Καλοκαίρι 2019. Στην καρδιά του θερμότερου μήνα για τον ελληνικό τουρισμό, τα μηνύματα από όλη την Ελλάδα επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις των τουριστικών φορέων από την αρχή της σεζόν που μιλούσαν για μια «χρονιά διόρθωσης έναντι του 2018», την ίδια στιγμή που ο εσωτερικός τουρισμός παραμένει καθηλωμένος στα χαμηλά επίπεδα όπου έχει διαμορφωθεί την τελευταία δεκαετία, με τον Ελληνα τουρίστα να πραγματοποιεί πιο φθηνά ταξίδια και μικρότερης διάρκειας.
Από τη Χαλκιδική μέχρι την Κρήτη και από τη Ρόδο μέχρι την Κέρκυρα οι ξενοδόχοι είχαν χαμηλότερες προσδοκίες φέτος, προβλέποντας πανελλαδικά μείωση στις διανυκτερεύσεις που θα έφτανε πανελλαδικά έως το 10% – δεδομένου ότι ένα σημαντικό ποσοστό των αφίξεων απορροφάται πλέον και από τις βραχυχρόνιες τουριστικές μισθώσεις. Τώρα δηλώνουν ότι θα είναι ικανοποιημένοι αν η πτώση περιοριστεί σε μονοψήφιο ποσοστό στο τέλος της σεζόν, συμπεριλαμβανομένων και των κρατήσεων στο δίμηνο Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου, αναφέρει το newmoney.
«Φυσικά πρέπει να λάβουμε υπόψη πως το 2018 ήταν μια χρόνια-ρεκόρ για τον ελληνικό τουρισμό και θα ήταν καλύτερο η σύγκριση να γίνεται με τα αποτελέσματα της τελευταίας τριετίας. Για φέτος, πάντως, με βάση τα πρώτα επίσημα στοιχεία για αφίξεις και έσοδα, γενικά παρατηρείται σταθεροποίηση και ελαφριά διόρθωση προς τα κάτω, που φυσικά διαφέρει από προορισμό σε προορισμό», σχολιάζουν οι τουριστικοί φορείς.
Η φετινή «διόρθωση», λοιπόν, στον ελληνικό τουρισμό, σε σύγκριση με τα νούμερα που είχαν επιτευχθεί πέρυσι στο -κατά κοινή ομολογία- εξαιρετικό 2018, δεν έχει να κάνει μόνο με τις διανυκτερεύσεις στα ελληνικά ξενοδοχεία και τον ανταγωνισμό από τα καταλύματα τύπου Αirbnb, αλλά αποτυπώνεται και στα νούμερα από τα αεροδρόμια σε όλη την Ελλάδα: ακόμη και το «Ελευθέριος Βενιζέλος», με το σερί των ρεκόρ της τελευταίας εξαετίας, έδειξε σημάδια επιβράδυνσης της ανόδου τον Ιούλιο, με χαμηλότερο ποσοστό αύξησης της επιβατικής κίνησης στο 4,5% και αύξηση των διεθνών επιβατών στο 6,9% – τη μικρότερη από τις αρχές του 2019. Αντίστοιχα και τα νούμερα από τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια της Fraport για τον Ιούλιο δείχνουν οριακή μείωση 0,8% σε σύγκριση με τον Ιούλιο του 2018, σημειώνοντας πτώση 1% στην εσωτερική κίνηση και 0,7% στην κίνηση του εξωτερικού.
Στην ατζέντα και ο οδικός τουρισμός
«Ο χαμηλότερος προγραμματισμός των αεροπορικών για φέτος στην Ελλάδα (με λιγότερες 1,2 εκατομμύρια θέσεις), μετά τη μεγάλη αύξηση του 2018, σε συνδυασμό με την καθήλωση ανά την Ευρώπη των Boeing 737 ΜΑΧ και τη διάθεση αεροσκαφών από τις αεροπορικές σε άλλους δημοφιλείς προορισμούς ανά την Ευρώπη, έχει αντίκτυπο στον ελληνικό τουρισμό», επισημαίνει στο «business stories» ο κ. Γρηγόρης Τάσιος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων.
