Το 2008, όταν δημιουργήθηκε το bitcoin, η αξία που του είχαν προσδώσει ο μυστηριώδης κατασκευαστής του με το ψευδώνυμο Σατόσι Νακαμότο και οι πρώτοι προγραμματιστές της νέας τεχνολογίας που πρεσβεύει δεν ξεπερνούσε το ένα σεντ… Δημιουργήθηκε από ομάδα χάκερ – ακτιβιστών προκειμένου να πραγματοποιούνται συναλλαγές παρακάμπτοντας το τραπεζικό σύστημα. Αλλωστε μόλις είχε σπάσει η φούσκα στη Wall Street και ξεσπάσει η οικονομική κρίση, αναφέρει το protothema.
Πληθαίνουν τα καταστήματα που αποδέχονται συναλλαγές με bitcoin: ένας εσπρέσο αξίας 0,80 ευρώ στην Ιταλία ισοδυναμεί με 0,00005852 bitcoins
Eχει μείνει επίσης στην ιστορία ότι στην πρώτη μεγάλη συναλλαγή που έγινε με αυτό, εν έτει 2010, 10.000 bitcoins δόθηκαν για δύο μεγάλες πίτσες! Λίγο πριν την ανατολή του 2018 το bitcoin έχει εξελιχθεί στη νέα παγκόσμια φρενίτιδα με αξία που προσεγγίζει τα 18.000 δολάρια. Εκείνες οι 10.000 μονάδες που δόθηκαν για τις πίτσες σήμερα έχουν δηλαδή αξία περίπου 180 εκατ. δολαρίων! Μόνο φέτος, η απόδοση που έχει καταγράψει φτάνει στο 2.000%, προκαλώντας τεράστιο ενδιαφέρον στο κοινό που θέλει να μάθει γι’ αυτό.
Ενώ λοιπόν η χρηματιστηριακή αγορά δείχνει ότι έχει βρει το νέο Ελντοράντο, στο οποίο πλέον κατευθύνεται πραγματικό χρήμα από επενδυτές, οι ρυθμιστικές αρχές, τις οποίες το ψηφιακό νόμισμα έχει παρακάμψει, ανησυχούν αλλά προς το παρόν απευθύνουν μόνο προειδοποιήσεις. Ετσι, αυτό που ξεκίνησε στον απόηχο της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης ως μια θεωρητική αναζήτηση τρόπων συναλλαγής χωρίς να παρεμβάλλεται το κεντρικό τραπεζικό σύστημα και το οποίο είχε την υποστήριξη ειδικών της πληροφορικής, πολιτικών ακτιβιστών και ομάδων που είχαν χάσει την πίστη τους στους θεσμούς, εξελίσσεται σε απόλυτο πρωταγωνιστή μιας νέας αγοράς που πλέον παίρνει θέση στους ναούς του χρήματος, τα χρηματιστήρια, με πρώτο το CBOE στις ΗΠΑ.
Με σαφώς πιο αργούς, αλλά αυξανόμενους ρυθμούς γίνεται η αποδοχή του από την πραγματική οικονομία για την παροχή προϊόντων ή υπηρεσιών, αφού είναι ακόμα λίγα σχετικά τα καταστήματα ανά τον κόσμο που δέχονται να πληρωθούν με κρυπτονομίσματα. Από την άλλη, εδώ και χρόνια το bitcoin είναι το αγαπημένο μέσο συναλλαγής πάσης φύσεως κυκλωμάτων (ναρκωτικών, όπλων κ.ο.κ.) που θέλουν να περάσουν απαρατήρητα από τις Αρχές και να ξεπλύνουν τα κεφάλαια από τις δραστηριότητές τους. Επίσης είναι εργαλείο επιβίωσης για περιπτώσεις διαλυμένων οικονομιών. Στη Ζιμπάμπουε, για παράδειγμα, ακόμα και στα φανάρια μικροπωλητές προτιμούν να πληρώνονται με μονάδες κρυπτονομισμάτων παρά με το επίσημο νόμισμα της χώρας, το οποίο έχει απαξιωθεί πλήρως.
