες πρόοδοι που σημειώνονται στον πλανήτη μας, από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (ΒΠΠ) και μετά,…από τη μιά μεριά… δεν γίνονται αισθητές όπως θα πρέπει, από την άλλη όμως «αξιοποιούνται» πρακτικά από τους «πωλητές φόβου» και διάφορους άλλους «σωτήρες».
Ακόμα χειρότερα, πολύπλοκα επιστημονικά φαινόμενα υπεραπλουστεύονται και χυδαιοποιούνται, με αποκλειστικό στόχο να προκληθεί φόβος ή να καλλιεργηθούν ψεύτικες ελπίδες.
Υπό αυτή την έννοια, η καλλιέργεια του φόβου, η ξενοφοβία, η τεχνοφοβία, η επίκληση των κλειστών κοινωνιών και γενικά η καταδίωξη της γνώσης, είναι τα βασικά εργαλεία του νέου εθνικο-λαϊκισμού που αναπτύσσεται στην Ευρώπη και που αποσταθεροποιεί την πορεία της στον 21ο αιώνα.
Όπως γράφει και ο KeithLowe στο βιβλίο του «Ο φόβος και η Ελευθερία» (Εκδόσεις Ψυχογιός),«ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος απελευθέρωσε δυνάμεις που άλλαξαν τον κόσμο μας το 1945, και συνεχίζουν να επηρεάζουν τον τρόπο ζωής μας μέχρι σήμερα. Πρώτα και κύρια δημιούργησε ένα μεγάλο τραύμα το οποίο έχει στοιχειώσει ανθρώπους και κοινωνίες από τότε.
Ο πόλεμος δημιούργησε επίσης τις υπερδυνάμεις και τις εντάσεις μεταξύ Ανατολής και Δύσης που καθόρισαν τον κόσμο για τα επόμενα σαράντα πέντε χρόνια. Σάρωσε τις ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες όπως και την ιαπωνική, αφήνοντας ελεύθερους εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους να επιλέξουν το δικό τους πεπρωμένο – ή τουλάχιστον να προσπαθήσουν να το κάνουν.
Έφερε προόδους στην επιστήμη και στην τεχνολογία, στα ανθρώπινα δικαιώματα και στο διεθνές δίκαιο, στην Τέχνη, στην αρχιτεκτονική, στην ιατρική και στη φιλοσοφία. Καθάρισε τον δρόμο για νέα πολιτικά και οικονομικά συστήματα και έθεσε τα θεμέλια της παγκοσμιοποίησης όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.
Η αναστάτωση των λαών που ξεκίνησε από τον πόλεμο έφερε ξένες κουλτούρες σε στενή εγγύτητα και τώρα ο ρυθμός της αλλαγής έχει επιταχυνθεί τόσο πολύ, ώστε όλο και λιγότεροι από εμάς μπορούν να πουν με απόλυτη βεβαιότητα ποιοι θα είναι οι γείτονές μας αύριο ή σε ποιο μέρος του κόσμου θα καταλήξουμε να βρεθούμε τις τελευταίες μέρες μας.
Ό,τι κι αν ευχόμαστε, αυτές οι αλλαγές δεν μπορούν να καταργηθούν. Καθώς ο 21ος αιώνας προχωρά, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια επιλογή.
Είτε μπορούμε να ενστερνιστούμε την παγκόσμια αλλαγή, να ακολουθήσουμε τις δυνάμεις της προόδου και να προσπαθήσουμε να την κάνουμε να δουλέψει προς όφελός μας, ή μπορούμε να αντισταθούμε στην αλλαγή, να προσπαθήσουμε να την κρατήσουμε σε εκκρεμότητα, ώστε να μπορούμε να προστατέψουμε ό,τι έχει απομείνει από τον παλιό τρόπο ζωής που μας είναι τόσο πολύτιμος.
Αν συμβουλευτούμε την Ιστορία, υποψιάζομαι ότι πιθανώς θα ακολουθήσουμε και τις δύο οδούς δράσης ταυτόχρονα, μην ικανοποιώντας καμία πλήρως, αλλά καταφέρνοντας να προχωρήσουμε έτσι κι αλλιώς.
Υπάρχει μια τρίτη επιλογή: μπορούμε να δώσουμε μια κλοτσιά σε ολόκληρο το σύστημα και να προσπαθήσουμε να ξεκινήσουμε και πάλι από την αρχή. Ο κόσμος σήμερα είναι γεμάτος από ανθρώπους που υπόσχονται να κάνουν ακριβώς αυτό. Είναι θυμωμένοι και απογοητευμένοι με τον τρόπο που έχει αλλάξει ο κόσμος και ψάχνουν περισσότερο από ποτέ κάποιον στον οποίο να επιρρίψουν τις ευθύνες.
Αυτό δεν είναι τόσο κληρονομιά του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, όσο μια επιστροφή στον ίδιο τρόπο σκέψης που έφερε εξαρχής τον πόλεμο”.
Ο κίνδυνος λοιπόν για «νέα τέρατα» στην εποχή της ψευδολογίας, των κοινωνικών δικτυώσεων και της οργάνωσης της αμάθειας, είναι σοβαρός και οι φορείς του πολυάριθμοι.
Εχουν δε δίπλα τους τώρα και την ισλαμική πανώλη, που τούς τείνει «χείρα βοήθειας» κάθε φορά που αυτό είναι απαραίτητο.
