Η μάθηση στην ψηφιακή εποχή.
Μπορει στον τοπο μας να εχουμε δυσκολιες στην αποδοχη της ψηφιοποιησης υπηρεσιων οπως το taxi, αλλα ο πολιτισμενος κοσμος συνεχιζει την κουρσα της εξελιξης. Ετσι, ενας νεος τομεας που εκανε την εμφανιση του στον ψηφιακο κοσμο ειναι η πανεπιστημιακη εκπαιδευση και διδασκαλια.
Του Κώστα Νεοφώτιστου*
Δεν προκειται, βεβαια, για μια απολυτα νεωτεριστικη ιδεα, δεδομενου οτι ενα μεγαλο μερος των πανεπιστημιακων δραστηριοτητων εχει μεταφερθει σε ψηφιακες πλατφορμες και λογαριασμους φοιτητων που τους διαχειριζονται απο smart phones.
Αν και δεν προκειται για μοναδικη περιπτωση, εν τουτοις θα χρησιμοποιησω για παραδειγμα το Πανεπιστημιο του Sheffield για να περιγραψω μια καθημερινοτητα που ηδη υπαρχει στα περισσοτερα ΑΕΙ της Μεγ. Βρετανιας.
Καθε φοιτητης εχει σαν κυριο εργαλειο του το smartphone. Κανεις δεν του απαγορευει να χρησιμοποιησει tablet ή και laptop, αλλα ο βαθμος φορητοτητας και η ευκολια του τηλεφωνου το κανουν πρωτη επιλογη. Με μια ή περισσοτερες εφαρμογες που εχει εγκαταστησει, εχει προσβαση στον ατομικο του πανεπιστημιακο λογαριασμο και ενημερωνεται για οτιδηποτε σχετιζεται με τις σπουδες του, σε αμφιδρομη επικοινωνια.
Θα μπει στη βιβλιοθηκη για να βρει ενα οποιοδηποτε συγγραμμα ή αρθρο, θα μαθει αν υπαρχει διαθεσιμο σε hard copy (για να το βρει και να κρατησει σημειωσεις) ή ψηφιοποιημενο (για να το κατεβασει αμεσα).
Θα δει το menu της ημερας στο εστιατοριο της εστιας, και θα παραγγειλει ο,τι θελει, προσδιοριζοντας μεχρι και την ωρα που θα φαει. Θα δεχθει ενημερωσεις και ειδοποιησεις της τελευταιας στιγμης για καποια μικροαλλαγη στο ημερησιο προγραμμα, και θα κλεισει rendez-vous με μελη του διδακτικου προσωπικου για καποιο θεμα.
Θα παραλαβει τις ειδικες σημειωσεις που μοιραζει (ψηφιακα) ο διδασκων ή τη διορθωμενη εργασια του που απεστειλε (παντα ψηφιακα) μερικες μερες πριν.
Η ιατρικη υπηρεσια του πανεπιστημιου θα του υπενθυμισει πως την επομενη εβδομαδα ειναι προγραμματισμενο το αντιγριπικο εμβολιο και το κολυμβητηριο θα τον ειδοποιησει οτι το απογευματινο του μπανιο ακυρωνεται γιατι πρεπει να επισκευαστει μια ξαφνικη βλαβη στο αντλιοστασιο της πισινας.
Αυτα μπορει να μοιαζουν πολυ εξεζητημενα για τα ‘’περηφανα νιατα’’ των Βαλκανιων αλλά ειναι ρουτινα για τους σπουδαστες της βρετανικης εσπεριας. Στην αντιπερα οχθη του Ατλαντικου, ομως, το πραγμα προχωρησε ακομα περισσοτερο.
Οπως διαβαζουμε, το αμερικανικο κοινο (που επιλεγει να προβληματιζεται με τετοια ζητηματα αντι με το πανεπιστημιακο ασυλο και τις κομματικες σημειωσεις) εμφανιζεται διχασμενο σε σχεση με την αποδοχη της νεας τασης για πληρη καταργηση των live μαθηματων στις πανεπιστημιακες αιθουσες, και μεταφορα τους σε live παρουσιασεις μεσω διαδικτυου.
Προφανως, η διαδικτυακη διδασκαλια θα επιτρεψει σε πολυ περισσοτερους ενδιαφερομενους να συμμετασχουν σε μια μαθησιακη διαδικασια. Το ασημαντο ή και μηδενικο κοστος αλλά και η προσβαση στη διδακτικη διαδικασια απο μακρυνες περιοχες, αποτελουν σημαντικα πλεονεκτηματα και ειναι φυσικο να συγκεντρωνουν ενα μεγαλο αριθμο υποστηρικτων.
Απο την αλλη πλευρα, υπαρχει ενα εξ’ισου υπολογισιμο κοινο που εκφραζει επιφυλαξεις για τη νεα αυτη ταση, ειτε ως αποτελεσμα της φυσικης αντιστασης στην αλλαγη, ειτε για λογους προσωπικων συμφεροντων (απωλειες εισοδηματων ή θεσεων εργασιας).
Παρα το γεγονος πως ακομα βρισκομαστε στα αρχικα σταδια μορφοποιησης αυτου του ψηφιακου πανεπιστημιακου περιβαλλοντος, τα πραγματα δειχνουν οτι θα υπαρξουν σημαντικες μεταβολες και σε χρονους μαλλον συντομους, αν κρινουμε απο τους ρυθμους με τους οποιους συνηθιζει να ανταποκρινεται η χωρα της αλλης πλευρας του Ατλαντικου.