Τι να ξέρετε
1 Τι είναι το bitcoin
Είναι μια μορφή χρήματος. Δεν είναι νόμισμα που μπορείς να κρατάς στα χέρια σου, ούτε αναγνωρίζεται καθολικά από την πραγματική οικονομία, αν και τελευταία γίνεται αποδεκτό από κάποια καταστήματα κυρίως σε χώρες του εξωτερικού. Δεν εκδίδεται από εθνική κυβέρνηση, ούτε παρακολουθείται από κάποια ρυθμιστική αρχή. Κατά βάση, όπως και τα υπόλοιπα κρυπτονομίσματα, είναι μια δέσμη λογισμικών πρωτοκόλλων που μετατρέπει το φυσικό χρήμα σε ψηφιακή μορφή και παράλληλα παρακολουθεί την κάθε συναλλαγή διασφαλίζοντάς την. Το bitcoin έχει αξία μόνο στη βάση ότι οι χρήστες του συμφωνούν ότι τη διαθέτει.
2 Από πού προήλθε
Το αρχικό λογισμικό δημιουργήθηκε το 2008 από έναν άνθρωπο ή ένα γκρουπ ανθρώπων που χρησιμοποιούσαν το ψευδώνυμο Σατόσι Νακαμότο, του οποίου η ταυτότητα παραμένει άγνωστη παρότι υπήρξαν αρκετές προσπάθειες στο παρελθόν να εντοπιστεί. Η κεντρική ιδέα πίσω απ’ το bitcoin ήταν η λεγόμενη τεχνολογία blockchain, ένα δημόσιο ψηφιακό λογιστικό βιβλίο που χρησιμοποιείται κυρίως ως τρόπος παρακολούθησης και επαλήθευσης των νομισματικών συναλλαγών. Κάθε χρονολογική αλλαγή στο βιβλίο αναφέρεται ως block (μπλοκ), ενώ μια μεγαλύτερη σειρά αλλαγών ονομάζεται blockchain (αλυσίδα των μπλοκ).
3 Πώς λειτουργεί
Σκεφτείτε τι συμβαίνει όταν κάνετε μια συναλλαγή μέσω e-banking. Η τραπεζική πλατφόρμα πιστοποιεί ότι έχετε τα χρήματα και μεταφέρει το ποσό από ένα σημείο μιας γιγαντιαίας βάσης δεδομένων από λογαριασμούς και το πιστώνει σε ένα άλλο. Το αποτέλεσμα μπορείτε να το δείτε όταν μπείτε στον λογαριασμό σας, η συναλλαγή όμως παραμένει υπό τον έλεγχο της τράπεζας. Επομένως, εμπιστεύεστε την τράπεζα να πάρει το σωστό ποσό χρημάτων, ενώ και η τράπεζα επίσης είναι σίγουρη ότι δεν θα ξοδέψετε τα χρήματα διαφορετικά απ’ ό,τι έχετε δηλώσει. Αντίστοιχα το blockchain είναι μια βάση δεδομένων που έχει την ίδια περίπου λειτουργία χωρίς όμως να εμπλέκονται τράπεζες ή μια κεντρική ρυθμιστική αρχή. Αν και ο τρόπος που λειτουργεί το όλο δίκτυο του bitcoin είναι αρκετά τεχνικός, η ουσία του έχει ως εξής: το blockchain περιέχει κάθε συναλλαγή που έχει ποτέ επεξεργαστεί το δίκτυο, επιτρέποντας στον υπολογιστή του χρήστη να εξακριβώνει την εγκυρότητά της.
4 Ποιος εκτελεί τις πράξεις;
Τον ρόλο αυτό έχουν αναλάβει αποκεντρωμένα δίκτυα. Συναλλαγές σε bitcoin μπορούν να γίνουν μέσω sites που προσφέρουν ηλεκτρονικά πορτοφόλια που κάνουν upload τα στοιχεία στο δίκτυο.
5 Πώς δημιουργούνται
Με το τυπωμένο χρήμα κάθε κυβέρνηση αποφασίζει πότε θα τυπώσει και θα διανείμει χρήμα. Bitcoin, όμως, δεν έχει καμία κεντρική κυβέρνηση. Τα νέα bitcoins δημιουργούνται μέσω μιας ανταγωνιστικής και αποκεντροποιημένης διαδικασίας που ονομάζεται «εξόρυξη». Με το bitcoin οι «εξορύκτες» χρησιμοποιούν ειδικό λογισμικό και πολύ… ρεύμα για να λύσουν μαθηματικά προβλήματα πάνω στην πλατφόρμα που πρωτοδημιουργήθηκε από τον Νακαμότο και σε αντάλλαγμα λαμβάνουν bitcoin. Ωστόσο τo πρωτόκολλο είναι σχεδιασμένο με τέτοιον τρόπο ώστε τα νέα bitcoins να δημιουργούνται με σταθερό ποσοστό. Αυτό καθιστά την «εξόρυξη» (mining) bitcoin πολύ ανταγωνιστική επιχείρηση. Δημιουργούνται με μειούμενο και προβλέψιμο ρυθμό, καθώς ο αριθμός νέων που δημιουργούνται κάθε χρόνο αυτόματα μειώνεται στο μισό προοδευτικά μέχρι η έκδοσή τους να σταματήσει εντελώς, όταν υπάρχουν σε σύνολο 21 εκατομμύρια bitcoins. Καμία κεντρική εξουσία ή προγραμματιστής δεν έχει τη δύναμη να ελέγξει ή να κατευθύνει το σύστημα για να αυξήσει τα κέρδη του. Κάθε κόμβος bitcoin ανά τον κόσμο θα απορρίψει καθετί που δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες τους οποίους το σύστημα περιμένει να ακολουθήσει.
