«Έχει έρθει η ώρα, η χώρα μας να γυρίσει σελίδα», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας σε ημερίδα με θέμα «Εθελοντισμός: Μία διαχρονική αξία», που διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Εθελοντισμού για την Οικονομική και Κοινωνική Ανάπτυξη.
Ο πρόεδρος της ΝΔ ανέφερε χαρακτηριστικά: «Τα διδάγματα που αντλήσαμε στα χρόνια της κρίσης ήταν πολλά. Διδάγματα που αφορούσαν στην πορεία της χώρας, στα λάθη που κάναμε ως πολίτες, αλλά κυρίως ως πολιτικό σύστημα, αυτά που θα πρέπει να αλλάξουμε. Το κοινωνικό κόστος της κρίσης υπήρξε – και συνεχίζει να είναι – δυσβάσταχτο.
Το ζητούμενο, όμως, σήμερα δεν είναι να συνεχίσουμε να κλαίμε πάνω από το χυμένο γάλα. Αλλά να δούμε πώς θα αλλάξουμε όσα μας κρατάνε κολλημένους σε μια μίζερη κατάσταση, που δεν αξίζει σε καμία Ελληνίδα και σε κανέναν Έλληνα.
Είμαστε η μόνη χώρα που χρειάστηκε τρία Μνημόνια – τουλάχιστον μέχρι σήμερα. Με ευθύνη της τωρινής Κυβέρνησης, η οποία προσπαθεί σήμερα να επαναφέρει την οικονομία εκεί που βρισκόταν στα τέλη του 2014. Έχει έρθει η ώρα η χώρα μας να γυρίσει σελίδα. Να στείλουμε ένα μήνυμα αισιοδοξίας, εθνικής αυτοπεποίθησης που θα αλλάξει το κλίμα και την ψυχολογία στην πατρίδα μας».
Διαβάστε αναλυτικά την ομιλίο του Κυριάκου Μητσοτάκη:
Καταρχάς, επιτρέψτε μου να συγχαρώ το Ινστιτούτο Δημοκρατίας για την διοργάνωση της σημερινής ημερίδας, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα εθελοντισμού. Κυρίως, όμως, θέλω να συγχαρώ τους διοργανωτές για την ανάδειξη ενός θέματος εξαιρετικά μεγάλης σημασίας, μεγαλύτερης από εκείνης που του αποδίδεται στο δημόσιο διάλογο.
Τα διδάγματα που αντλήσαμε στα χρόνια της κρίσης ήταν πολλά. Διδάγματα που αφορούσαν στην πορεία της χώρας, στα λάθη που κάναμε ως πολίτες, αλλά κυρίως ως πολιτικό σύστημα, αυτά που θα πρέπει να αλλάξουμε. Το κοινωνικό κόστος της κρίσης υπήρξε – και συνεχίζει να είναι – δυσβάσταχτο. Το ζητούμενο, όμως, σήμερα δεν είναι να συνεχίσουμε να κλαίμε πάνω από το χυμένο γάλα.
Αλλά να δούμε πώς θα αλλάξουμε όσα μας κρατάνε κολλημένους σε μια μίζερη κατάσταση, που δεν αξίζει σε καμία Ελληνίδα και σε κανέναν Έλληνα. Είμαστε η μόνη χώρα που χρειάστηκε τρία Μνημόνια – τουλάχιστον μέχρι σήμερα για να αντιμετωπίσει την κρίση. Με ευθύνη της τωρινής Κυβέρνησης, η οποία προσπαθεί σήμερα να επαναφέρει την οικονομία εκεί που βρισκόταν στα τέλη του 2014.
Έχει έρθει η ώρα η χώρα μας να γυρίσει σελίδα. Όλοι μαζί ενωμένοι, να στείλουμε ένα μήνυμα αισιοδοξίας, εθνικής αυτοπεποίθησης, που θα αλλάξει το κλίμα και την ψυχολογία στην πατρίδα μας. Αυτό δεν είναι υπόθεση ενός ανθρώπου ή μίας Κυβέρνησης. Είναι υπόθεση κάθε πολίτη που αισθάνεται κοινωνικά ενεργός. Κάθε Ελληνίδας και κάθε Έλληνα που πιστεύουν ότι μπορούν, με την ατομική τους δράση, να βοηθήσουν την πατρίδα τους, τους συνανθρώπους τους που έχουν ανάγκη.
