Τον Δεκάλογο για την προσέλκυση επενδύσεων στην Ελλάδα παρουσίασε ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Παγουλάτος στο συνέδριο του InvestGr που πραγματοποιείται στην Αθήνα.
Μετά την περυσινή «Πρωτοβουλία για τις Ξένες Επενδύσεις στην Ελλάδα», μια έκθεση που συγκέντρωνε τις διαπιστώσεις και προτάσεις μεγάλου αριθμού επικεφαλής ξένων πολυεθνικών εταιρειών στην Ελλάδα ως προς τι πρέπει να γίνει με το επενδυτικό πλαίσιο στη χώρα, το συνέδριο 2nd InvestGR Forum 2019 αναδεικνύει 10 σημεία προτεραιότητας, στα οποία πρέπει να εστιαστεί η προσοχή και η μεταρρυθμιστική προσπάθεια προκειμένου να καταστεί η ελληνική οικονομία πιο ελκυστική και πιο «επενδύσιμη», αναφέρει το in.gr.
Η «Πρωτοβουλία» περιλαμβάνει τις θέσεις και προτάσεις ξένων εταιρειών στην Ελλάδα, όπως διατυπώνονται από τους εκπροσώπους τους.
Το κείμενο που συντάσσεται, παρουσιάζεται και συζητείται κατά το ετήσιο «InvestGR Forum: Foreign Investments in Greece», ενώ την επιστημονική επιμέλεια για τη σύνθεση των προτάσεων και τη σύνταξη των σχετικών κειμένων έχει ως επιστημονικός υπεύθυνος ο Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώργος Παγουλάτος.
Ο «Δεκάλογος για τις Ξένες Επενδύσεις στην Ελλάδα»
Συγκεκριμένα, ο «Δεκάλογος για τις Ξένες Επενδύσεις στην Ελλάδα» περιλαμβάνει:
1. Οικονομική, κοινωνική και πολιτική σταθερότητα
Οι ιδιωτικές επενδύσεις, ακόμα περισσότερο οι ξένες άμεσες επενδύσεις, απαιτούν ένα περιβάλλον σταθερότητας. Ζήσαμε μια μακρά και βαθιά κρίση, που οδήγησε σε ακραία κοινωνική ένταση, πολιτική πόλωση και όξυνση του «κινδύνου χώρας».
Σήμερα η Ελλάδα χρειάζεται να διατηρήσει, να ενισχύσει και να διευρύνει τις συνθήκες της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής σταθερότητας. Αυτό συμπεριλαμβάνει την επιδίωξη συναινέσεων, όπου είναι εφικτές, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια και διάρκεια των θετικών μεταρρυθμίσεων και της οικονομικής προσαρμογής.
Συναινέσεων ιδίως στη διαπίστωση της ανάγκης η Ελλάδα να μεταβληθεί σταθερά σε μια χώρα φιλική και ελκυστική προς τις ξένες επενδύσεις.
Συναινέσεων επίσης, ει δυνατόν, στους τομείς συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας, προκειμένου εκεί να εστιαστούν με διακομματική διάρκεια οι αναπτυξιακές και επενδυτικές προσπάθειες.
Επιβάλλεται επίσης η αποκομματικοποίηση του κράτους, η στελέχωσή του με υπερκομματικά κριτήρια αξιοκρατίας και επαγγελματισμού, ώστε να διασφαλίζεται η «θεσμική μνήμη» και συνέχεια του κράτους.
2. Φορολογικό σύστημα φιλικό προς τις επενδύσεις
Το φορολογικό σύστημα, στην παρούσα μορφή του, απωθεί τις ξένες επενδύσεις. Χρειάζεται θέσπιση σταθερού φορολογικού πλαισίου σε βάθος τουλάχιστον δεκαετίας, καθώς οι άμεσες ξένες επενδύσεις υψηλής έντασης κεφαλαίου απαιτούν υπερδεκαετή (και συνήθως υπερδεκαπενταετή) περίοδο για να αποσβεστούν.
Σταθεροί φορολογικοί συντελεστές, που θα λαμβάνουν υπόψη τα επίπεδα των γειτονικών χωρών, θα αποφέρουν πολλαπλασιαστικά οφέλη σε νέες θέσεις εργασίας, ανάσχεση του brain drain, βελτίωση υποδομών και τεχνογνωσίας.