6 Το bitcoin δεν ήταν για «ξέπλυμα»;
Ναι, ειδικά στην αρχή, όταν δεν το ήξερε πολύς κόσμος. Χρησιμοποιούνταν και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από ιστοσελίδες του Σκοτεινού Διαδικτύου (Dark Web) που διαθέτουν σχεδόν τα πάντα: από όπλα και ναρκωτικά μέχρι συμβόλαια θανάτου. Μια τέτοια ιστοσελίδα, η Silk Road, είχε κλείσει από τις αμερικανικές διωκτικές αρχές το 2013. Ωστόσο πολύ γρήγορα άλλες πήραν τη θέση της. Πρόσφατα ο Νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς είχε δηλώσει πως το bitcoin πρέπει να τεθεί εκτός νόμου, καθώς σχεδιάστηκε για να αποφεύγει την εποπτεία και τη ρύθμιση και «δεν εξυπηρετεί οποιαδήποτε χρήσιμη λειτουργία της κοινωνίας».
7 Τι άλλαξε;
Η φήμη του bitcoin βελτιώθηκε κυρίως γιατί υπάρχουν πλέον λιγότερες μεγάλης κλίμακας κλοπές, όπως αυτή που είχε συμβεί το 2014 όταν χάκερ εισήλθαν σε μία από τις πλατφόρμες ανταλλαγής bitcoin, το Mt. Gox. Επίσης πολλές τεχνολογικές αλλά και χρηματοοικονομικές εταιρείες έχουν επιδείξει ενεργό ενδιαφέρον για την τεχνολογία με την οποία λειτουργεί (blockchain).
8 Τι το ιδιαίτερο έχει η τεχνολογία blockchain;
Οι υπέρμαχοί της θεωρούν ότι είναι ο νέος τρόπος στο επιχειρείν και τις συναλλαγές. Το κόστος θα είναι μικρότερο χωρίς έναν κεντρικό μεσάζοντα να παρακολουθεί τις συναλλαγές και να χρεώνει γι’ αυτό που κάνει. Οι τράπεζες και τα χρηματιστήρια έχουν επενδύσει πολλά στην ανάπτυξη τέτοιας τεχνολογίας. Ακόμα και οι Κεντρικές Τράπεζες επιτρέπουν να γίνονται εικασίες για την έκδοση επίσημων νομισμάτων με βάση τη συγκεκριμένη τεχνολογία. Εξάλλου, και άλλες μορφές του blockchain έχουν εμφανιστεί να χρησιμοποιούν τα δικά τους κρυπτονομίσματα για να κάνουν συναλλαγές. Το πιο γνωστό, μετά το bitcoin, είναι το ethereum.
9 Γιατί ο ανταγωνισμός δεν πλήττει το bitcoin;
Καθώς ο αριθμός των κρυπτονομισμάτων πολλαπλασιάζεται -είναι πλέον χιλιάδες, το bitcoin παραμένει το πιο γνωστό και δοκιμασμένο στον χρόνο, προσελκύοντας έτσι νέο χρήμα και καταφέρνοντας να έχει αξία.