Φυσικα, την ωρα που τρεχουμε προς ενα ολο και πιο ψηφιακο μελλον, θα ηταν αδυνατον η διαδικασια της πανεπιστημιακης εκπαιδευσης να αποφυγει το τραπεζι του ψηφιακου Προκρουστη. Οσο για τις επιφυλαξεις που διατυπωνονται απο ενα μερος του κοινου που συνδεεται, αμεσα ή εμμεσα, με τον συγκεκριμενο τομεα, τις συμμεριζομαι μεν αλλά με καποιες διαφοροποιησεις.
Η πρωτη, αφορα τους προσωπικους μηχανισμους μαθησης του καθε ανθρωπου, αυτο που ειναι πιο γνωστο με τον ορο ‘’learning style’’. Καθε ανθρωπος εχει τα δικα του ατομικα χαρακτηριστικα ως προς το μιγμα των αντιληπτικων διαδικασιων με τις οποιες μαθαινει.
Οι διαδικασιες αυτες συνδεονται σε μεγαλο βαθμο με τις προσωπικες επιλογες σπουδων του καθε νεου. Για παραδειγμα, ενας σπουδαστης καθαρα θεωρητικων επιστημων συνηθως εχει κι ενα συγκεκριμενο (grosso modo) μαθησιακο προφιλ, με αυξημενα ποσοστα συμμετοχης του ακουστικου, οπτικου, αναγνωστικου και γραφικου παραγοντα. Τι γινεται, ομως, με καποιον αλλον, που ειναι προσανατολισμενος στις εφηρμοσμενες επιστημες;
Χρησιμοποιωντας σαν παραδειγμα μια προσωπικη μου περιπτωση, ο συγκεκριμενος σπουδαστης εχει μαθησιακο προφιλ με δεικτες 8 για οπτικο παραγοντα, 4 για ακουστικο, 4 για αναγνωστικο και γραφικο, αλλά 11 για κιναισθητικο. Με απλα λογια, το κυριο βαρος της μαθησης περναει μεσα απο μια διαδικασια ζωντανη, σε επαφη με το γνωστικο αντικειμενο, μεσω οπτικοποιημενων παραδειγματων και εφαρμογων στη πραξη, μεχρι και με τη μεθοδο trial and error, που θα του δινει τη δυνατοτητα να επαναλαβει μια διαδικασια μεχρι να παρει το σωστο αποτελεσμα.
Βεβαιως, τα συγχρονα μεσα της ψηφιακης τεχνολογιας μπορουν να καλυψουν αρκετες απο τις παραπανω μαθησιακες διαδικασιες αλλά δεν γινεται να αποκλεισουμε την αμεση πρακτικη εμπλοκη του διδασκομενου μεσω ενος ειδικα διαμορφωμενου περιβαλλοντος (π.χ. εργαστηριο).
Εξ’ισου σημαντικη ειναι και η ανθρωπινη επαφη και παρουσια, και η μεγαλυτερη αμεσοτητα και βαρυτητα που εχει η φυσικη εναντι της ψηφιακης παρουσιας του διδασκοντα. Οσο καλα και να σχεδιαστει μια ψηφιακη πλατφορμα, αλλο πραγμα ειναι η διαδραστικη επικοινωνια με 1-10 σπουδαστες σε εργαστηριακο περιβαλλον, κι αλλο η διαδικτυακη επικοινωνια με 2.000 τηλεθεατες συνδεδεμενους σε συγκεκριμενο link.
H δευτερη διαφοροποιηση αφορα αποκλειστικα τον βαθυτερο στοχο του καθε σπουδαστη ως προς το κινητρο των σπουδων του. Αλλες μαθησιακες αναγκες εχει καποιος που επελεξε εναν τομεα με στοχο την μαθηση σε βαθος και την περαιτερω επιστημονικη ερευνα, κι αλλες εχει εκεινος που επελεξε τον τομεα του με κινητρο την γρηγορη ή εξασφαλισμενη επαγγελματικη αποκατασταση και ανελιξη.
Χωρις να συμμεριζομαι τον ορο ‘’προ-κατ’’ πιστευω, εν τουτοις, πως η αμεση μεταφραση ενος κυκλου σπουδων σε συγκεκριμενη θεση εργασιας εχει, εξ’ αντικειμενου, λιγοτερη πολυπλοκοτητα, πιο τυποποιημενες μαθησιακες διαδικασιες και μπορει να εξυπηρετηθει καλυτερα σε ενα ψηφιακο περιβαλλον.
Αντιθετα, η μαθηση με τον χαρακτηρα της pure γνωσης, εχει περισσοτερη πολυπλοκοτητα, γεννα ερωτηματα και ανοιγει νεους δρομους και, συνολικα, χρειαζεται σιγουρα κατι περισσοτερο απο μια πλατφορμα εφαρμογης distant learning.
Σας κουρασα, ομως, με ολες αυτες τις λεπτομερειες για τους νεωτερισμους που σχεδιαζουν και εφαρμοζουν οι κουτοφραγκοι, οποτε ας κλεισω με κατι αναλαφρο και εξοχως προοδευτικο: Υπαρχει προβλημα με τα δωρεαν συγγραμματα των ελληνων φοιτητων, γιατι οι εκδοτες ειναι απληρωτοι εδω και πολλους μηνες. Εκτος απο τα πρωτογενη πλεονασματα χρηματων, το αθανατο ελληνικο δημοσιο εχει και πλεονασματα ανικανοτητας.
Με τις υγειες μας!
*Ανωτερο στελαχος επιχειρησεων-οικονομολογος
