Οι αιμορροΐδες μπορεί να είναι θέμα ταμπού για την πλειονότητα των ανθρώπων, η αλήθεια όμως είναι ότι όλοι τις έχουν. Ο ρόλος τους είναι να προστατεύουν τους μυς του πρωκτικού σφιγκτήρα και να κλείνουν σε στιγμές αυξημένης κοιλιακής πίεσης. Το πρόβλημα ξεκινά όταν οι αιμορροΐδες φλεγμαίνουν. Στατιστικά, μέχρι την ηλικία των 50 ετών, περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού θα παρουσιάσει αυτές τις φλεγμονώδεις μάζες που προκαλούν φαγούρα στον πρωκτό. Μα τι είναι τελικά οι αιμορροΐδες;
«Ο πρωκτός ελέγχεται από έναν από τους πολλούς σφιγκτήρες του οργανισμού, οι οποίοι είναι μύες που βρίσκονται σε πολλά ανοίγματα μέσα στο σώμα και που όταν χαλαρώνουν επιτρέπουν την είσοδο ή την απελευθέρωση υγρών και στερεών. Τέτοιοι είναι, για παράδειγμα, ο σφιγκτήρας του πυλωρού και ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας. Ο πρωκτικός σφιγκτήρας προστατεύεται από τις αιμορροΐδες, που είναι αιμοφόρα αγγεία τα οποία μεταφέρουν αίμα στην περιοχή του πρωκτού, σχηματίζοντας ένα σύμπλεγμα αγγείων που ονομάζεται “αιμορροϊδικό πλέγμα”.
Κατά τη διάρκεια της κένωσης δρουν σαν προστατευτικά μαξιλάρια, στην περιοχή που βρίσκεται ο σφιγκτήρας του πρωκτού, ο οποίος συγκρατεί τα κόπρανα στο τελευταίο μέρος του εντέρου, αλλά και επιτρέπει τη δίοδό τους κατά την αφόδευση», μας εξηγεί ο γενικός χειρουργός Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος – Διευθυντής της χειρουργικής κλινικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών – Ιατρικού Περιστερίου και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής (www.axiarchos.gr). «Φυσιολογικά το αιμορροϊδικό πλέγμα είναι γεμάτο με αίμα. Κατά την κένωση, με τη χαλάρωση του πρωκτικού σφιγκτήρα, το πλέγμα αδειάζει από το αίμα και ξαναγεμίζει μετά το πέρας της λειτουργίας αυτής. Έτσι οι αιμορροΐδες, σε κάποιο βαθμό, βοηθούν τον πρωκτικό σφιγκτήρα στη σύγκλειση του πρωκτού και συμβάλλουν, έτσι, στην εγκράτεια των κοπράνων. Όταν οι αιμορροΐδες διογκωθούν και οι παράπλευροι ιστοί χαλαρώνουν προκύπτει μια πάθηση που ονομάζεται αιμορροϊδοπάθεια», προσθέτει.
Σε καταστάσεις χαλάρωσης, οι αιμορροΐδες παρέχουν περίπου το 15-20% της πίεσης που κρατά κλειστό τον πρωκτικό σωλήνα. Όταν η ενδοκοιλιακή πίεση αυξάνει, όπως συμβαίνει κατά τη διάρκεια του φτερνίσματος, το αίμα που επιστρέφει στην καρδιά, μέσω της κάτω κοίλης φλέβας, μειώνεται. Αυτό αναγκάζει τα μαξιλαράκια να διογκωθούν από το αίμα, πιέζοντας τον σφιγκτήρα και αποτρέποντας έτσι μια ακράτεια κοπράνων.
Όταν όμως οι αιμορροΐδες παραμένουν διογκωμένες για μεγάλα χρονικά διαστήματα, αρχίζουν να δημιουργούν προβλήματα. Τα συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσουν είναι αιμορραγία, έκκριση βλέννης, κνησμό, ερεθισμό, πόνο και αίσθημα ατελούς κένωσης.
Οτιδήποτε, λοιπόν, προκαλεί αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης μπορεί να οδηγήσει σε αιμορροϊδοπάθεια. Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή της είναι η εγκυμοσύνη, η χρόνια δυσκοιλιότητα, η άρση βαρών, η παχυσαρκία και η αύξηση της ηλικίας. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν επίσης ότι η τάση για την ανάπτυξη αιμορροϊδοπάθειας κληρονομείται. Η χρόνια δυσκοιλιότητα, η έντονη προσπάθεια κατά την αφόδευση και η μεγάλη διάρκειά της αποτελούν όμως τις συχνότερες αιτίες εμφάνισης της νόσου.