Χρειάζεται μείωση των φορολογικών συντελεστών και των ασφαλιστικών εισφορών, ταυτόχρονα με διεύρυνση της φορολογικής βάσης, σε συνδυασμό με απλούστευση και αποσαφήνιση της φορολογικής νομοθεσίας. Ψηφιοποίηση της φορολογικής διοίκησης και περιορισμός της διακριτικής ευχέρειας των φορολογικών υπηρεσιών να ερμηνεύουν τη νομοθεσία.
Υιοθέτηση διεθνώς βέλτιστων πρακτικών για τη χάραξη ενιαίας εθνικής φορολογικής πολιτικής, με μία minimum εθνική συμφωνία ως προς το φορολογικό σύστημα και τις διαδικασίες.
Η κλιμακωτή μείωση φορολογικού συντελεστή σε επιχειρήσεις που υλοποιούν παραγωγικές επενδύσεις μεγάλης κλίμακας με κριτήρια οικονομικής και κοινωνικής ανταποδοτικότητας (αριθμός νέων θέσεων εργασίας, όγκος εξαγωγών κ.ά.), θα αποτελούσε σημαντικό κίνητρο για την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων στην Ελλάδα.
3. Επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης και επίλυσης διαφορών
Η απονομή της δικαιοσύνης είναι υπέρμετρα χρονοβόρα, σύμφωνα με όλους τους διεθνείς δείκτες και τις επισημάνσεις των ξένων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Η καθυστέρηση στη δικαστική διαδικασία και η προβληματική επίλυση διαφορών λειτουργούν αποτρεπτικά για τις ξένες επενδύσεις.
Απαιτείται η επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης μέσω κινήτρων για την αποφυγή της χρήσης ένδικων μέσων, ενίσχυσης των μηχανισμών εξωδικαστικού συμβιβασμού και αξιοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας.
Απαιτείται η επέκταση της χρήσης σύγχρονων τεχνολογικών μέσων κατά τα διάφορα στάδια της δικαστικής διαδικασίας και των διοικητικών προσφυγών, τα οποία προς το παρόν περιορίζονται στη δυνατότητα παρακολούθησης της πορείας μιας υπόθεσης σε ορισμένες μόνον διαδικασίες.
Η ηλεκτρονική υποβολή δικογράφων και εγγράφων και η ηλεκτρονική τους παρακολούθηση μειώνει συνολικά και για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη το διοικητικό κόστος, επιταχύνει τις διαδικασίες και συμβάλλει στην αποδοτική λειτουργία του δικαιοδοτικού συστήματος σε όλα τα επίπεδα.
Σκόπιμη θα ήταν η εισαγωγή χρονικού περιορισμού στη λήψη αποφάσεων για αιτήσεις/ προσφυγές στο ΣτΕ και στην ελληνική Δικαιοσύνη.
4. Επιτάχυνση αδειοδότησης και μείωση γραφειοκρατίας
Η γραφειοκρατία θέτει συνεχή εμπόδια στις επενδυτικές πρωτοβουλίες και την καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Απαιτείται η μείωση της γραφειοκρατίας από την εγκατάσταση στη λειτουργία και μέχρι την παύση δραστηριότητας των εταιριών.
Απαιτείται επίσης κωδικοποίηση και απλοποίηση της νομοθεσίας. Έμφαση πρέπει να δοθεί στους βασικούς κώδικες που αφορούν την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, με στόχο τη διευκόλυνση τόσο των επενδυτών όσο και των διοικητικών οργάνων στην εξεύρεση, ερμηνεία και εφαρμογή των σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων, την εξάλειψη των γραφειοκρατικών διαδικασιών και την επιτάχυνση των επενδύσεων.
Μεγαλύτερη αξιοποίηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για απλούστευση και αυτοματοποίηση των διοικητικών διαδικασιών. Απλοποίηση του αδειοδοτικού πλαισίου, ώστε να υλοποιούνται οι επενδύσεις βάσει των χρονοδιαγραμμάτων τους.
Κεντρική πλατφόρμα διαχείρισης των διαφόρων αιτημάτων, με παρακολούθηση της πορείας αδειοδότησης κάθε επένδυσης και τήρηση των νομοθετημένων προθεσμιών από τις δημόσιες υπηρεσίες. Άμεση ολοκλήρωση του Κτηματολογίου και των δασικών χαρτών και ελεύθερη πρόσβαση σε κάποια βασικά και μη ευαίσθητα δεδομένα.
Αποφυγή εφαρμογής αναδρομικών μέτρων σε υφιστάμενες και υπό εξέλιξη επενδύσεις, καθώς προκαλούν ανασφάλεια στους επενδυτές, στιγματίζοντας μόνιμα το επενδυτικό περιβάλλον και αποτρέποντας την ανάληψη νέων επενδύσεων.