«Πέραν των ανταγωνιστικών προορισμών της Μεσογείου, όπως η Τουρκία, η οποία έχει επιστρέψει αποσπώντας εκ νέου το μερίδιο που της αναλογεί, η καλοκαιρία που κρατά τους Ευρωπαίους για διακοπές στις χώρες τους συνεχίζεται για δεύτερη συνεχή χρονιά, και άρα είναι κάτι που παγιώνεται και θα πρέπει να ληφθεί υπόψη για τις κρατήσεις της φετινής και της επόμενης χρονιάς. Στην Ελλάδα, παράλληλα με τη διόρθωση, φαίνονται και οι αδυναμίες των υποδομών στη χώρα, για παράδειγμα στα λιμάνια, στα αεροδρόμια κ.τ.λ. Αν δεν λυθούν αυτά τα προβλήματα μέσα στα επόμενα δύο-τρία χρόνια, υπάρχει ο κίνδυνος να καθηλωθεί ο ελληνικός τουρισμός στα χαμηλά επίπεδα τιμών, χάνοντας την ευκαιρία της αύξησης των εσόδων, που είναι και το μεγάλο ζητούμενο για τη χώρα».
Ο ίδιος θεωρεί ότι έχει έρθει πλέον η ώρα να μπει ψηλά στην ατζέντα, εν όψει και της εκπόνησης του 10ετούς στρατηγικού πλάνου για τον κλάδο που ανακοίνωσαν ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Τουρισμού Χάρης Θεοχάρης, ο οδικός τουρισμός – όχι μόνο για τους επισκέπτες από τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη, αλλά και για τους τουρίστες που είχαμε συνηθίσει να έρχονται στην Ελλάδα αεροπορικώς από Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία κ.α.
«Είναι ένα μοντέλο που έχουμε εγκαταλείψει τα τελευταία χρόνια, με τη χώρα να είναι σταθερά προσανατολισμένη τουριστικά στις αεροπορικές αφίξεις. Το αυτοκίνητο, ωστόσο, πανευρωπαϊκά έχει μπει και πάλι για τα καλά στο κομμάτι του τουρισμού, δεδομένης της βελτίωσης των οδικών δικτύων, ενώ ειδικά στην Ελλάδα έχουμε το παράδειγμα από το μακρινό παρελθόν, ακόμη και προ της δεκαετίας του ’90. Η χώρα μας έχει πλέον καλύτερες υποδομές όσον αφορά στο οδικό δίκτυο και θα πρέπει να απαιτήσουμε, σε επίπεδο Βρυξελλών, να ολοκληρωθούν οι κάθετοι άξονες για την είσοδο στη χώρα από τη Σερβία και τη Βόρεια Μακεδονία για ευκολότερη πρόσβαση από την Κεντρική Ευρώπη. Αυτή τη στιγμή ετησίως έχουμε κοντά στα 7 εκατομμύρια αμιγώς τουριστικών αφίξεων από τα Βαλκάνια στην Ελλάδα, από το σύνολο των 12 και πλέον εκατομμυρίων οδικών αφίξεων που καταγράφονται από τους μεθοριακούς σταθμούς, αφού ένας σημαντικός αριθμός δεν έχει να κάνει με τον τουρισμό, αλλά με απλές διελεύσεις και εισόδους στη χώρα.
Υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις, οι προοπτικές της Ελλάδας στο κομμάτι του οδικού τουρισμού είναι πολύ μεγάλες και αν υπάρξει σωστή στρατηγική προς αυτή την κατεύθυνση θα βοηθήσει γενικότερα ώστε να επέλθει μεγαλύτερη ισορροπία όσον αφορά στον τουρισμό στην ηπειρωτική Ελλάδα σε σύγκριση με τους νησιωτικούς προορισμούς».