10 Πώς μπορώ να αγοράσω ή να επενδύσω σε bitcoin;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι και όλοι ενέχουν διαφορετικό ρίσκο. Κάποιος μπορεί να αγοράσει απευθείας κρυπτονομίσματα από πλατφόρμες συναλλαγών όπως η Coinbase. Ο ενδιαφερόμενος εγγράφεται στην υπηρεσία, συνδέει έναν τραπεζικό λογαριασμό απ’ όπου αντλεί κεφάλαια που τα μετατρέπει σε bitcoin και ακολούθως μπορεί να τα ρευστοποιήσει πιστώνοντας τον ίδιο λογαριασμό. Υπάρχουν ειδικά ανταλλακτήρια. Στη χώρα μας έχουν στηθεί 5 ΑΤΜ από εταιρείες διαχείρισης συναλλαγών: τρία στην Αττική, ένα στη Θεσσαλονίκη και ένα στο Ηράκλειο. Στην Αττική το ένα έχει στηθεί στην οδό Δημητρακοπούλου 84 στο Κουκάκι, πλησίον του μετρό, το δεύτερο στο Χαλάνδρι, επί της Κώστα Βάρναλη 2-4, και το τρίτο στις Αχαρνές, στην οδό Ιωάννου Θηβαίου 20 εντός του βιβλιοπωλείου «Ορίζοντες». Στη Θεσσαλονίκη το ΑΤΜ βρίσκεται στην Αναγεννήσεως 7 και στο Ηράκλειο στον αριθμό 64 της οδού Καλοκαιρινού. Οι επενδυτές μπορούν, επίσης, να επενδύσουν σε «οχήματα» όπως το Bitcoin Investment Trust, που ακολουθεί την τιμή του bitcoin. Πλέον έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν και να πωλούν προθεσμιακά συμβόλαια του bitcoin και σύντομα θα είναι σε θέση να αγοράζουν ETF, αρκεί βέβαια κάποια ρυθμιστική αρχή να νιώσει άνετα με την ιδέα. Ωστόσο χρειάζεται προσοχή. Ακόμα και άνθρωποι που πιστεύουν στο μέλλον του bitcoin θεωρούν ότι θα υπάρξουν μεγάλες αναταράξεις στην πορεία του. Τη μία ημέρα μπορεί η τιμή να εκτοξεύεται κατά 15%-20% και την επομένη να κάνει πάλι βουτιά 20%! Εξάλλου υπολογίζεται σήμερα ότι περίπου 1.000 άνθρωποι ελέγχουν το 40% της αγοράς, κάτι που σημαίνει ότι ανάλογα με τις διαθέσεις τους κινείται και η αγορά του bitcoin.
11 Πώς εξηγείται το ράλι της τιμής;
Νέοι επενδυτές και οι προσδοκίες ότι θα ακολουθήσουν και άλλοι έχουν αυξήσει την τιμή του σχεδόν 20 φορές φέτος. Μεγάλη ώθηση έχει λάβει, επίσης, από το γεγονός ότι πλέον -με έμμεσο τρόπο- μπαίνει στη Γουόλ Στριτ προσελκύοντας χρήμα κυρίως από hedge funds και αμοιβαία κεφάλαια μέσα από προθεσμιακά συμβόλαια. Η αρχή έγινε στις 10 Δεκεμβρίου, όταν το μεγαλύτερο χρηματιστήριο προθεσμιακών συμβολαίων στον κόσμο, CBOE, ξεκίνησε τη διαπραγμάτευση futures συνδεδεμένα με bitcoin. Λέγεται ότι θα ακολουθήσουν ο NASDAQ και ο όμιλος CME. Η δυνατότητα να συναλλάσσεται κανείς πάνω στην τιμή του bitcoin χωρίς όμως να το κατέχει -και να μπορεί μάλιστα να ποντάρει ότι η τιμή του θα πέσει- αντιμετωπίζεται ως κάτι θετικό από τους επενδυτές. Επίσης, το γεγονός ότι το λογισμικό του εγγυάται ότι δεν μπορούν να κυκλοφορούν άπειρα έχει δημιουργήσει τον φόβο σε κάποιους επενδυτές ότι δεν θα προλάβουν να μπουν στην αγορά. Για παράδειγμα, το Coinbase είχε τη διπλάσια και τριπλάσια επισκεψιμότητα στις αρχές του μήνα, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει πρόσκαιρα. Κάθε εβδομάδα ανοίγουν και νέα hedge funds με στόχο την επένδυση στα κρυπτονομίσματα και ήδη έχουν ξεπεράσει τα 170. Τα περισσότερα από αυτά επενδύουν στο bitcoin.