Η αλήθεια είναι ότι, μέσα στο σκοτάδι και τη γενικότερη απαισιοδοξία των τελευταίων 7 ετών, τα μηνύματα από αυτό τον τομέα ήταν και παραμένουν πολύ ενθαρρυντικά. Οι εθελοντικές πρωτοβουλίες, που δημιουργήθηκαν κατά τα χρόνια της κρίσης είναι αμέτρητες. Είναι μία απόδειξη ότι η ελληνική κοινωνία έχει ακόμα σφυγμό, αντανακλαστικά, φιλότιμο. Ότι δεν έχει παραιτηθεί. Νέες πρωτοβουλίες αναδύονται καθημερινά. Στο χώρο της εκπαίδευσης, της στήριξης των ευπαθών ομάδων, της φροντίδας των ηλικιωμένων, της προστασίας του περιβάλλοντος, της σίτισης απόρων. Της δωρεάς ρούχων, βιβλίων, παιχνιδιών και άλλων αντικειμένων.
Συναντώ συνέχεια, σε κάθε γωνιά της Ελλάδος, εξαιρετικούς ανθρώπους. Σπάνιους ανθρώπους οι οποίοι αποφασίζουν να αφιερώσουν ένα κομμάτι από το χρόνο τους στην υποστήριξη αυτών που το έχουν περισσότερο ανάγκη. Και μου είχε κάνει πολύ εντύπωση μια κουβέντα που μου είχε πει ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Βαρνάβας, ο οποίος αναπτύσσει έντονο κοινωνικό έργο στη Δυτική Θεσσαλονίκη. Μου είχε πει ότι αυτό που του έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση, ήταν ότι σε όλες τις εθελοντικές δράσεις της Μητρόπολης, οι φτωχοί, βοηθούν τους φτωχότερους.
Και αυτή η φράση έμεινε αποτυπωμένη στη μνήμη μου. Από τις κυρίες, που στελεχώνουν τα συσσίτια της Εκκλησίας, μέχρι άνεργους καθηγητές, που διδάσκουν εθελοντικά και δωρεάν στα κοινωνικά φροντιστήρια. Πρωτοβουλίες είτε απευθείας των ίδιων των πολιτών σε τοπικό επίπεδο, είτε των κοινωφελών ιδρυμάτων, είτε της Εκκλησίας, προκειμένου να καλυφθούν σημαντικά κενά που το Κράτος αδυνατεί, σήμερα, να καλύψει επαρκώς.
Κι εδώ επιτρέψτε μου να εξάρω ειδικά τον πολύ σημαντικό κοινωνικό ρόλο της Εκκλησίας, κατά την περίοδο της κρίσης. Είναι νομίζω καιρός το Κράτος να βρει τρόπους συνέργειας με την Εκκλησία, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητα της παροχής αλληλεγγύης προς τους συμπολίτες μας. Οι κινήσεις αυτές αθροιστικά συνθέτουν ένα μωσαϊκό, που δείχνει πως η κοινωνία των πολιτών στην πατρίδα μας έχει σπουδαίες δυνατότητες.
Οι πρωτοβουλίες αυτές είναι κυψέλες δημιουργίας και ανθρωπιάς, που μπορούν να λειτουργήσουν ως μια δύναμη αφύπνισης και εγρήγορσης ολόκληρης της κοινωνίας μας. Είναι σαφώς κυρίαρχη στη σκέψη μας η έμπρακτη αλληλεγγύη που επέδειξαν στην συντριπτική τους πλειονότητα οι κάτοικοι των νησιών – και όχι μόνο – για να υποδεχθούν και να υποστηρίξουν τους χιλιάδες πρόσφυγες που βρέθηκαν σε θέση ανάγκης. Οι εικόνες των Ελλήνων που διέθεσαν είτε χρόνο είτε πόρους σε αυτή την κρίση είναι, κατά τη γνώμη μου, χωρίς υπερβολή, εικόνες μεγαλείου.
Δείχνουν τα καλύτερα στοιχεία τα οποία έχουμε ως λαός και ως έθνος, αυτά για τα οποία έχουμε κάθε λόγο να είμαστε υπερήφανοι. Διότι ο εθελοντισμός είναι συνυφασμένος με την κουλτούρα της χώρας μας.