5. Πολιτικές απασχόλησης, προσέλκυσης και κατάρτισης ανθρώπινου δυναμικού
Παρά τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, οι υψηλής τεχνολογίας και υψηλών δεξιοτήτων επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν επαρκώς εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Χρειάζονται πολιτικές επανακατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού με έμφαση στις νέες τεχνολογίες.
Παροχή κινήτρων στις επιχειρήσεις για την ενίσχυση προγραμμάτων ενδοεπιχειρησιακής εκπαίδευσης και αύξηση των αντίστοιχων κρατικών προγραμμάτων για τους ανέργους.
Εισαγωγή κινήτρων για την αξιοποίηση του υψηλής εξειδίκευσης επιστημονικού δυναμικού και την παραμονή του στην Ελλάδα.
Η συστηματική στόχευση προσέλκυσης υψηλής εξειδίκευσης ανθρώπινου κεφαλαίου μπορεί, αφενός, να αντιστρέψει το brain drain και, αφετέρου, να εισαγάγει υψηλού επιπέδου τεχνογνωσία από το εξωτερικό σε τομείς που η ελληνική αγορά υστερεί ή πάσχει.
Ο επαναπατρισμός και η προσέλκυση υψηλής ειδίκευσης επιστημονικού δυναμικού μπορεί να συμβάλει ενισχυτικά προς το υφιστάμενο δυναμικό, αυξάνοντας τις δεξιότητες και δυνατότητές του. Σκόπιμη θα ήταν η αύξηση του αριθμού αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε κλάδους τεχνολογίας και πληροφορικής.
6. Κρατική δομή ενεργού προσέλκυσης ιδιωτικών επενδύσεων
Για να προσελκύσει η χώρα ξένες επενδύσεις δεν αρκούν μόνον οι βελτιώσεις στο μακροοικονομικό περιβάλλον, στη λειτουργία του κράτους, στις επιμέρους φορολογικές και άλλες πολιτικές. Σκόπιμη είναι η αναδιοργάνωση των κρατικών μηχανισμών προσέλκυσης ξένων επενδύσεων.
Χρειάζεται ένα πραγματικό one stop shop, όχι μόνο για ενημέρωση αλλά και για διεκπεραίωση των επενδυτικών αιτημάτων και προκαταρκτική συζήτηση επενδυτικών ευκαιριών, με έμφαση στην επιβοήθηση των ξένων επιχειρήσεων να υλοποιήσουν τα επενδυτικά τους εγχειρήματα.
Μια κρατική δομή υποδοχής επενδύσεων, η οποία θα αναλάβει ρόλο συντονιστή των εμπλεκομένων (επενδυτές – δημόσιες υπηρεσίες – λοιποί φορείς), με στόχο να μειώσει δραστικά τον χρόνο αδειοδότησης και υλοποίησης των επενδύσεων.
Διαμόρφωση δεκατριών business plan δεκαετίας για κάθε μία από τις 13 περιφέρειες της χώρας προκειμένου να εντοπιστούν οι δυνητικές επενδύσεις ανά κλάδο/ανά περιφέρεια.
Μετατροπή των εμπορικών ακολούθων κομβικών πρεσβειών σε «πρεσβευτές» προσέλκυσης και προβολής των επενδυτικών ευκαιριών της χώρας.
Ως αρχικές κινήσεις ενδυνάμωσης εθνικής αξιοπιστίας, εκκίνηση υλοποίησης εμβληματικών επενδύσεων όπως το Ελληνικό και ταχύτερη ολοκλήρωση των ιδιωτικοποιήσεων.
7. Υποδομές
Η ποιότητα των υποδομών είναι κρίσιμης σημασίας για την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Η Ελλάδα έχει ένα απόθεμα υποδομών από την προ-κρίσης περίοδο, που όμως έχει πληγεί από την αποεπένδυση κατά την περίοδο της μακράς ύφεσης.
Η χώρα υστερεί σε σιδηροδρομικές και λιμενικές εμπορευματικές υποδομές (πλην του Πειραιά), με σημαντικό αρνητικό κόστος μεταφορών. Χρειάζεται ενίσχυση ιδίως των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών με τις γειτονικές χώρες στα Βαλκάνια (συμπεριλαμβανόμενης της Τουρκίας), προκειμένου να αποσυμφορηθούν και οι οδικοί άξονες. Ακόμα μεγαλύτερη είναι η υστέρηση σε υποδομές προσανατολισμένες στην περιβαλλοντική αειφορία.