12 Είναι φούσκα;
Πιθανόν. Κάποιοι σημαίνοντες άνθρωποι της αγοράς, όπως ο διευθύνων σύμβουλος της JP Morgan Chase Τζέιμι Ντάιμον, το έχουν χαρακτηρίσει απάτη. Ωστόσο η τράπεζά του ήδη σκέφτεται να προσφέρει στους πελάτες της προθεσμιακά συμβόλαια του bitcoin. Επίσης ο διάσημος διαχειριστής κεφαλαίων Μάικ Νόβογκρατζ αποκαλεί τα κρυπτονομίσματα «τη μεγαλύτερη φούσκα της εποχής μας», αν και ο ίδιος ξεκινά τη δημιουργία νέου fund ύψους 500 εκατ. δολαρίων για να επενδύσει σε αυτά. Οι δίδυμοι Κάμερον και Τάιλερ Γουίνκλβος, γνωστοί για τη διένεξή τους με τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ του Facebook, θεωρούν ότι η αξία του θα 20πλασιαστεί τώρα που κατευθύνεται ρευστό και από την αγορά παραγώγων. Οι ίδιοι θεωρείται ότι έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά του bitcoin, με την αξία της επένδυσής τους από 11 εκατ. το 2013 να αποτιμάται σήμερα σε πάνω από 1,3 δισ. δολάρια! Επομένως ανάλογα ποιον θα ρωτήσεις θα λάβεις και τη σχετική απάντηση για το εάν είναι φούσκα ή όχι.
Τι λένε οι Τράπεζες
FED: «Είναι παράνομο και κερδοσκοπικό»
ΕΚΤ: «Είναι καινοτομία, άρα ενέχει ρίσκο»
Ηανωνυμία που μπορεί να διαφυλαχθεί στις συναλλαγές με bitcoin αποτελεί ένα μεγάλο κίνητρο για εγκληματικές δραστηριότητες, όπως το εμπόριο ναρκωτικών και το ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές επιχειρούν να προσδιορίσουν ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για τη διαφύλαξη των επενδυτών. Ωστόσο το γεγονός ότι το bitcoin δεν έχει σύνορα περιπλέκει τις προσπάθειές τους. Ηδη μάλιστα υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Η Κίνα, για παράδειγμα, με δυσκολία προσπαθεί να απαγορεύσει τις πλατφόρμες συναλλαγών, ενώ η Ιαπωνία έχει νομιμοποιήσει το bitcoin ως μέσο πληρωμών. Την ίδια ώρα η αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προειδοποίησε τις προηγούμενες ημέρες για τους κινδύνους από τη διαπραγμάτευση κρυπτονομισμάτων, χωρίς ωστόσο να λάβει κάποιο μέτρο.
Οι Κεντρικές Τράπεζες, επίσης, παρακολουθούν με προσοχή. «Το bitcoin αυτή τη στιγμή παίζει έναν πολύ μικρό ρόλο στα συστήματα πληρωμών. Δεν αποτελεί σταθερή βάση αξίας και δεν αποτελεί νόμιμο χρήμα. Είναι ένα άκρως κερδοσκοπικό περιουσιακό στοιχείο», είπε στην τελευταία της συνέντευξη Τύπου την περασμένη εβδομάδα η απερχόμενη πρόεδρος της Federal Reserve Τζάνετ Γέλεν. «Οπως συμβαίνει με όλα τα νέα πράγματα, ο κόσμος έχει μεγάλες προσδοκίες αλλά υπάρχει και μεγάλη αβεβαιότητα. Αυτή τη στιγμή σε ό,τι αφορά τα bitcoin και τα κρυπτονομίσματα γενικά δεν νομίζουμε ότι είναι η τεχνολογία αρκετά ώριμη ώστε να τα λάβουμε υπόψη», σημείωσε από την πλευρά του ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι συστήνοντας όμως μεγάλη προσοχή. «Η καινοτομία πάντα υπόσχεται μεγάλες ωφέλειες, αλλά θα πρέπει να αναλογιστεί κανείς και το μεγάλο ρίσκο», κατέληξε.
«Η καινοτομία πάντα υπόσχεται μεγάλες ωφέλειες, αλλά θα πρέπει να αναλογιστεί κανείς και το μεγάλο ρίσκο» τονίζει ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι
Οι δίδυμοι Γουίνκλβος, διάσημα «αρπακτικά της αγοράς» και γνωστοί για τη διένεξή τους με τον Ζάκερμπεργκ του Facebook, θεωρούν ότι η αξία του θα εικοσαπλασιαστεί τώρα που κατευθύνεται ρευστό και από την αγορά παραγώγων – άλλωστε διαθέτουν το μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά του bitcoin, με την αξία της επένδυσής τους από 11 εκατ. το 2013 να αποτιμάται σήμερα σε πάνω από 1,3 δισ. δολάρια!