Επισημαίνεται εδώ ότι ένα από τα διαχρονικά ζητήματα του ελληνικού τουρισμού είναι ο έντονος «δυϊσμός», καθώς πέντε Περιφέρειες συγκεντρώνουν πάνω από το 85% των τουριστικών μεγεθών στη χώρα μας, γεγονός το οποίο, πέραν των σοβαρών επιπτώσεων που έχει στις τοπικές οικονομίες, επηρεάζει αρνητικά και τις επιδόσεις των ξενοδοχείων που βρίσκονται στους λιγότερο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς.
Σημειωτέον ότι φέτος από την αρχή της χρονιάς και με βάση τα στοιχεία του εξαμήνου του 2019 παρατηρείται πτώση όσον αφορά στο κομμάτι των διεθνών οδικών αφίξεων, η οποία μεταφράζεται, με βάση τα επίσημα στοιχεία, σε -11,7% ή, αλλιώς, κατά 537.000 αφίξεις στα 4 εκατομμύρια συνολικά.
Η εικόνα σε 10 δημοφιλείς προορισμούς
Την εικόνα αυτό το καλοκαίρι σε 10 δημοφιλείς προορισμούς ανά την Ελλάδα χαρτογραφεί το «b.s.» με βάση τις εκτιμήσεις από τις Ενώσεις Ξενοδόχων σε κάθε περιοχή.
Ξεκινώντας από τη Χαλκιδική και την Ενωση Ξενοδόχων της οποίας ηγείται ο κ. Τάσιος, η πτώση στις διανυκτερεύσεις για τα ξενοδοχεία της περιοχής τοποθετείται κοντά στο 10%, δεδομένου ότι η σεζόν ξεκίνησε με χαμηλές πτήσεις τον Μάιο, για να συνεχιστεί λειψός ο Ιούνιος, όπως και ο Ιούλιος, όπου λόγω των καιρικών συνθηκών χάθηκαν πολύτιμες διανυκτερεύσεις και τζίροι για τους επιχειρηματίες στην περιοχή. Σαφώς καλύτερα είναι τα πράγματα εφεξής, αν και η σεζόν στην περιοχή, η οποία δέχεται σημαντικό αριθμό και Ελλήνων τουριστών, ολοκληρώνεται νωρίς, περί τα μέσα Οκτωβρίου.
Μεγαλύτερη είναι η πτώση που καταγράφεται στη Μαγνησία, όπου, όπως επισημαίνει στο «b.s.» ο πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Γιώργος Ζαφείρης, «η σεζόν ξεκίνησε πολύ χαμηλά, με πτώση ακόμη και στο 30% σε σύγκριση με την περσινή χρονιά, για να περιοριστεί στο 10%-15% τον Ιούλιο και πλέον στο 3%-5% μέσα στον Αύγουστο. Ικανοποιητικές είναι οι προκρατήσεις για το φθινόπωρο και ελπίζουμε έτσι να μετριάσουμε την πτώση».
Δεδομένου ότι ο προορισμός προσελκύει παραδοσιακά και αρκετούς Ελληνες, στα χαμηλά διατηρούνται και οι κρατήσεις από την ελληνική αγορά, που δεν φαίνεται ότι μπορεί να ανακάμψει εύκολα.
