Αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης χολόλιθων διατρέχουν οι ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα που έχουν υποβληθεί σε κολεκτομή, μια χειρουργική επέμβαση που γίνεται για την αφαίρεση του συνόλου ή τμήματος του παχέος εντέρου. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν Δανοί ερευνητές, που δημοσίευσαν τη μελέτη τους με τίτλο «Increased Risk of Gallstone Disease Following Colectomy for Ulcerative Colitis», στο American Journal of Gastroenterology.
«Η ελκώδης κολίτιδα είναι μια χρόνια νόσος, κατά την οποία η επένδυση του κόλον φλεγμαίνει και αναπτύσσει μικροσκοπικές ανοιχτές πληγές, ή έλκη, που παράγουν πύον και βλέννα. Ο συνδυασμός της φλεγμονής και έλκους μπορεί να προκαλέσει κοιλιακό πόνο, δυσφορία, συχνή εκκένωση του εντέρου (ίσωςπάνω από 10 φορές ημερησίως), αιμορραγία και πόνο στο ορθό.
Η νόσος προκαλείται από μη φυσιολογική απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού. Δηλαδή, στα άτομα με ελκώδη κολίτιδα, το ανοσοποιητικό σύστημα αντιλαμβάνεται τις τροφές και τα βακτήρια του εντέρου ως εισβολείς, οπότε ο οργανισμός στέλνει λευκοκύτταρα στην εσωτερική επένδυση των εντέρων, όπου δημιουργούν φλεγμονή και έλκη. Όταν ο έλεγχος των συμπτωμάτων της νόσου καθίσταται ανέφικτος, οι ασθενείς χρήζουν κολεκτομής, με ειλεοπρωκτική αναστόμωση και pouch (IPAA)», μας εξηγεί ο γενικός χειρουργός Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος – Διευθυντής της χειρουργικής κλινικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών – Ιατρικού Περιστερίου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής (www.axiarchos.gr).
Η συγκεκριμένη χειρουργική επέμβαση πραγματοποιείται για να απορροφώνται ευκολότερα μη-διαλυτά στοιχεία, όπως τα χολικά οξέα, η δυσαπορρόφηση των οποίων, μετά από μια κολεκτομή, μπορεί να αυξήσει την περιεκτικότητα της χολής σε χοληστερόλη και να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο δημιουργίας λίθων στη χολή.
Η χολολιθίαση είναι η παρουσία ενός ή περισσοτέρων χολολίθων, οι οποίες είναι πέτρες που σχηματίζονται στις χοληφόρους οδούς, συνήθως στη χοληδόχο κύστη. Η θεραπεία της πάθησης εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, που είναι η ασυμπτωματική χολολιθίαση, η συμπτωματική χολολιθίαση, η οποία χαρακτηρίζεται από επεισόδια κολικών της χοληδόχου κύστης και η επιπλεγμένη χολολιθίαση. Τα συμπτώματα και οι επιπλοκές προκύπτουν από επιδράσεις που συμβαίνουν εντός της χοληδόχου κύστης ή από πέτρες που διαφεύγουν αυτής. Κατά τη διάρκεια των κολικών, οι οποίοι είναι σποραδικοί και απρόβλεπτοι, ο πόνος εντοπίζεται στο επιγάστριο ή δεξιό άνω τεταρτημόριο και ξεκινά συνήθως μετά το φαγητό. Είναι έντονος και μπορεί να διαρκέσει 1-5 ώρες, αυξάνεται σταθερά επί 10-20 λεπτά και στη συνέχεια σταδιακά μειώνεται. Δεν ανακουφίζεται με έμετο, αντιόξινα, αφόδευση, ή αλλαγές θέσης και μερικές φορές συνοδεύεται από εφίδρωση, ναυτία και έμετο. Ενδεχομένως να συνυπάρχουν δυσπεψία και φούσκωμα. Η παρουσία πυρετού, επίμονης ταχυκαρδίας, υπότασης, ή ίκτερου κινεί τις υποψίες για ύπαρξη επιπλοκών, δηλαδή χολοκυστίτιδας, χολαγγειίτιδας και παγκρεατίτιδας.
Οι ερευνητές, αφού εντόπισαν από το εθνικό μητρώο της Δανίας 4.548 ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα που είχαν υποβληθεί σε κολεκτομή και 44.372 ασθενείς με τη νόσο που όμως δεν προχώρησαν σε χειρουργική επέμβαση, διαπίστωσαν ότι οι 1.963 ασθενείς νοσηλεύθηκαν για χολόλιθους κατά τη διάρκεια των 11,9 ετών (κατά μέσο όρο) παρακολούθησης.
Προκειμένου να αξιολογήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης χολολίθων μετά από κολεκτομή και IPAA, ο Mark-Christensen, MD, από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Aarhus και οι συνεργάτες του, έλαβαν υπόψη τους διάφορους παράγοντες, μεταξύ των οποίων ήταν η ύπαρξη ιστορικού αλκοολισμού, εγκεφαλικού επεισοδίου, Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας, καρκίνου και καρδιακής νόσου. Τελικά, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε κολεκτομή είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν χολολιθίαση, σε σύγκριση με εκείνους που δεν είχαν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση.
Τα αποτελέσματα από την ανάλυση του κινδύνου υποβολής σε χολοκυστεκτομή έδειξαν ότι η κολεκτομή αύξησε επίσης τον κίνδυνο για την εν λόγω επέμβαση.
«Η συμπτωματική χολολιθίαση, η παρουσία δηλαδή πόνου, αλλά και οι επιπλοκές της οδηγεί σε χολοκυστεκτομή. Είναι μια από τις πλέον συχνά εκτελούμενες επεμβάσεις που ενέχει πολύ μικρό κίνδυνο επιπλοκών, καθώς εκτελείται, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους. Αντί, δηλαδή, για μια τομή άνω των 12 εκατοστών, η επέμβαση εκτελείται μόνο μέσω 3-4 μικροσκοπικών οπών στην κοιλιακή χώρα, γεγονός που μειώνει τον μετεγχειρητικό πόνο των ασθενών, οι οποίοι αναρρώνουν ταχύτερα, συγκριτικά με τους ασθενείς που υποβάλλονται σε ανοιχτή χειρουργική μέθοδο, επιστρέφουν στο σπίτι την ίδια ημέρα της επέμβασης και απολαμβάνουν μια ταχύτερη επάνοδο στις φυσιολογικές δραστηριότητές τους», διευκρινίζει ο Δρ. Ξιάρχος.
Επίσης, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η IPAA δεν επηρέασε τον κίνδυνο εκδήλωσης χολολιθίασης μεταξύ των ασθενών που είχαν υποβληθεί σε κολεκτομή. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης χολόλιθων αυξάνεται μετά από κολεκτομή στους ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα και η ταυτόχρονη ή επακόλουθη επανορθωτική πρωκτεκτομή με IPAA δεν επιβαρύνει αυτό τον κίνδυνο. Όπως σημείωσαν, απαιτούνται περισσότερες μελέτες για τον εντοπισμό των ασθενών υψηλού κινδύνου, ώστε να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα χολολίθων μετά από κολεκτομή.