Διαχρονικά, οι Έλληνες επέδειξαν και επιδεικνύουν αλληλεγγύη προς αναξιοπαθούντες, προθυμία να εργαστούν για σημαντικούς κοινούς σκοπούς, ετοιμότητα να συμβάλλουν με το υστέρημά τους στη μεγέθυνση του κοινού αγαθού. Για αυτό, είναι εκ πρώτης όψεως πραγματικά παράδοξο το γεγονός ότι η Ελλάδα κατατάσσεται στις τελευταίες χώρες της Ευρώπης στη συμμετοχή πολιτών σε εθελοντικές δραστηριότητες με βάση τη μελέτη της Ε.Ε. “Volunteering in the European Union”. Αυτό εξηγείται καθώς η μελέτη μετρά τον «επίσημο», τον χαρτογραφημένο εθελοντισμό.
Δεν καταγράφει τις κυρίες που αφιερώνουν τον χρόνο τους στα συσσίτια της Εκκλησίας. Και εδώ η χώρα μας πραγματικά πάσχει. Μέχρι στιγμής δεν έχει προσδιοριστεί ένα συγκεκριμένο κανονιστικό πλαίσιο που να καθορίζει το χαρακτήρα, την έννοια, τον τρόπο λειτουργίας και τη σχέση των εθελοντικών οργανώσεων με το Κράτος τόσο νομικά, όσο και διοικητικά.
Αντιθέτως, υπάρχουν κάποιες αποσπασματικές ρυθμίσεις διαφόρων Υπουργείων με αποτέλεσμα η εκάστοτε περίπτωση να αντιμετωπίζεται με διαφορετικό τρόπο. Αυτό το γεγονός οδηγεί συχνά σε φωτογραφικά νομοθετήματα και σε ανεξέλεγκτες χρηματοδοτήσεις.
Αναπόφευκτα, τέτοιες πρακτικές αποτελούν τροχοπέδη για τη διαφάνεια, που πρέπει να διακρίνει τις σχέσεις Κράτους και εθελοντικών οργανώσεων. Και, βέβαια, έχουν σε ένα βαθμό πλήξει το εθελοντικό κίνημα στα μάτια των πολιτών. Επιπρόσθετα, η απουσία ενός συγκεκριμένου νομοθετικού πλαισίου για τις Μ.Κ.Ο. αφήνει χώρο να δημιουργούνται οργανισμοί με ανεξέλεγκτους στόχους, διάρθρωση και κίνητρα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των σοβαρών συνεπειών, που απορρέουν από το ελλιπές θεσμικό πλαίσιο για τον εθελοντισμό, το είδαμε στο πλαίσιο της προσφυγικής κρίσης.
Η αδυναμία της αξιολόγησης των Μ.Κ.Ο. που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα το Κράτος να μην μπορεί να κάνει ορθολογική χρήση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών κονδυλίων, για την αντιμετώπιση των άμεσων επιπτώσεων του προσφυγικού. Επίσης, παρατηρήθηκε το φαινόμενο Μ.Κ.Ο. να δρουν ακόμη και αντίθετα με τις οδηγίες κρατικών φορέων. Η μη ύπαρξη συνολικού νομοθετικού πλαισίου και ενιαίου μητρώου για τον εθελοντισμό στην Ελλάδα δημιουργεί, συνεπώς, πολλαπλά προβλήματα.
Σε συστημικό επίπεδο επιτρέπει να υφίστανται αδιαφανείς διαδικασίες χρηματοδότησης, κρούσματα διαφθοράς, καθώς και έλλειψη σύνδεσης του έργου των Μ.Κ.Ο. με άλλες κοινωνικές δομές και διαδικασίες.
Σε κοινωνικό επίπεδο, οι ικανότητες και δεξιότητες των εθελοντών δεν αναγνωρίζονται συστηματικά και δεν διοχετεύονται αποτελεσματικά σε δράσεις ενδυνάμωσης της κοινωνικής συνοχής.
Επιπλέον, δεν παρέχεται καμία νομική και ασφαλιστική κάλυψη στους εθελοντές, ενώ είναι σύνηθες το φαινόμενο να χρησιμοποιούνται εθελοντές για την κάλυψη πάγιων εσωτερικών αναγκών των Μ.Κ.Ο. και έτσι να παραβιάζεται η εργατική νομοθεσία.