Σε έναν από τους πλέον δημοφιλείς προορισμούς του Ιονίου, την Κέρκυρα, «η πτώση είναι μικρότερη σε μεγάλες μονάδες και μεγαλύτερη σε μικρότερα ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, τα οποία ανταγωνίζονται τις βραχυχρόνιες μισθώσεις», αναφέρει στο «b.s.» ο κ. Χαράλαμπος Βούλγαρης, πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Κέρκυρας. «Επίσης έχει αυξηθεί το μερίδιο των κρατήσεων της τελευταίας στιγμής, γεγονός που ανάγκασε πολλούς ξενοδόχους να αλλάξουν την τιμολογιακή τους πολιτική. Για το φθινόπωρο, οι κρατήσεις κρίνονται μέχρι στιγμής ικανοποιητικές. Ως προς το θέμα των απορριμμάτων που απασχολεί το νησί, παρά την καλύτερη εικόνα φέτος σε σχέση με τη δραματική περσινή χρονιά, συνεχίζουν να υφίστανται προβλήματα σε πολλές περιοχές. Η νέα κυβέρνηση έχει δείξει με κάποιες αποφάσεις της ότι έχει ψηλά το θέμα στην ατζέντα της και ελπίζουμε να δρομολογηθούν ενέργειες για να επιλυθεί οριστικά».
Σταθερότητα σε σχέση με πέρυσι ως προς τις διανυκτερεύσεις, πτώση ωστόσο στην κατανάλωση σημειώνεται σε δύο άλλους, επίσης δημοφιλείς, προορισμούς του Ιονίου, την Κεφαλονιά και την Ιθάκη: «Υπήρξε μεγάλη πτώση φέτος από τη Μεγάλη Βρετανία, ξεπερνώντας ακόμη και το 20%, ωστόσο αντισταθμίστηκε λόγω της ανόδου από Γερμανία και Ιταλία, με αποτέλεσμα τελικά να έχουμε ένα σταθερό αποτέλεσμα», σχολιάζει ο κ. Γεράσιμος Τιμοθεάτος, πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Κεφαλονιάς και Ιθάκης. Ο ίδιος ωστόσο παρατηρεί ότι φέτος «είναι πεσμένη η κίνηση από Ελληνες, γεγονός το οποίο αποτυπώνεται στην κατανάλωση στα καταστήματα και τα εστιατόρια».
Υστέρηση, σε μονοψήφιο ωστόσο ποσοστό έναντι της περσινής χρονιάς, η οποία ήταν παραπάνω από καλή, καταγράφουν οι ξενοδόχοι της Μεσσηνίας, όπως επισημαίνει στο «b.s.» ο κ. Δημήτρης Καραλής, πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων, με τις κρατήσεις του φθινοπώρου να συνεχίζουν με τους ίδιους ρυθμούς. Δεδομένου ότι πρόκειται για μία περιοχή που δέχεται μεγάλο αριθμό και Ελλήνων ταξιδιωτών, «είναι μεγαλύτερη η υστέρηση από την ελληνική αγορά, η οποία δεν φαίνεται να ανακάμπτει εύκολα. Η κίνηση από τους Ελληνες περιορίζεται φέτος μέσα στον Αύγουστο, κυρίως λόγω των εκλογών που δημιούργησαν μια ανάσχεση για τους αδειούχους του Ιουλίου».
Μεικτή είναι η εικόνα στην Κρήτη, όπου οι ξενοδόχοι του Ηρακλείου είδαν σημαντικές αυξομειώσεις φέτος, ανάλογα με τον μήνα, ξεκινώντας χλιαρά τη σεζόν για το δίμηνο Απριλίου – Μαΐου, συνεχίζοντας ικανοποιητικά μέσα στον Ιούνιο, αλλά σαφώς χειρότερα τον Ιούλιο. Πλέον οι κρατήσεις μέσα στον Αύγουστο και για το φθινόπωρο, το δίμηνο Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου, κρίνονται ικανοποιητικές, όπως αναφέρει ο κ. Νίκος Χαλκιαδάκης.
Αντίστοιχα στα Χανιά, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ενωσης Ξενοδόχων Μανώλη Γιαννούλη, «ο Αύγουστος είναι πιο υποτονικός σε σύγκριση με πέρσι, με αρνητικό πρόσημο σε αφίξεις και έσοδα, ενώ καλύτερα κινείται το δίμηνο Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου. Για τον εσωτερικό τουρισμό τα πράγματα διατηρούνται στα ίδια επίπεδα – και σίγουρα δεν συγκρίνονται με τα προ δεκαετίας νούμερα».
