Οι ραγδαίες αλλαγές που συμβαίνουν γύρω μας, αλλαγές τεχνολογικές, δημογραφικές, πολιτικές, κοινωνικές, κλιματολογικές και πολλές άλλες, δημιουργούν συνεχώς κινδύνους και ευκαιρίες. Επιβάλλουν την ανάγκη γρήγορης και αδιάκοπης προσαρμογής στις νέες συνθήκες.
Του Κώστα Χριστίδη*
Εάν επιθυμούμε να πάμε μπροστά, πρέπει να αφήνουμε χώρο για μία συνεχή αναθεώρηση απόψεων, ιδεών, κανόνων, που θα καθίσταται κάθε φορά αναγκαία για να αντιμετωπίζεται το απρόβλεπτο, για να προσαρμόζονται οι θεσμοί και οι συμπεριφορές σε ευκαιρίες και πιθανότητες και όχι σε μία στατική “βεβαιότητα”, την οποία διαθέτουν, ως φαίνεται, οι κρατιστές όλων των κομμάτων.
Στο πλαίσιο μίας οικονομίας όπου οι διάφοροι έλεγχοι, τα εμπόδια και οι περιορισμοί έχουν μειωθεί στο ελάχιστο αναγκαίο επίπεδο, είναι δυνατό να γίνει χρήση πολύ περισσότερων γνώσεων και ιδεών από όσες μπορεί να συλλάβει ο νους ενός ή, έστω, ολίγων σχετικώς ατόμων (κεντρικών προγραμματιστών). Διευκολύνεται έτσι μία σχεδόν διαρκής αναπροσαρμογή στις εξελίξεις και καινοτομίες που προκαλούνται από την αστείρευτη ανάγκη του ανθρώπου να βελτιώνει τις συνθήκες της ζωής του.
Εάν ένας επιχειρηματίας ή μία κυβέρνηση θέλουν να ‘’σκοτώσουν’’ το μέλλον, αντιστοίχως, της επιχείρησής του ή της οικονομίας της, δεν έχουν παρά να κάνουν τα εξής: να μην επενδύουν στην τεχνολογία και στην καινοτομία. Να μην προστατεύουν την πνευματική ιδιοκτησία. Να μην εκσυγχρονίζουν το εκπαιδευτικό σύστημα. Να δημιουργούν εμπόδια στην επιχειρηματικότητα και να δυσχεραίνουν συστηματικά την είσοδο νέων επιχειρήσεων σε κάθε κλάδο και νέων ανθρώπων σε κάθε επάγγελμα. Να μην αντιδρούν, με κάθε νόμιμο μέσο, στις αυθαιρεσίες των συνδικαλιστών. Να πολλαπλασιάζουν τις ρυθμίσεις και να αυξάνουν την γραφειοκρατία. Να αφήνουν εν πολλοίς ανενόχλητες τη βία και την ανομία. Να μην προστατεύουν τα ατομικά δικαιώματα, την ελευθεροτυπία, την ιδιοκτησία, τις εκούσιες οικονομικές ανταλλαγές. Να αφήνουν ανεξέλεγκτη την διόγκωση του κράτους.
Αντιθέτως, όσοι επιθυμούν να συμβάλουν στην αύξηση και στην επιτάχυνση της ευημερίας, στην πανταχόθεν διακηρυσσόμενη ανάπτυξη, ας επιδιώξουν τα εξής : να διδάξουν σε μαθητές, φοιτητές, εργαζόμενους και σε όλα τα μέλη της κοινωνίας τη σημασία της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Να προστατεύουν αποτελεσματικά τα δικαιώματα της πνευματικής – αλλά και κάθε άλλης μορφής – ιδιοκτησίας. Να υποστηρίζουν την χρήση επενδυτικών κεφαλαίων (venture capital) σε καινοτόμες αλλαγές. Να δημιουργούν σύγχρονες υποδομές και να επιταχύνουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό δημόσιων και ιδιωτικών δομών και επιχειρήσεων. Να απλοποιούν τη νομοθεσία, να περιορίζουν τη πολυνομία και την γραφειοκρατία, να επιταχύνουν την απονομή της δικαιοσύνης. Να υποστηρίζουν την ελευθερία παραγωγής και διακίνησης αγαθών και ιδεών σε εθνικό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Να καταπολεμούν την κρατική σπατάλη και τη διαφθορά και να συμβάλλουν στη λειτουργία μίας δημοκρατικής, ανοικτής κοινωνίας.
Στην χώρα μας ακολουθούμε ‘’με ευλάβεια’’, θα έλεγε κανείς, τις λάθος πολιτικές επί δεκαετίες. Δημιουργήσαμε μία εσωστρεφή οικονομία και ένα δυσκίνητο, παναρμόδιο και αναποτελεσματικό κράτος. Σήμερα βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Οι ανοικτοί πολιτικοί και οικονομικοί θεσμοί, η καινοτομία και η ευημερία αποτελούν έναν ενάρετο, ανατροφοδοτούμενο κύκλο. Αν κάνουμε τις σωστές επιλογές και τις εφαρμόσουμε με συνέπεια, αν ενθαρρύνουμε συστηματικά την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, οι πάντες, εντός και εκτός Ελλάδος, σε λίγα χρόνια θα τρίβουν τα μάτια τους.
Νομικός – Οικονομολόγος*
