Με αφορμή το κλείσιμο της τελευταίας αξιολόγησης του 3ου μνημονίου, ένας καλόπιστος παρατηρητής θα διαπίστωνε ότι η συζήτηση σχετικά με την έξοδο από την οκταετία των μνημονίων δεν είναι καθόλου διαφωτιστική.
Ένα τόσο σημαντικό γεγονός, μετά 8 χρόνια απίστευτων δυσκολιών και θυσιών, έχει δυστυχώς καταστεί αντικείμενο οξείας πολιτικής αντιπαράθεσης. Αυτό έχει θολώσει την εικόνα σε βαθμό που οι πιο πολλοί πολίτες διερωτώνται που οδηγείται η χώρα, τι ισχύει από τα επιχειρήματα που αναπτύσσουν πολιτικοί, οικονομολόγοι, αναλυτές και τι δεν ισχύει.
Του Πάνου Καρβούνη*
Έχοντας ζήσει, υπό διάφορες ιδιότητες, όλη τη κρίση από το 2010 μέχρι σήμερα, αποτολμώ να παραθέσω στη συνέχεια την αντίληψη που έχω επί 8 καίριων ερωτημάτων προσπαθώντας να συνεισφέρω εποικοδομητικά στην ενημέρωση που οφείλουμε απέναντι στους πολίτες.
1//Τελειώνουν οριστικά τα μνημόνια για την Ελλάδα;
ΝΑΙ, τελειώνουν! Το τελευταίο (3ο τον αριθμό) μνημόνιο λήγει στις 20 Αυγούστου 2018 και δεν πρόκειται να υπογραφεί άλλο: ούτε η Ελλάδα το αιτείται, ούτε οι εταίροι μας το κρίνουν αναγκαίο.
2//Υπάρχουν μεταμνημονιακές υποχρεώσεις για τη χώρα μας;
ΝΑΙ, υπάρχουν! Έχουν σαν σκοπό να διασφαλίσουν, ιδιαίτερα τα πρώτα «ευαίσθητα» χρόνια μετά την έξοδο της χώρας μας από τα μνημόνια, τη συνετή και βιώσιμη δημοσιονομική της πορεία, η οποία αν δεν τηρηθεί, θα έχουν αποβεί χωρίς αντίκρυσμα οι τρομακτικές θυσίες του ελληνικού λαού.
Αυτό δεν αποτελεί ελληνική πρωτοτυπία. Και οι άλλες χώρες, όταν έβγαιναν από το μνημόνιο που είχαν συνάψει,συνέχισαν τις μεταρρυθμίσεις και εξετέλεσαν υποχρεώσεις που είχαν αναλάβει και πέραν της ημερομηνίας λήξης του μνημονίου τους
3//Πρόκειται λοιπόν για ένα είδος νέου μνημονίου, το 4ο τον αριθμό, χωρίς μάλιστα χρηματοδότηση;
ΟΧΙ, βέβαια! Εκτός του ότι, όπως προελέχθη, κανένα νέο μνημόνιο δεν υπάρχει στον ορίζοντα, η Ελλάδα-μόνη χώρα ανάμεσα σε όλες όσες εντάχθηκαν σε μνημόνιο- θα λάβει μια ελάφρυνση του χρέους της καθώς και, κατά πάσα πιθανότητα, υπό μορφή επιχορηγήσεων, τα κέρδη που οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες αντλούν από τα ελληνικά ομόλογα που έχουν αγοράσει.
Πρόκειται λοιπόν ουσιαστικά για μια χρηματοδότηση πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που θα επέλθει μετά τη λήξη του μνημονίου. Άρα η Ελλάδα χωρίς νέο μνημόνιο, θα λάβει ένα νέο,σημαντικό χρηματοδοτικό πακέτο μόνο με τη τήρηση των ήδη υπεσχημένων. Παράλληλα, ιδίως τα πρώτα χρόνια μετά την έξοδό της από τα μνημόνια, θα διασφαλισθεί ότι η χώρα μας θα αφιερώνει όσο λιγότερους γίνεται πόρους στην αποπληρωμή των δανείων της, στρέφοντας έτσι όλη της τη προσπάθεια στην ανάπτυξη.