Στις Κυκλάδες, εκτός από τη Μύκονο και τη Σαντορίνη που ακολουθούν δικούς τους ρυθμούς, με μεγάλη άνοδο και φέτος στην προσφορά καταλυμάτων βραχυχρόνιων τουριστικών μισθώσεων και αύξηση στη συνολική επιβατική κίνηση των δύο αεροδρομίων αντίστοιχα κατά 10,4% (816.000 αφίξεις στη Μύκονο) και 4,5% (1,27 εκατομμύρια αφίξεις στη Σαντορίνη), θετικό είναι το πρόσημο για την Πάρο, που αυξάνει συνεχώς τις επιδόσεις της τα τελευταία χρόνια, προσελκύοντας και πολλούς Ελληνες που ψηφίζουν σταθερά τον προορισμό «Κυκλάδες».
Ενδεικτικά, το τρίμηνο Μαΐου – Ιουλίου υπήρξε σημαντική αύξηση της κίνησης στο λιμάνι κατά 16%, έναντι του 2018, με σχεδόν 320.000 επισκέπτες, ενώ οι προβλέψεις για το σύνολο της σεζόν κάνουν λόγο για σημαντικά επίπεδα αύξησης – πάνω από τους 700.000 επισκέπτες της περσινής χρονιάς. Αν και πολύ μικρότερος προορισμός, με θετικό πρόσημο κινείται και η Ανδρος, όπου, σύμφωνα με τα συγκεντρωτικά στοιχεία του Λιμεναρχείου, το δίμηνο Ιουνίου – Ιουλίου αφίχθησαν στο νησί πάνω από 93.000 επισκέπτες – από 87.600 το αντίστοιχο διάστημα του 2018. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο φετινό δίμηνο προστέθηκαν 90 επιπλέον κατάπλοι (658 έναντι 568 πέρυσι) και, σύμφωνα με τις υπάρχουσες εκτιμήσεις, η χρονιά θα κλείσει ευνοϊκά.
Αντίθετα, σημαντική πτώση στην κατανάλωση καταγράφουν οι επιχειρήσεις της Ρόδου, δεδομένου ότι, όπως αναφέρει στο «b.s.» ο πρόεδρος του Συλλόγου Διευθυντών Ξενοδοχείων Ρόδου, Γιώργος Ματσίγκος, είναι πολλοί οι επισκέπτες που έχουν έρθει στο νησί φέτος με προσφορές, οπότε ξοδεύουν σαφώς λιγότερα. «Τα τελευταία τρία χρόνια είχαμε πάνω από 3.000 καινούριες κλίνες που προστέθηκαν στο ξενοδοχειακό δυναμικό της Ρόδου, ενώ επιπλέον είχαμε μεγάλη αύξηση κλινών και στις βραχυχρόνιες τουριστικές μισθώσεις. Για να καλυφθούν αυτές οι κλίνες θα έπρεπε να είχαμε αύξηση κοντά στο 5% αντ’ αυτού, όμως έχουμε μέχρι στιγμής ήπια πτώση. Ο Σεπτέμβριος κινείται ικανοποιητικά μέχρι στιγμής, ωστόσο με ερωτηματικό είναι ο Οκτώβριος, δεδομένου ότι ξεκινούν τα φθινοπωρινά προγράμματα σε Αίγυπτο και Τυνησία. Ως προς τον εσωτερικό τουρισμό, παραμένει καθηλωμένος».
