Περιοδεία στους τόπους της Ελληνικής μειονότητας και της Ορθοδοξίας στην Αλβανία
Το ταξίδι από την Κέρκυρα στους Αγίους Σαράντα διαρκεί μόνον 40 λεπτά με το ιπτάμενο δελφίνι του Θεοδόση Παπικινού και χωρίς άλλη συζήτηση αποφασίσαμε την Παρασκευή το πρωί να φύγουμε για τη μικρή περιοδεία μας στους τόπους της Ελληνικής μειονότητας και της Ορθοδοξίας στην Αλβανία.
Του Σταύρου Καρβούνη*
Ήταν συμβολική η κίνησή μας, με την ελπίδα ότι θα γίνουμε κοινωνοί του μηνύματος πως οι ευρωεκλογές αυτές δεν αφορούν μόνον τους Έλληνες και τις Ελληνίδες της ενδοχώρας.
Αφορούν το σύνολο του Ελληνισμού σε όποια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζει και κατοικεί. Ακόμη, η προοπτική ένταξη της Αλβανίας στην ενωσιακή Ευρώπη είναι η μεγάλη πρόκληση της επόμενης δεκαετίας και μπορεί να ενδυναμώσει σημαντικά τις γέφυρες επικοινωνίας στο δύσκολο αλλά στρατηγικό χώρο των δυτικών Βαλκανίων.
Φθάνοντας στην απέναντι ακτή η νέα πόλη των Αγίων Σαράντα μας εκπλήσσει ευχάριστα με τα σύγχρονα σπίτια, τα ξενοδοχεία, τα ευχάριστα καφέ και εστιατόρια κατά μήκος της μεγάλης ακτογραμμής που οριοθετεί το λιμάνι.
Ο πληθυσμός εκτοξεύθηκε από τις δέκα χιλιάδες κατοίκους τη δεκαετία 1980-90 στις σαράντα χιλιάδες σήμερα. Η άνοιξη της τουριστικής ανάπτυξης έχει αφήσει το αποτύπωμά της παντού.
Με οδηγό και καθοδηγητή το δάσκαλο και λογοτέχνη, Ανδρέα Ζαρμπαλά, σχεδιάσαμε το μικρό μας οδοιπορικό αρχίζοντας από τα Τίρανα και την καρδιά της Ορθοδοξίας, την έδρα της Αρχιεπισκοπής και τον Καθεδρικό Ναό της Αναστάσεως.
Κατεβαίνοντας από το μικρό κελί στη σοφίτα της Αρχιεπισκοπής όπου κατοικεί και ζει λιτά, ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ. Αναστάσιος μας υποδέχθηκε θερμά και εγκάρδια ανοίγοντας την αγκαλιά που έχει για όλους, χωρίς καμιά διάκριση. Μας μίλησε από καρδιάς για το μεγάλο αγώνα και την ποιμαντική προσπάθεια στον ιστορικό και ευαίσθητο χώρο της Αλβανικής επικράτειας.
Εκμυστηρεύθηκε τις οικονομικές δυσκολίες, την αδυναμία πολλές φορές να χρηματοδοτηθεί το μεγάλο έργο ανασύστασης της Ορθοδοξίας από τα ερείπια όταν τα πρώτα χρόνια «οι λατρευτικές συνάξεις εκτελούντο σε ημικατεστραμμένους ιερούς χώρους, στα ερείπια παλαιών ναών». Αναφέρθηκε στις ποικίλες αντιδράσεις και στην ιστορική απάντηση που έδωσε: «Όταν μας πετροβολούν, εμείς χρησιμοποιούμε τις πέτρες για να κτίζουμε!»
Δεν παρέλειψε να τονίσει ότι ο μεγάλος αγώνας είναι αυτός της καθημερινότητας, για το οδικό δίκτυο, την επιβίωση χιλιάδων οικογενειών, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τις μικρές συντάξεις, τη χρηματοδότηση του ανθρωπιστικού έργου.
Έδωσε μαθήματα οικονομικής βιωσιμότητας σε άνυδρο τοπίο με την κατασκευή του μεγάλου υδροηλεκτρικού έργου στον ποταμό Ραπούν, ανατολικά της Αλβανίας και πάνω από την Κορυτσά, του οποίου τα έσοδα διατίθενται για την ενίσχυση του εκπαιδευτικού έργου, των φιλανθρωπικών, ιεραποστολικών και πολιτιστικών αναγκών.
Με οδηγό τον Γκεζίμ, φεύγουμε από την πρωτεύουσα με κατεύθυνση το Αργυρόκαστρο, τη Λιβαδειά, το Δέλβινο, το Λαζάτι, τη Δρόβιανη, τη Φοινίκη, το Μετόχι. Κατά μήκος της διαδρομής κυριαρχεί το Φιέρι όπου η αλματώδης ανάπτυξη της καρδιάς παραγωγής πετρελαίου, ποτάσας, χρωμίου, είναι ορατή σε κάθε σημείο.
Πολυτελείς λιμουζίνες, ακόμη και πόρσε, καινούργιοι δρόμοι, φώτα, συντριβάνια, λιθόστρωτα πεζοδρόμια και καλντερίμια. Στον αντίποδα το Τεπελένι με φτωχά σπίτια και συνοικίες, παλιούς δρόμους και την ανάπτυξη απούσα.
Κατάληξη η ανατολική και δυτική ζώνη των χωριών της ελληνικής μειονότητας. Εκεί οι δρόμοι δεν έχουν εξελιχθεί, πολλοί έχουν φύγει και εγκατασταθεί στην Ελλάδα και όσοι έμειναν αισθάνονται την εγκατάλειψη και την απουσία φροντίδας, βοήθειας, αλληλεγγύης. Έχουμε ελληνική ταυτότητα αλλά οι συντάξεις του ΟΓΑ και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κόπηκαν, τονίζουν με πίκρα οι λίγοι παππούδες και γιαγιάδες που έχουν απομείνει.
Κάθε μέρα παραλαμβάνω στο τυροκομείο μου πάνω από χίλια πεντακόσια λίτρα γάλα από τους τσοπαναραίους αλλά κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να με ρωτήσει πως επιβιώνω, που πουλάω τα προϊόντα μου, τι προβλήματα αντιμετωπίζω με τη γραφειοκρατία, πώς είναι η καθημερινότητα ενός επιχειρηματία της μειονότητας εδώ στον κακοτράχαλο και ιστορικό μας τόπο, τονίζει θυμωμένος ο Σωτήρης. Διπλωμάτες έρχονται και φεύγουν, συνεχίζει, αλλά εδώ δεν προλαβαίνει να φθάσει «η ελληνική διπλωματία».
Αλλά ο θυμός, η πίκρα, η εγκατάλειψη, όλα μεταλλάσσονται σε ένα αίσθημα νοσταλγίας, μνήμης, πίστης καθώς ο ήλιος δύει στην κορυφογραμμή της Κέρκυρας και χάνεται στα βάθη της Αδριατικής.
«Ευλογίσω τον Κύριον εν παντί καιρώ, δια παντός η αίνεσις αυτού εν των στόματί μου (Ψαλμ. 33:2)»… Τολμούμε να ελπίζουμε!
*Υπ. Ευρωβουλευτή με την Ένωση Κεντρώων
