«Παράθυρο» για την καταβολή επιδομάτων ανεργίας και στους εργαζόμενους με υποκρυπτόμενη εξαρτημένη σχέση εργασίας που, όμως, αμείβονται με «μπλοκάκι» «ανοίγει» με συνέντευξή της στην «Ημερησία» η διοικήτρια του ΟΑΕΔ Μαρία Καραμεσίνη.
«Βεβαίως θα πρέπει να έχουν κάλυψη» δηλώνει, σε συνέχεια της δέσμευσης του υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γ. Κατρούγκαλου ότι, από την 1/1/2017, θα επιμερίζονται με τον εργοδότη οι ασφαλιστικές εισφορές για τη συγκεκριμένη κατηγορία εργαζομένων.
Θεωρείτε επαρκή τα κονδύλια και τις «καλύψεις» ανέργων για παθητικές και ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης που δίνει σήμερα ο ΟΑΕΔ μετά την εκρηκτική αύξηση της ανεργίας στα χρόνια των Μνημονίων;
Ούτε οι «καλύψεις» ούτε τα κονδύλια είναι επαρκή. Με τους περιορισμένους λοιπόν πόρους πρέπει να απαντήσει κανείς σε διλήμματα πολιτικής. Το Υπ. Εργασίας έχει δώσει προτεραιότητα στις ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, ενώ τα προγράμματα που είτε σχεδιάζει είτε υλοποιεί ο ΟΑΕΔ σε συνεργασία με το υπουργείο δίνουν έμφαση στην απασχόληση των ανέργων με προτεραιότητα τους μακροχρόνιους, που στη μεγάλη τους πλειονότητα δεν καλύπτονται από επίδομα ανεργίας. Η διάρκεια των προγραμμάτων είναι τέτοια ώστε να επιτρέπει στους συμμετέχοντες που δεν εξασφαλίζουν συνέχεια της απασχόλησής τους μετά την ολοκλήρωση των προγραμμάτων, να αποκτήσουν δικαίωμα σε επίδομα ανεργίας. Αναμένουμε λοιπόν το 2017 αύξηση του ποσοστού των επιδοτούμενων ανέργων με παράλληλη επιτάχυνση της τάσης μείωσης της ανεργίας, που παρατηρείται τα δύο τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις όλων των διεθνών οργανισμών, το 2017 είναι έτος ανάκαμψης της οικονομίας, με ευεργετικές επιπτώσεις στην απασχόληση.
Τι είδους προγράμματα και για πόσους ανέργους σχεδιάζετε να εφαρμόσετε το 2017;
Εντός του 2016 άρχισαν να υλοποιούνται από τον ΟΑΕΔ ή θα προκηρυχθούν τους επόμενους μήνες προγράμματα που αντιστοιχούν σε 43.000 θέσεις κοινωφελούς εργασίας σε δήμους και 55.000 νέες θέσεις στον ιδιωτικό και κοινωνικό τομέα της οικονομίας. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό που έχει γίνει με το υπουργείο και θα ανακοινωθεί από αυτό, το πρώτο εξάμηνο του 2017 ο ΟΑΕΔ θα συνεχίσει να υλοποιεί προγράμματα κοινωφελούς εργασίας και άλλα προγράμματα απασχόλησης με ευρωπαϊκούς ή εθνικούς πόρους.
Η μετατροπή επιδόματος ανεργίας σε επιταγή απασχόλησης είχε εφαρμοστεί και το 2010 χωρίς, ωστόσο, να προσελκύσει πολλές επιχειρήσεις. Θα κάνετε αλλαγές για να γίνει πιο «ελκυστικό» το σχετικό πρόγραμμα;
Ο σχεδιασμός του προηγούμενου προγράμματος που βγήκε το Δεκέμβριο του 2011 ήταν άστοχος. Ενώ η οικονομία βρισκόταν στο απόγειο της ύφεσης και οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα μείωναν προσωπικό αντί να το αυξάνουν, απαιτείτο από τις επιχειρήσεις που θα συμμετείχαν δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας να μην έχουν προβεί σε μείωση προσωπικού επί 6 μήνες πριν τη συμμετοχή και να μην το μειώσουν επί 36 μήνες μετά τις νέες προσλήψεις. Σήμερα που η οικονομία οδεύει προς την ανάκαμψη, αρκετές επιχειρήσεις έχουν ανάγκη για προσλήψεις αλλά δεν έχουν την απαιτούμενη ρευστότητα ή διστάζουν λόγω αβεβαιότητας ως προς τις μεσοπρόθεσμες προβλέψεις. Για να υπερβούμε τα αντικίνητρα θα περιορίσουμε τις δεσμεύσεις μη μείωσης του προσωπικού σε 3 μήνες πριν και 15 μήνες μετά τις νέες προσλήψεις. Πέραν της δεκαπεντάμηνης απασχόλησης, οι άνεργοι που θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα θα δικαιούνται επίδομα ανεργίας για 12 μήνες, εάν οι επιχειρήσεις δεν συνεχίσουν να τους απασχολούν μετά τη λήξη του προγράμματος. Έγκειται σε κάθε επιδοτούμενο άνεργο να αποφασίσει εάν θέλει και για ποιο διάστημα να μετατρέψει το επίδομα ανεργίας του σε «επίδομα εργασίας».