Κυρίες και κύριοι,
Εμείς πιστεύουμε ιδιαίτερα στον εθελοντισμό. Θεωρούμε ότι αποτελεί κορυφαία έκφραση κοινωνικής συνείδησης και πολιτισμού. Μέσα από τον εθελοντισμό μεγιστοποιείται το λεγόμενο κοινωνικό και πολιτειακό κεφάλαιο, η κοινωνική συνοχή, η ευρωστία του κοινωνικού ιστού. Χτίζονται οι σχέσεις εμπιστοσύνης, τόσο από τους πολίτες προς τους θεσμούς, όσο και μεταξύ των ίδιων των πολιτών. Η έννοια αυτή της «εμπιστοσύνης» έχει αποδειχθεί πως συνιστά κυρίαρχο παράγοντα των μακροπρόθεσμων προοπτικών μιας χώρας, ειδικά σε αναπτυξιακό επίπεδο. Δυστυχώς, σε ό,τι μας αφορά, σε κάθε σχετική μέτρηση του κοινωνικού και πολιτειακού κεφαλαίου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα είναι ο ουραγός της Ε.Ε.
Είναι πολλοί οι παράγοντες που χρειάζεται να ευθυγραμμιστούν, προκειμένου να αναστραφεί αυτή η τάση. Καταρχάς, πρέπει το Κράτος και η πολιτική να ανακτήσουν την αξιοπιστία τους προς τους πολίτες. Γι’ αυτό, εμείς, ως Νέα Δημοκρατία, θέλουμε να δώσουμε στους Έλληνες μια Κυβέρνηση η οποία θα μιλά με όρους αλήθειας. Μια Κυβέρνηση που δεν θα υποσχεθεί τα πάντα, που δεν θα μιλήσει με όρους ευκταίου, αλλά με τους όρους του πραγματικού και του εφικτού.
Μια Κυβέρνηση η οποία δεν θα πατρονάρει την κοινωνία των πολιτών και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις μέσα από κρατικά ελεγχόμενες χρηματοδοτήσεις. Αντίθετα, προσδοκούμε να είμαστε μια Κυβέρνηση που θα φροντίσει να δώσει τα εργαλεία στην ίδια την κοινωνία των πολιτών για να αυτο-οργανωθεί. Που θα δράσει με έναν υποστηρικτικό και συντονιστικό ρόλο για τις εκατοντάδες πρωτοβουλίες, που εκτυλίσσονται γύρω μας καθημερινά, ώστε να υπάρξει η καλύτερη δυνατή στόχευση των ενεργειών και κατανομή των πόρων.
Με αυτά ως κατευθυντήριες αξίες, επεξεργαζόμαστε το δικό μας πρόγραμμα, αποβλέποντας στον εξορθολογισμό και την ενίσχυση του εθελοντισμού. Έχουμε επεξεργαστεί και είμαστε έτοιμοι να θέσουμε σε εφαρμογή μία δέσμη από μέτρα που θα κινητοποιήσουν την συνεργασία κοινωνίας πολιτών και κρατικών δομών εντός ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου.
Εμείς προτείνουμε:
Την ίδρυση ενός Κεντρικού Φορέα Εθελοντισμού, κατά τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, προκειμένου να ενισχύσουμε την λειτουργία των εθελοντικών οργανώσεων και να μεγιστοποιήσουμε τις συνέργειες του Κράτους με αυτές. Αντίστοιχοι τέτοιοι φορείς υπάρχουν στις πιο πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Αλλά, βέβαια, απαραίτητη είναι και η δημιουργία ενός Ενιαίου Μητρώου Εθελοντικών Οργανώσεων, όπου θα εγγράφονται όλες οι Οργανώσεις, που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια.
Και η δημιουργία ενός ενιαίου θεσμικού πλαισίου για τον εθελοντισμό, το οποίο θα εξορθολογήσει την υπάρχουσα διάσπαρτη νομοθεσία και το οποίο θα καθορίσει με σαφήνεια τα κριτήρια για τη χρηματοδότηση οργανώσεων. Θα συνδέει την κρατική χρηματοδότηση με την εποπτεία και τη λογοδοσία των Μ.Κ.Ο., με αυστηρές προϋποθέσεις διαφάνειας, οι οποίες ήδη υπάρχουν από ψηφισμένο νόμο από την εποχή που ήμουν Υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης, για την υποχρέωση των Μ.Κ.Ο. οι οποίες έχουν κρατική χρηματοδότηση να αναρτούν τις οικονομικές εισπράξεις στη «Διαύγεια».