Μεγάλο εύρος παρεμβάσεων μένει να πραγματοποιηθούν στην αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών, στην ανάπτυξη Τεχνολογικών και Βιομηχανικών Πάρκων Επιχειρήσεων, στον εκσυγχρονισμό του δικτύου παραγωγής ενέργειας, στην ύδρευση, στην επεξεργασία λυμάτων και στη διαχείριση αστικών αποβλήτων.
8. Ενίσχυση της έρευνας και καινοτομίας
Η χώρα μας οφείλει να βελτιώσει τις χαμηλές επιδόσεις στους δείκτες της τεχνολογίας και καινοτομίας, προκειμένου να μπορεί να προσελκύσει περισσότερες και καλύτερες ξένες άμεσες επενδύσεις.
Πρέπει να προσελκύσουμε παγκόσμια και περιφερειακά κέντρα ανάπτυξης τεχνολογίας, για τα οποία χρειάζεται ενίσχυση των κινήτρων, όπως η επιδότηση εργασιακού κόστους για δημιουργία συγκεκριμένων θέσεων εργασίας.
Πρέπει να υιοθετηθούν κομβικά εγχειρήματα τεχνολογικής καινοτομίας μέσω συμπράξεων δημοσίου-ιδιωτικού τομέα, προκειμένου να προωθηθεί η Ελλάδα ως προορισμός επενδύσεων τεχνολογίας (για παράδειγμα Industry 4.0, Smart grids, Smart Cities / Green island technologies, Logistics/Telematics).
Ειδικότερα στη φαρμακευτική καινοτομία, κλάδος συγκριτικού πλεονεκτήματος για τη χώρα, χρειάζεται διαμόρφωση πλαισίου κινήτρων για τη διεξαγωγή κλινικών μελετών.
Σημαντική θα ήταν η προώθηση νομοθεσίας που να επιτρέπει συγκεκριμένες ευέλικτες μορφές εργασίας (όπως τηλε-εργασία) προκειμένου να προσελκυστούν υψηλών προσόντων εργαζόμενοι από το εξωτερικό.
Απελευθέρωση τέλος των ΑΕΙ από τους ασφυκτικούς γραφειοκρατικούς περιορισμούς του κράτους, προκειμένου να αναπτύξουν ερευνητικές συνεργασίες και συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα.
9. Ενθάρρυνση δημιουργίας μεγαλύτερων επιχειρηματικών μεγεθών
Η συνολική παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας επηρεάζεται αρνητικά από το πολύ μικρό μέσο μέγεθος των επιχειρήσεων. Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις οδηγούν σε χαμηλά φορολογικά έσοδα, φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή, αδυναμία πρόσβασης σε διεθνείς αγορές.
Χρειάζονται θεσμικά και άλλα κίνητρα που θα ενθαρρύνουν τη δημιουργία μεγαλύτερων επιχειρηματικών μεγεθών, καθώς και συστάδες και συμπράξεις επιχειρήσεων, όπου το άθροισμα υπερβαίνει το σύνολο των μερών.
Τότε η πρόσβαση σε εσωτερικές και εξωτερικές αγορές, προμηθευτές και χρηματοδότηση θα ήταν ευχερέστερη και υπό συνθήκες μεγαλύτερης διαπραγματευτικής ισχύος.
Η αύξηση του μέσου επιχειρηματικού μεγέθους, με τις θετικές συνέπειες που παράγει, θα βελτίωνε τη συνολική ελκυστικότητα της ελληνικής οικονομίας προς τις ξένες επενδύσεις. Νέες υπηρεσίες συνάθροισης προσφοράς και ζήτησης (όπως οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες) θα λειτουργούσαν επίσης προς την ίδια κατεύθυνση.
10. Εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού συστήματος
Η ταχεία διευθέτηση των κόκκινων δανείων, η ενδυνάμωση των τραπεζών, είναι αναγκαία για να μπορούν να επιτελέσουν το ρόλο τους στη χρηματοδότηση της οικονομίας.
Η περαιτέρω ανάπτυξη της αγοράς κεφαλαίων, ως μέρους της ευρωπαϊκής ενοποίησης κεφαλαιαγορών, θα βοηθήσει στην καλύτερη χρηματοδότηση των επενδύσεων και των καινοτόμων εγχειρημάτων και τη συνολική εξωστρέφεια και διεθνοποίηση της ελληνικής οικονομίας.