Και γιατί θα περιοριστεί σε 10.000 δικαιούχους;
Ο περιορισμός επιβάλλεται για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον, η επέκταση του αριθμού των επιδοτούμενων βραχυχρόνια ανέργων, που είναι ελκυστικότεροι στις επιχειρήσεις, θα εξέτρεπε την πολιτική απασχόλησης από την προτεραιότητα καταπολέμησης της μακροχρόνιας ανεργίας. Δεύτερον, ο πληθωρισμός διαθέσιμων επιδοτήσεων εθίζει τις επιχειρήσεις να μην κάνουν προσλήψεις χωρίς επιδότηση. Είναι γενικά αποδεκτό στη διεθνή βιβλιογραφία και πρακτική ότι, για να αποδώσει, το μέτρο της επιδοτούμενης απασχόλησης θα πρέπει να είναι περιορισμένο σε κλίμακα και να έχει κατάλληλη στόχευση.
Είναι γνωστό ότι το ΙΚΑ δεν αποδίδει τα τελευταία χρόνια στον ΟΑΕΔ όλες τις συνεισπραττόμενες υπέρ του Οργανισμού εισφορές όπως δεν δίνεται και η ειδική εισφορά 2% που παρακρατείται από τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων υπέρ ανεργίας. Αν είχατε αυτά τα έσοδα θα μπορούσατε να εφαρμόσετε περισσότερα προγράμματα;
Το ΙΚΑ παρακρατά μέρος των εισφορών υπέρ ανεργίας από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, ενώ με νόμο θεσμοθετήθηκε παρακράτηση 10% το 2011, 20% το 2012 και 30% από το 2013 και ύστερα υπέρ του συνταξιοδοτικού συστήματος. Από την άλλη, ο κρατικός προϋπολογισμός αντιστάθμιζε ετησίως μέρος της παρακράτησης με μεταφορές πόρων. Αξίζει να σημειωθεί ότι, το 2015, παρά τα προβλήματα ρευστότητας της οικονομίας και τις δυσκολίες στις πληρωμές του κράτους, οι ροές του ΙΚΑ και του τακτικού προϋπολογισμού προς τον ΟΑΕΔ παρέμειναν σταθερές σε σχέση με τα αμέσως προηγούμενα χρόνια. Και φέτος όλα βαίνουν κανονικά. Σίγουρα, εάν το ΙΚΑ απέδιδε το σύνολο των οφειλόμενων προς τον ΟΑΕΔ και θα υπήρχε μεγαλύτερο περιθώριο για υλοποίηση περισσότερων προγραμμάτων απασχόλησης για τους ανέργους με εθνικούς πόρους. Όσο για την εισφορά του 2% επί των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, σύμφωνα με τον νόμο που τη θεσμοθέτησε, αυτή πρέπει να αξιοποιείται από το Υπ. Οικονομικών και όχι από τον ΟΑΕΔ.