Υπάρχουν δύο τύποι προβληματικών αιμορροΐδων: οι εσωτερικές και οι εξωτερικές. Μια γραμμή, γνωστή ως οδοντωτή, είναι η γραμμή που τις διαχωρίζει. Κάτω από την οδοντωτή γραμμή υπάρχουν οι εξωτερικές αιμορροΐδες. Αυτές καλύπτονται από έναν τύπο δέρματος που περιέχει νευρικές ίνες και αποτελούν την αιτία του πόνου και της φαγούρας.
Οι εσωτερικές αιμορροΐδες κατατάσσονται σε 4 κατηγορίες: στις 1ου βαθμού, στις οποίες ανήκουν οι αιμορροΐδες που δεν είναι εμφανείς αλλά εντοπίζονται μόνο με το πρωκτοσκόπιο κατά την εξέταση, στις 2ου βαθμού, οι οποίες είναι αυτές που προπίπτουν από τον πρωκτό αλλά ανατάσσονται αυτομάτως, στις 3ου βαθμού που εξέρχονται από τον πρωκτό και ανατάσσονται από τον ίδιο τον ασθενή και στις 4ου βαθμού, οι οποίες εξέρχονται αλλά δεν ανατάσσονται.
Η θεραπεία της αιμορροϊδοπάθειας εξαρτάται από τη σοβαρότητα της πάθησης. Εάν είναι 1ου ή 2ου βαθμού ο γιατρός μπορεί να επιλέξει να θεραπεύσει τα συμπτώματα, να χορηγήσει φάρμακα όπως κορτικοστεροειδή για να μειώσει τη φλεγμονή, καθαρτικά αν η δυσκοιλιότητα είναι η αιτία πρόκλησής της (αν και τα φάρμακα αυτά πρέπει να αποφεύγονται και να αντικαθιστούνται με πλούσια σε φυτικές ίνες διατροφή), παυσίπονα και τοπικές αλοιφές κατά του κνησμού (περιστασιακά και με μέτρο). Εάν είναι 3ου ή 4ου βαθμού απαιτούν συνήθως χειρουργική αντιμετώπιση. Οι επεμβατικές τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν για την επίλυση του προβλήματος είναι πολλές. Η καθοδηγούμενη με υπέρηχο απολίνωση των αιμορροϊδικών αρτηριών είναι μια μοντέρνα, ανώδυνη, ελάχιστα επεμβατική μέθοδος που επιτρέπει την ολοκλήρωση της επέμβασης σε περίπου μισή ώρα (χωρίς να είναι απαραίτητη η χρήση γενικής αναισθησίας) και την επιστροφή του ασθενή αυθημερόν στο σπίτι του και την επόμενη ημέρα στην εργασία του.
Σύμφωνα με τον Δρ. Ξιάρχο, «ένα ειδικό πρωκτοσκοπικό εργαλείο εντοπίζει τις αιμορροϊδικές αρτηρίες με τη βοήθεια του ενσωματωμένου υπερήχου Doppler. Οι ήδη εντοπισμένες αρτηρίες απολινώνονται με τη βοήθεια ειδικών ραμμάτων και έτσι διακόπτεται η κυκλοφορία του αίματος, οι αιμορροΐδες παύουν να τροφοδοτούνται, ατροφούν και συρρικνώνονται. Δεν απαιτείται τομή στο δέρμα ή στο βλεννογόνο του πρωκτού με νυστέρι ή με άλλο εργαλείο. Η μέθοδος, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση ασθενών με συμπτωματικές αιμορροΐδες κάθε βαθμού, έχει εφαρμοστεί ήδη στην Ευρώπη και στην Αμερική και έχει ανακουφίσει χιλιάδες αιμορροϊδοπαθείς».
Ανεξαρτήτως βαθμού, όμως, οι αιμορροΐδες χρήζουν ιατρικής συμβουλής. Κατά τη διάρκεια των αρχικών σταδίων, οι ασθενείς μπορούν να λάβουν προφυλάξεις, δοκιμάζοντας αλλαγές στον τρόπο διατροφής και εντάσσοντας την άσκηση στο καθημερινό τους πρόγραμμα, προκειμένου να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα και να ανακουφιστούν από τα συμπτώματα.
Το σημαντικότερο όμως είναι να μην αρκούνται στην αυτοδιάγνωση (που συμβαίνει συχνά λόγω ντροπής), κυρίως όταν υπάρχει αιμορραγία, γιατί το σύμπτωμα μπορεί να προκαλείται από άλλη, πολύ σοβαρότερη νόσο.