4//Είναι σίγουρο ότι θα μας δοθεί ελάφρυνση του χρέους;
Οι εταίροι μας, μετά το πρώτο κούρεμα του χρέους μας κατά 100 δις € το 2012, έχουν υποσχεθεί νέα απομείωση του . Όλες οι προϋποθέσεις που είχαν θέσει γι’αυτό το σκοπό και για τις οποίες εργάστηκαν έκτοτε όλες οι κυβερνήσεις, πληρούνται σήμερα. Η Ελλάδα έχει συνεπώς ανταποκριθεί σε όλες τις υποχρεώσεις της.
Είναι τώρα η σειρά των εταίρων μας να υλοποιήσουν την από το 2012 δέσμευση τους και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, ΝΑΙ θα το κάνουν. Η αβεβαιότητα σήμερα είναι ο βαθμός στον οποίο θα απομειωθεί το χρέος, δηλαδή το «πόσο», όχι το «αν».
Ένα άλλο θέμα υπό διαπραγμάτευση είναι αν η ελάφρυνση του χρέους μας δοθει με τρόπο αυτόματο, δηλαδή χωρίς όρους, ή με όρους, δηλαδή εφόσον διαπιστώνεται ότι εφαρμόζουμε τις δεσμεύσεις που έχουμε ήδη αναλάβει και δεν ανατρέπουμε τις μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει ή είναι σε εξέλιξη.
Σε οποιοδήποτε από τα δυο αυτά σενάρια ο στόχος είναι θετικός κι έγκειται στο να διασφαλισθεί ότι η Ελλάδα θα εξακολουθήσει, και μετά τα μνημόνια,να πορεύεται εις όφελος των πολιτών της που μάτωσαν αυτά τα χρόνια.
5//Η έξοδος από τα Μνημόνια θα είναι τελικά «καθαρή» ή θα χρειαστεί νέα στήριξη από τους εταίρους μας, η οποία θα είναι μάλιστα υπό νέους αυστηρούς όρους;
Αν εννοούμε αν πρόκειται να υπάρξει από τη πλευρά των εταίρων «προληπτική πιστωτική γραμμή στήριξης» σε περίπτωση προβλημάτων χρηματοδότησης από τις αγορές μετά την έξοδο της χώρας μας από τα Μνημόνια, η απάντηση είναι ΟΧΙ, δεν θα υπάρξει τέτοια «προληπτική πιστωτική γραμμή»! Ούτε η Ελλάδα έχει καταθέσει παρόμοιο αίτημα, ούτε οι εταίροι μας την κρίνουν αναγκαία.
Εξάλλου, εκείνο που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι κατά πόσο η έξοδος θα είναι ΕΠΙΤΥΧΗΣ!
Και για να είναι επιτυχής, χρειάζεται, πέραν της μη αναστροφής των μεταρρυθμίσεων που έγιναν ή είναι σε στάδιο υλοποίησης, η προσήλωση στη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας με εξωστρέφεια και προσέλκυση επενδύσεων που θα αποφέρουν νέες θέσεις εργασίας. Εδώ είναι ένα από τα κλειδιά της επιτυχίας και θα πρέπει να συστρατευθούν, αφού ενημερωθούν πλήρως, όλες οι δυνάμεις της χώρας, πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές.
6//Από που λοιπόν θα χρηματοδοτηθεί η Ελλάδα, όταν χρειασθεί, μετά την έξοδο από τα μνημόνια;
Για τουλάχιστο 1 χρόνο η χώρα μας δεν θα έχει ανάγκη προσφυγής σε δανεισμό από τις αγορές διότι δημιουργεί, με τη βοήθεια των εταίρων μας, ένα απόθεμα ή «μαξιλάρι» για το σκοπό αυτό, όπως έκαναν και οι άλλες χώρες όταν βγήκαν από το μνημόνιο.
Κατά τη διάρκεια αυτού του 12μήνου οι αγορές θα «ζυγίσουν» πόσο συνεπής είναι η ακολουθούμενη από τη χώρα μας οικονομική πολιτική . Ουαί δε και αλοίμονο μας αν δεν φανούμε σοβαροί, συνετοί, αξιόπιστοι, ιδιαίτερα ελλείψει «προληπτικής πιστωτικής γραμμής»! Οι αγορές θα μας «τιμωρήσουν» με υψηλά ή ακόμα και με απαγορευτικά επιτόκια δανεισμού. Οι αγορές θα κρίνουν λοιπόν την επανένταξη μας στο διεθνές οικονομικό σύστημα και, όπως όλοι ξέρουμε ,οι αγορές είναι αδυσώπητες!