Στα χρόνια της κρίσης αυξήθηκε ο αριθμός των εργαζομένων με «μπλοκάκια». Θα υποστηρίζατε να έχουν «κάλυψη», έναντι κάποιας εισφοράς κατά της ανεργίας (όπως έχουν οι αυτοαπασχολούμενοι), εφόσον υποκρύπτεται εξαρτημένη σχέση εργασίας; Ο νέος ασφαλιστικός νόμος «ανοίγει», σχετικό «παράθυρο» για τον επιμερισμό των ασφαλιστικών εισφορών για σύνταξη και ασθένεια με τον εργοδότη…
Βεβαίως θα πρέπει να έχουν κάλυψη. Είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι αυτή είναι και η άποψη της πολιτικής ηγεσίας του Υπ. Εργασίας
Τι δράσεις έχετε ξεκινήσει που αλλάζουν τη σχέση του ΟΑΕΔ με τους ανέργους και τις επιχειρήσεις;
Έχουμε υλοποιήσει δράσεις που αφορούν την άμεση εξυπηρέτηση του πολίτη (πανελλαδικό τηλεφωνικό κέντρο, νέα διαδικτυακή πύλη, διευρυμένες ηλεκτρονικές υπηρεσίες, γραφεία υποδοχής στα Κέντρα Προώθησης της Απασχόλησης κλπ.), έχουμε προχωρήσει σε επανασχεδιασμό των προγραμμάτων απασχόλησης για μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητάς τους ως προς την εργασιακή ένταξη των ανέργων, έχουμε δρομολογήσει τη μεγαλύτερη και ουσιαστική εμπλοκή των εργασιακών συμβούλων μας στην παρακολούθηση και υποστήριξη των ανέργων.
Έχουμε επίσης ορίσει έναν εργασιακό σύμβουλο εργοδοτών σε κάθε ΚΠΑ και ιδρύσει Μονάδα Μεγάλων Εργοδοτών που θα εντατικοποιήσει τη λειτουργία της προσεχώς, ώστε να παρέχουμε περισσότερες υπηρεσίες στις επιχειρήσεις. Ελπίζουμε η αλλαγή της σχέσης με τους ανέργους και τις επιχειρήσεις να εδραιωθεί τα επόμενα χρόνια.
Σχεδιάζετε να κάνετε συμπράξεις και με ποιους φορείς για τη διευκόλυνση των ανέργων να έρθουν σε επαφή με την αγορά εργασίας;
Ήδη συμπράττουμε με τους επιχειρηματικούς φορείς και τα συνδικάτα που εκπροσωπούνται στο ΔΣ του Οργανισμού για το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων απασχόλησης και η συνεργασία μας θα εντατικοποιηθεί το επόμενο διάστημα. Επίσης έχουμε υπογράψει προγραμματικές συμφωνίες με το ΕΚΔΔΑ και τον ΕΟΠΠΕΠ για την κατάρτιση του προσωπικού μας, την ανάπτυξη κοινών εργαλείων συμβουλευτικής για τους ανέργους κλπ.
Δεν εφησυχάζουμε για τους μακροχρόνια άνεργους
Για τους μακροχρόνια ανέργους που αυξάνονται και μετά τη 12μηνη επιδότηση λαμβάνουν 200 ευρώ εφόσον πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια, σχεδιάζετε κάτι; Επίσης θεωρείτε ότι μπορεί να καταργηθεί ο περιορισμός που ισχύει από την 1/1/2014 (να μην ξεπερνούν τα 400 ημερήσια επιδόματα που έχουν δοθεί στην 4ετία) για να έχει δικαίωμα επιδότησης ο κάθε άνεργος;
Αν και ο αριθμός των μακροχρόνια ανέργων μειώθηκε από 952 χιλιάδες το β’ τρίμηνο του 2014 σε 802 χιλιάδες το β’ τρίμηνο του 2016, παραμένει ακόμα στα ύψη και δεν αφήνει περιθώριο εφησυχασμού. Το χαμηλό ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων που παίρνουν το επίδομα των 200 ευρώ οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι πολλοί λίγοι συμπληρώνουν πλέον την προϋπόθεση 12μηνης τακτικής επιδότησης ανεργίας. Όμως, όσο το σύστημα εισοδηματικής προστασίας των ανέργων παραμένει ασφαλιστικό και οι αριθμοί των ανέργων τεράστιοι, τόσο οι αλλαγές θα πρέπει να είναι προσεκτικές και καλά προγραμματισμένες ώστε να μην αντιβαίνουν στην ασφαλιστική λογική, να μην δημιουργούν παγίδες ανεργίας και να μην προσκρούουν σε ανεπάρκεια χρηματοδοτικών πόρων. Για παράδειγμα, μία αναπροσαρμογή προς τα πάνω του κατώτατου μισθού το 2017 θα συμπαρασύρει προς τα πάνω τις δαπάνες για τα επιδόματα ανεργίας και θα πρέπει να ενσωματωθεί σε σενάρια εκτιμήσεων των χρηματοδοτικών αναγκών και των περιθωρίων για αλλαγές.