Στην Κω η πτώση είναι ήπια φέτος σε σύγκριση με τα πολύ ψηλά νούμερα της περυσινής χρονιάς, με τους φορείς του νησιού να ποντάρουν πολλά στην αναβάθμιση του αεροδρομίου, που υπολογίζεται να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2020, υποστηρίζοντας περισσότερες από 2 εκατομμύρια αφίξεις. Ο Ιούλιος έκλεισε με πτώση 1% για το αεροδρόμιο της Κω ως προς τη διεθνή επιβατική κίνηση, ωστόσο με οριακή αύξηση σε επίπεδο επταμήνου, στο 0,9%. Και στην περίπτωση της Κω παραμένει χαμηλά η ελληνική αγορά, η οποία στο παρελθόν ήταν από τις βασικότερες.
Ο Ελληνας τουρίστας
Η απουσία πάντως του Ελληνα τουρίστα τα τελευταία χρόνια της κρίσης είναι αισθητή για τους ξενοδόχους και τους επιχειρηματίες των νησιών, αφού προ κρίσης ήταν από τους πλέον γαλαντόμους στις διακοπές του. Αν και τα τελευταία στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) δείχνουν ότι τόσο οι δαπάνες όσο και τα ταξίδια των Ελλήνων εντός και εκτός Ελλάδας «τσίμπησαν» λιγάκι πέρυσι, παραμένουν χαμηλά, με μικρό το μερίδιο της εσωτερικής αγοράς επί του συνόλου. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι από το σύνολο των 91,57 εκατομμυρίων διανυκτερεύσεων του 2018 στα ξενοδοχεία και τα κάμπινγκ ανά την Ελλάδα το 15,5% (14,15 εκατομμύρια) αφορούσε σε Ελληνες και το υπόλοιπο σε ξένους. Αντίστοιχα και για τα ενοικιαζόμενα δωμάτια: από το σύνολο των 31,5 εκατομμυρίων του 2018 πάνω από 25 εκατομμύρια είναι οι διανυκτερεύσεις των ξένων και κοντά στα 6,36 εκατομμύρια των Ελλήνων.
Ενθαρρυντικό, πάντως, είναι το γεγονός ότι το 2018 οι δαπάνες για προσωπικά ταξίδια των Ελλήνων ξεπέρασαν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της τελευταίας επταετίας το ψυχολογικό όριο των 2 δισ. ευρώ, αγγίζοντας για τα ταξίδια σε εσωτερικό και εξωτερικό τα 2,17 δισ. από 1,76 δισ. ευρώ το 2017, όσο ήταν και το 2012. Συνολικά, οι Ελληνες πραγματοποίησαν πέρυσι 6,3 εκατομμύρια ταξίδια εντός και εκτός Ελλάδας, χαμηλότερα μεν έναντι του 2012 (6,78 εκατομμύρια), αλλά ψηλότερα από το 2017 (5,9 εκατομμύρια), ενώ στους βασικούς προορισμούς του εξωτερικού την πρωτιά έχει η Αλβανία.
Για τα ταξίδια των Ελλήνων στη χώρα τους, η δαπάνη είναι πέριξ του 1,7 δισ. ευρώ το 2018, όταν το 2017 ήταν κοντά στο 1,4 δισ. ευρώ, ενώ προ κρίσης, εν έτει 2008, οι δαπάνες των Ελλήνων για ταξίδια με πάνω από μία διανυκτέρευση ήταν στα 3,87 δισ. ευρώ.
Η οικονομική στενότητα των Ελλήνων αποτυπώνεται και στο ότι από το σύνολο των 6,3 εκατομμυρίων ταξιδιών που πραγματοποίησαν πέρυσι για προσωπικούς λόγους, πάνω από 6 στα 10, ή αλλιώς το 60,9%, πραγματοποιήθηκε σε μη ενοικιαζόμενα καταλύματα, κυρίως ιδιόκτητες εξοχικές κατοικίες και καταλύματα που παρέχονται δωρεάν από συγγενείς και φίλους. Τα εν λόγω ταξίδια μάλιστα αντιστοιχούν στο 78,9% του συνολικού αριθμού των διανυκτερεύσεων.