7// Θα υπάρξει στη μετά μνημόνιο εποχή εποπτεία της ελληνικής οικονομίας από τους εταίρους μας; Θα είναι η εποπεία αυτή «ενισχυμένη»;
ΝΑΙ, θα υπάρξει εποπτεία, κατ’ αρχήν, ενισχυμένη σε σχέση με αυτή των άλλων χωρών που βγήκαν από τα μνημόνια, διότι έχουμε δανεισθεί κολοσσιαία ποσά -πιο πολλά από οποιαδήποτε χώρα παγκοσμίως- και οι πιστωτές μας, που είναι κράτη-εταίροι, πρέπει παράλληλα να διαφυλάξουν και τα συμφέροντα των φορολογουμένων τους.
Πιό σημαντικό για μας είναι όμως αυτό που είπε ο Επίτροπος Μοσκοβισί, ότι δηλαδή πρέπει την επόμενη περίοδο να διασφαλίσουμε ότι η Ελλάδα δεν θα ξαναζήσει παρόμοια τραγωδία! Άρα η εποπτεία είναι κεφαλαιώδους σημασίας για να μη πάνε χαμένες οι θυσίες του λαού μας. Ας παρατηρήσουμε επίσης ότι καθώς η «ενισχυμένη» εποπτεία δεν έχει ακόμα ποτέ εφαρμοσθεί, θα σχεδιασθεί «στα μέτρα μας».
8// Υπάρχει κίνδυνος να ξαναμπούμε σε μνημόνιο;
ΝΑΙ, δεν πρέπει ν´αποκρυφτεί ότι πράγματι υπάρχει τέτοιος κίνδυνος! Ο κίνδυνος αυτός είναι κυρίως πολιτικός και εμφανίζεται να είναι πιο έντονος κατά τα επόμενα 2 χρόνια, όπου έχουμε σειρά εκλογικών αναμετρήσεων και ήδη αναπτύσσεται δυστυχώς ένα πολωτικό κλίμα, τη στιγμή που η χώρα βγαίνει από την « εντατική» και είναι ιδιαίτερα ευάλωτη, το δε διεθνές κλίμα επιβαρύνεται το τελευταίο καιρό ιδιαίτερα.
Ας μη ξεχνάμε ότι η στείρα πολιτική αντιπαράθεση οδήγησε τη χώρα μας στην υπογραφή 3 μνημονίων,όταν οι άλλες χώρες που αντιμετώπισαν παρόμοιο πρόβλημα, συνήψαν μόνο ένα!
Αν η Ελλάδα δεν ακολουθήσει τη γραμμή που έχει συμφωνήσει με τους εταίρους της,μπορεί να βρεθεί « εκτός αγορών», λόγω απαγορευτικών επιτοκίων. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετά την αυστηροποίηση,λόγω της κρίσης, των ευρωπαϊκών κανονισμών οικονομικής διακυβέρνησης, έχει τη δυνατότητα να απαιτήσει την ένταξη μιας προβληματικής χώρας της Ευρωζώνης σε μνημόνιο, χωρίς τη δυνατότητα για τη τελευταία να εναντιωθεί.
Πρόκειται για τη «τραγωδία» που, όπως προανέφερα,ο Επίτροπος Μοσκοβισί είπε ότι δεν πρέπει να ξαναζήσει η χώρα μας!
Σ´αυτή λογική, ας κρατήσουμε κατά νου το στίχο του εθνικού μας ποιητή από τον Ύμνο στην Ελευθερία:
«Μην ειπούν στο στοχασμό τους τα ξένη έθνη αληθινά:
«Εάν μισούνται ανάμεσά τους δεν τους πρέπει ελευθεριά».
*Ειδικού Συμβούλου του Ευρωπαίου Επιτρόπου
Πιερ Μοσκοβισί, υπεύθυνου για τις οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις,
Πρώην Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στην Ελλάδα
