Η δυσκοιλιότητα είναι μια δυσάρεστη κατάσταση που αποτελεί ένδειξη ότι κάτι δεν λειτουργεί σωστά στον οργανισμό, ταλαιπωρώντας συχνά τον ασθενή. Μπορεί όμως να οδηγήσει και σε δυνητικά σοβαρές επιπλοκές και νόσους, οι οποίες είναι δαπανηρές τόσο για τον ασθενή όσο και για τα συστήματα υγείας.
«Η δυσκοιλιότητα μπορεί να προκαλέσει ή να αυξήσει τον κίνδυνο για πιο σοβαρές παθήσεις, όπως αιμορροΐδες, ραγάδες του πρωκτού, ακράτεια κοπράνων, παθήσεις του παχέος εντέρου, αλλά και ουρολογικές παθήσεις. Συχνά δεν λαμβάνει τη δέουσα προσοχή, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τις επιπλοκές στις οποίες μπορεί να οδηγήσει», μας εξηγεί ο γενικός χειρουργός Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος – Διευθυντής της χειρουργικής κλινικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών – Ιατρικού Περιστερίου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής (www.axiarchos.gr).
«Βέβαια, τα παροδικά περιστατικά δυσκοιλιότητας δεν πρέπει να ανησυχούν, αλλά όταν τα συμπτώματα εμμένουν θα πρέπει να προβληματίσουν και να παροτρύνουν τους πάσχοντες σε αναζήτηση ιατρικής συμβουλής, ώστε να αποφευχθούν άλλες καταστάσεις που μπορεί να αναστατώσουν τη ζωή τους», συμβουλεύει.
Από δυσκοιλιότητα πάσχουν εκατομμύρια άνθρωποι σ’ όλον τον κόσμο. Στις ΗΠΑ 1 στους 6 υποφέρει από την πάθηση, σύμφωνα με στατιστικά. Είναι η τρίτη κύρια αιτία που οδηγεί τους ασθενείς σε εξωτερικά ιατρεία και η τέταρτη κύρια διάγνωση για γαστρεντερικές διαταραχές. Επηρεάζει δυσανάλογα περισσότερο τις γυναίκες και όσους είναι υπέρβαροι. Η εγκυμοσύνη συνδέεται επίσης με υψηλότερο επιπολασμό.
Καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα είναι η υπερβολική απορρόφηση νερού στο παχύ έντερο, οι περιορισμένες συσπάσεις του εντέρου, και η παρεμπόδιση της αποβολής των κοπράνων, όπως για παράδειγμα από κάποιο καλοήθη ή κακοήθη όγκο. Αιτίες που οδηγούν στις δύο πρώτες καταστάσεις είναι η φτωχή σε φυτικές ίνες διατροφή, η ελλιπής λήψη νερού, η έλλειψη άσκησης, η επανειλημμένη καθυστέρηση αφόδευσης και η λήψη ορισμένων φαρμάκων.
Το κόστος της θεραπείας της δυσκοιλιότητας είναι υψηλό, με την ενδονοσοκομειακή περίθαλψη να είναι υπεύθυνη τουλάχιστον για το ήμισυ του συνολικού κόστους, ακόμα και αν η δυσκοιλιότητα αντιμετωπίζεται σε επίπεδο εξωτερικών ιατρείων. Και όλα αυτά χωρίς να συνυπολογιστεί το κόστος για τη θεραπεία των προβλημάτων που προκαλεί.
Οι άνθρωποι που βιώνουν λιγότερες από τρεις μη υποβοηθούμενες κενώσεις την εβδομάδα, για τουλάχιστον τρεις μήνες ή περισσότερο θεωρούνται ότι έχουν “λειτουργική δυσκοιλιότητα”. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν σκληρά κόπρανα, αίσθηση ατελούς κένωσης, ή ορθοπρωκτικής απόφραξης, που συχνά υποχρεώνουν σε χειροπρακτικούς χειρισμούς για να επιτευχθεί η αφόδευση.
Δυστυχώς, για μερικούς ανθρώπους η δυσκοιλιότητα είναι μόνο το προανάκρουσμα για άλλα προβλήματα που επηρεάζουν τον πρωκτό, το παχύ έντερο ή το ουροποιητικό σύστημα. Ειδικότερα:
Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ της δυσκοιλιότητας και των αιμορροΐδων. Φυσιολογικά, ο ρόλος των αιμορροΐδων είναι να βοηθούν τον πρωκτικό σφιγκτήρα στη σύγκλειση του πρωκτού, προκειμένου να συμβάλλουν στην εγκράτεια των κοπράνων. Όταν όμως οι ιστοί που τις συγκρατούν ερεθιστούν ή διογκωθούν και χαλαρώσουν γίνονται παθολογικές, προκαλούν πόνο και συχνά αιμορραγία, πρωκτικό κνησμό, έκκριση βλέννης, ασυμπτωματική ή επώδυνη διόγκωση και αίσθημα ατελούς αφόδευσης. Παρότι ο πόνος μπορεί να γίνει ιδιαίτερα οξύς όταν προκύψει περίσφιξη αιμορροΐδων, η πάθηση δεν είναι επικίνδυνη παρά μόνον αν προκύψει μόλυνσή τους. Όπως επισημαίνει ο Δρ. Ξιάρχος, εάν, παρά τη συντηρητική θεραπεία και την αλλαγή της διατροφής και των συνηθειών του ασθενή, οι αιμορροΐδες εξακολουθούν να ενοχλούν, οι σύγχρονες μέθοδοι χειρουργικής αντιμετώπισης της αιμορροϊδοπάθειας, όπως η μέθοδος υπερήχων Trilogy, είναι ανώδυνες, αποτελεσματικές και προσφέρουν άριστα αποτελέσματα.