Αλλά, βέβαια, θα πρέπει να δημιουργηθεί – και θα επιμείνω πολύ σε αυτό – και ένα νέο φορολογικό καθεστώς για τις δωρεές, που θα υποστηρίζει ένα νέο κίνημα φιλανθρωπίας και ενίσχυσης του εθελοντισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι είμαστε τελευταίοι σε δωρεές σε Μ.Κ.Ο. στην Ευρώπη. Έχουμε ένα νομοθετικό και φορολογικό πλαίσιο, το οποίο καθιστά αυτές τις δωρεές καθόλου ελκυστικές για όποιον θέλει να προσφέρει πόρους σε Μ.Κ.Ο.
Και, βέβαια, είναι απαραίτητο να ρυθμιστεί και το ζήτημα της κατοχύρωσης των εθελοντών ως προς την εργασιακή και ασφαλιστική κάλυψή τους.
Επιπλέον, προκειμένου να προωθήσουμε την έμπρακτη καλλιέργεια του εθελοντισμού, θα πρέπει να εντάξουμε πιο συστηματικά το εθελοντικό έργο στο εκπαιδευτικό σύστημα, εισάγοντας την λογική του καλού πολίτη, στοχευμένα πια, στα Προγράμματα Σπουδών – τολμώ να πω – από πολύ νεαρή και πολύ μικρή ηλικία, ανάλογα με την δυνατότητα κάθε παιδιού να κατανοήσει τον ρόλο του, μέσα σε ένα ευρύτερο κοινωνικό σύστημα.
Μπορούμε πολύ εύκολα να μάθουμε μικρά παιδιά, να τα εξοικειώνουμε με τις λογικές της ανακύκλωσης, όταν θα μιλήσουμε για άλλα ζητήματα, που αφορούν στη συλλογική δράση, θα μπορούμε και προφανώς να απευθυνθούμε και σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας. Αλλά η συστηματική ένταξη της διδασκαλίας του εθελοντισμού στα νηπιαγωγεία και στα σχολεία, πρέπει να αποτελεί μια πρώτη πολιτική προτεραιότητα για την επόμενη Κυβέρνηση.
Όλα αυτά είναι μόνο τα πρώτα βήματα στην μεγάλη πορεία αναβάθμισης του κοινωνικού και πολιτικού κεφαλαίου της Ελλάδας. Μια πορεία η οποία προβλέπω ότι θα διαρκέσει πολλά χρόνια, υπερβαίνοντας το βεληνεκές της εκάστοτε Κυβέρνησης.
Αλλά πιστεύω έντονα πως μόνο με την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στη σχέση Κράτους – πολίτη, η συλλογική κοινωνική συνείδηση, το ελληνικό φιλότιμο, μπορεί πραγματικά να απογειωθεί.
Έχουμε αποδείξει, ως χώρα και ως λαός, ότι είμαστε πρόθυμοι να συνεισφέρουμε από το υστέρημα του χρόνου μας, από το υστέρημα των πόρων μας, προκειμένου να συμβάλλουμε στην αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων.
Έχουμε αποδείξει ότι είμαστε έτοιμοι να αφιερωθούμε σε πρωτοβουλίες που ακουμπάνε άγνωστους συμπολίτες μας, σε σκοπούς που ατομικά και οικογενειακά μας υπερβαίνουν.
Και το πιστεύω βαθιά, είναι στη φύση μας να μοιραζόμαστε με τους γύρω μας ένα κομμάτι της αγάπης με την οποία περιβάλλουμε τα δικά μας παιδιά, τους γονείς μας, τους συντρόφους μας, τους στενούς μας φίλους. Περισσότερη και καλύτερη οργάνωση χρειάζεται το κίνημα το οποίο έχει γεννηθεί στα χρόνια της κρίσης, ώστε αυτός ο σπόρος πραγματικά να ανθίσει. Είμαι βέβαιος ότι αυτή η, σε ένα βαθμό καταπιεσμένη, καλή πλευρά της Ελλάδας θα απελευθερωθεί και θα ανθίσει σε ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης.
Αυτό που η Νέα Δημοκρατία εγγυάται ότι θα διασφαλίσει σύντομα ως επόμενη Κυβέρνηση του τόπου.
Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.