Άλλη μια πάθηση στην εμφάνιση της οποίας έχει αποδειχθεί ότι παίζει ρόλο η δυσκοιλιότητα είναι η πρόπτωση ορθού, κατά την οποία το ορθό τεντώνεται και προεξέχει από τον πρωκτό. Η πάθηση εμφανίζεται συχνά σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας με χρόνια δυσκοιλιότητα, κυρίως γυναίκες ιδιαίτερα άνω των 50 ετών (μετεμμηνοπαυσιακές), χωρίς αυτό να αποκλείει την εμφάνισή της σε νεότερους ανθρώπους. Πρόπτωση ορθού μπορεί να εμφανιστεί και σε βρέφη, αλλά και σε παιδιά, η οποία θα μπορούσε να είναι ένδειξη κυστικής ίνωσης. Πέρα από την προβάλλουσα μάζα από τον πρωκτό, η πάθηση συχνά συνοδεύεται από ακράτεια κοπράνων, ή από αιμορραγία. Σε ορισμένες περιπτώσεις η πρόπτωση διορθώνεται από μόνη της ενώ σε άλλες απαιτεί χειρουργική επέμβαση με διάφορες χειρουργικές τεχνικές, οι οποίες επιδιορθώνουν τη βλάβη.
Περισσότερο από το 50% των ατόμων με πρωκτικές ραγάδες υποφέρουν ταυτόχρονα και από δυσκοιλιότητα. «Πρόκειται για επώδυνες, επιμήκεις εξελκώσεις στην είσοδο του πρωκτού, στην περιοχή του σφιγκτήρα προς τον πρωκτικό σωλήνα, που προκαλούνται συνήθως από το τέντωμα του πρωκτικού βλεννογόνου. Η πλειοψηφία τους θεραπεύεται με την επιτυχή αντιμετώπιση της αιτίας που την προκαλεί. Όταν η αιτία αυτή είναι η δυσκοιλιότητα συστήνεται η υιοθέτηση πλούσιας σε φυτικές ίνες διατροφή και σε ορισμένες περιπτώσεις η λήψη συμπληρωμάτων τους, αύξηση της προσλαμβανόμενης ποσότητας νερού και η τακτική άσκηση. Όταν τα μέτρα αυτά δεν αποδίδουν επιλέγεται η χειρουργική αντιμετώπιση των πρωκτικών ραγάδων, με τη χρήση Laser ή R-F από εξειδικευμένο χειρουργό, η οποία επιτρέπει την αναίμακτη αντιμετώπισή τους. Εκτός από τον καθαρισμό της ραγάδας, συχνά γίνεται και μερική πλάγια έσω σφιγκτηροτομή, η οποία καταργεί τον χρόνιο σπασμό και διευκολύνει την ταχεία επούλωση και την αποφυγή υποτροπής», επεξηγεί ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος.
Και η ακράτεια κοπράνων, εμφανίζεται συχνά μαζί με τη δυσκοιλιότητα, αλλά οι αιτίες που μπορεί να την προκαλούν είναι πάρα πολλές. Νευρολογικά νοσήματα όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, πολλαπλή σκλήρυνση, τραυματισμός του νωτιαίου μυελού, μπορεί να είναι πιθανές αιτίες της ακράτειας κοπράνων, όπως επίσης η νόσος του Crohn, η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του ευερέθιστου εντέρου. Η θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών με ακράτεια κοπράνων εξατομικεύεται με βάση την υποκείμενη αιτία. Ο σκοπός είναι η μείωση της συχνότητας των κινήσεων του εντέρου και η αύξηση της σταθερής και τακτικής αφόδευσης. Συχνά αυτό περιλαμβάνει διατροφικές αλλαγές και χρήση φαρμάκων. Σε περίπτωση αποτυχίας τους τελευταία λύση αποτελεί η κολοστομία.
Φαίνεται επίσης να υπάρχει αιτιώδης σχέση μεταξύ δυσκοιλιότητας και ουρολογικών παθήσεων, λόγω της στενής σχέσης μεταξύ των μυών και των νεύρων που ελέγχουν τις λειτουργίες της ουροδόχου κύστης και εκείνων που ελέγχουν τις κινήσεις του εντέρου. Επιπλέον, η απόσταση μεταξύ κύστης και κόλον είναι μικρή, οπότε μεγάλες ποσότητες κοπράνων στο παχύ έντερο μπορεί να ασκήσουν πίεση στην ουροδόχο κύστη, με συνέπεια την ατελή πλήρωση ή κένωσή της. Όλα αυτά τα προβλήματα μπορούν να οδηγήσουν σε ακράτεια ούρων και λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, αλλά, σπανιότερα, και σε κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση.
Για την αποφυγή όλων αυτών η πρόληψη της δυσκοιλιότητας πρέπει να είναι ο πρωταρχικός στόχος, σύμφωνα με τον Δρ. Αναστάσιο Ξιάρχο. Η ισορροπημένη διατροφή, η άσκηση και η άμεση εκπλήρωση της επιθυμίας για αφόδευση μπορεί να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση.