«Οι διαφορές με τους Θεσμούς θα γεφυρωθούν, εφόσον γίνει κατανοητό ότι οι αρχές του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου θα πρέπει να εφαρμόζονται και στην Ελλάδα… Το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο εξαίρεσής της». Το μήνυμα αυτό στέλνει, μέσω της «Ημερησίας», η υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Εφη Αχτσιόγλου προαναγγέλλοντας για το 2017 μέτρα προστασίας των εργαζομένων όχι μόνο από τις ομαδικές απολύσεις (που είναι σε διαπραγμάτευση με τους Θεσμούς μετά την απόφαση του Ευρωδικαστηρίου) αλλά και από τις αναδιαρθρώσεις των επιχειρήσεων.
Η δεύτερη αξιολόγηση «σκόνταψε», όπως οι περισσότεροι προέβλεπαν, στα εργασιακά. Θεωρείτε ότι μπορούν να «γεφυρωθούν» οι διαφορές με τους Θεσμούς και πώς;
Σας θυμίζω καταρχάς ότι η συμφωνία του Ιουλίου 2015 προέβλεπε ότι η επανεξέταση της ελληνικής νομοθεσίας για τα επίμαχα εργασιακά ζητήματα θα γίνει στη βάση των βέλτιστων ευρωπαϊκών πρακτικών, καθώς και ότι το πόρισμα της διεθνούς επιτροπής εμπειρογνωμόνων (η οποία επίσης προβλεπόταν από τη συμφωνία, αποτελούσε προαπαιτούμενο της πρώτης αξιολόγησης και συστάθηκε από κοινού με τους δανειστές) βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό κοντά στις ελληνικές θέσεις.
Παρ’ όλα αυτά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ζητάει να ισχύει στην ελληνική αγορά εργασίας ένα πλαίσιο που δεν ισχύει στην Ευρώπη. Οι διαφορές με τους Θεσμούς θα γεφυρωθούν, εφόσον γίνει από όλους κατανοητό ότι οι αρχές του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Μοντέλου θα πρέπει να εφαρμόζονται και στην Ελλάδα, όπως και σε όλα τα κράτη – μέλη της Ε.Ε., καθώς και ότι τα όσα προβλέπει η συμφωνία του 2015 θα πρέπει να γίνουν σεβαστά.
Το γεγονός ότι εστιάζετε τις δηλώσεις σας στην επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων, σημαίνει πως στα άλλα θέματα -καθορισμός κατώτατου μισθού, υποκατώτατος μισθός για τους νέους, ομαδικές απολύσεις, απεργιακός νόμος, διαιτησία- έχουν βρεθεί σημεία επαφής;
Οι διαπραγματεύσεις με τους Θεσμούς για τα εργασιακά συνεχίζονται -και σε τεχνικό και σε πολιτικό επίπεδο- για όλα τα ζητήματα που πρόβλεπε η συμφωνία του καλοκαιριού του 2015. Στόχος της κυβέρνησης είναι η όσο το δυνατόν καλύτερη υπεράσπιση των συμφερόντων του κόσμου της εργασίας σε όλα αυτά τα ζητήματα. Η επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων αποτελεί για εμάς ζήτημα κεντρικής πολιτικής σημασίας, καθώς θα επιτρέψει στους εργαζόμενους να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική τους θέση κατά τον καθορισμό του μισθού και μέσω αυτού του μηχανισμού να διευρύνει το μερίδιό τους στον παραγόμενο πλούτο.
Σε όλα τα επίπεδα, τόσο ο πρωθυπουργός όσο και εσείς, τονίζετε -όπως από την αρχή της διαπραγμάτευσης έλεγε και ο προκάτοχός σας Γ. Κατρούγκαλος- πως η Ελλάδα δεν μπορεί να αποτελεί εξαίρεση από το ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο. Το γεγονός ότι ακόμη είμαστε σε Μνημόνιο δεν… δικαιολογεί εξαιρέσεις;
Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις είναι κύρια συνιστώσα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Μοντέλου, οι αρχές του οποίου, επαναλαμβάνω, πρέπει να εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη – μέλη χωρίς εξαίρεση, όπως προβλέπει ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. Να θυμίσω δε ότι ο Χάρτης δεσμεύει τόσο τις εθνικές κυβερνήσεις των κρατών-μελών, όσο και τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. ακόμη κι όταν ενεργούν στα πλαίσια των καθηκόντων που τους ανατίθενται από τη συνθήκη για τον ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας.
Το γεγονός λοιπόν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο εξαίρεσής της από την εφαρμογή των αρχών αυτών.
Εξάλλου η άσκηση των κοινωνικών δικαιωμάτων (και τέτοιο είναι το δικαίωμα της συλλογικής αυτονομίας), όπως και των ατομικών και των πολιτικών ελευθεριών, δεν μπορεί να καταργείται σε μια δημοκρατική χώρα, οποιαδήποτε δικαιολογία κι αν επιστρατεύεται για την κατάργηση αυτή.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την απόφασή του που δημοσιεύτηκε στις 21 Δεκεμβρίου, ανοίγει «παράθυρο» στην πλήρη απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων. Πώς σχολιάζετε αυτή τη θέση;
Πάγια θέση της κυβέρνησης είναι πως η ύπαρξη ενός διοικητικού μηχανισμού προληπτικού ελέγχου των ομαδικών απολύσεων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Τη θέση αυτή επιβεβαίωσε η απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζοντας πως δεν αντιβαίνει στο ενωσιακό δίκαιο εθνική νομοθετική ρύθμιση που δίνει σε δημόσια αρχή την εξουσία να μην επιτρέπει ομαδικές απολύσεις με αιτιολογημένη απόφαση και έπειτα από ουσιαστικό έλεγχο. Επομένως στο σημείο αυτό η απόφαση του Δικαστηρίου ενισχύει τη διαπραγματευτική θέση της κυβέρνησης.
Το Δικαστήριο έκρινε περαιτέρω πως τα κριτήρια που προβλέπονται σήμερα στην ελληνική νομοθεσία, τα οποία και λαμβάνονται υπόψη για την έγκριση ή μη των ομαδικών απολύσεων, έχουν διατυπωθεί κατά τρόπο γενικό και ασαφή.
Συνεπώς, τα εν λόγω κριτήρια πρέπει να εξειδικευθούν στον νόμο με σκοπό να καταστεί σαφές υπό ποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις θα λαμβάνεται η απόφαση από τη δημόσια αρχή. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν συνεπάγεται σε καμία περίπτωση υποχρέωση κατάργησης της διοικητικής προέγκρισης και, άρα, απελευθέρωσης των ομαδικών απολύσεων.
Μπορεί να «σταθούν» οι συντάξεις και να αποφευχθούν νέες περικοπές αν οι μισθοί και οι «ευέλικτες» συμβάσεις παραμένουν σε αυτά τα επίπεδα;
Με τον νόμο 4387/2016 θεσπίσαμε ένα ενιαίο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, επιχειρώντας να αντιμετωπίσουμε τις δομικές παθογένειες του μέχρι χθες κατακερματισμένου ασφαλιστικού συστήματος και έχοντας ως βασικό άξονα την εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης και κοινωνικής προστασίας. Πέρα όμως από τη δημιουργία ενός καλύτερου θεσμικού πλαισίου, στόχος μας είναι, όπως έχουμε δηλώσει πολλές φορές, η άμεση βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών, μεταξύ αυτών και των συνταξιούχων.
Στην κατεύθυνση αυτή, έχουμε επεξεργαστεί ένα ρεαλιστικό σχεδιασμό ώστε μέχρι το τέλος του 2017 όχι μόνο να έχουν εκκαθαριστεί όλες οι εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης, αλλά και κάθε νέα σύνταξη να απονέμεται εντός τριμήνου.
Γνωρίζουμε βέβαια ότι ο στόχος ενός δίκαιου και βιώσιμου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης θα κριθεί τελικά κυρίως μέσα από προσπάθειά μας για τη μείωση της ανεργίας, την επαναρρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων και ΣΣΕ, και την καταπολέμηση της παραβατικότητας στην αγορά εργασίας. Για τα ζητήματα αυτά αγωνιζόμαστε καθημερινά
Πώς σκοπεύετε να αντιμετωπίσετε το φαινόμενο των «εγκλωβισμένων» εργαζομένων σε προβληματικές επιχειρήσεις που συνεχώς αυξάνονται;
Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι το υπουργείο Εργασίας συνέβαλε ενεργά στο να έχει θετική έκβαση το θέμα των 11.000 περίπου εργαζομένων της «Μαρινόπουλος Α.Ε.». Σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ κατέβαλε στους εργαζομένους του «AthensLedra» και άλλων προβληματικών επιχειρήσεων έκτακτο βοήθημα 1.000 ευρώ ανά εργαζόμενο. Βρίσκεται δίπλα στους εργαζόμενους της «Καρυπίδης ΑΒΕΕ» για την προστασία των θέσεων εργασίας και την αποπληρωμή όλων των δεδουλευμένων και δίπλα στους απολυμένους της «Βιομηχανίας Φωσφορικών Λιπασμάτων» Καβάλας, αλλά και πολλών ακόμη επιχειρήσεων που ενισχύονται είτε μέσω του κρατικού προϋπολογισμού, είτε μέσω του Ταμείου Παγκοσμιοποίησης. Το υπουργείο επιδιώκει την επιβολή της νομιμότητας και την εξεύρεση λύσεων υπέρ των εργαζομένων τόσο μέσω των υπηρεσιών και των ελεγκτικών μηχανισμών που διαθέτει όσο και με όρους δημόσιας πολιτικής παρέμβασης, ενώ μέσα στο 2017 θα παρουσιάσουμε ένα ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο για την επαναλειτουργία πτωχευμένων – εγκαταλειμμένων επιχειρήσεων.
Τέλος, θέλοντας να δώσουμε έμφαση στην πρόληψη, πρόκειται να θέσουμε σε εφαρμογή, στις αρχές του 2017, ένα σχέδιο δράσης για την αναδιάρθρωση επιχειρήσεων, είτε αυτή αφορά τον εκσυγχρονισμό τους, είτε την εξυγίανσή τους, με στόχο την ελαχιστοποίηση των αρνητικών συνεπειών τόσο στο εργατικό δυναμικό, όσο και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Η κυβέρνηση αποφάσισε να δώσει μια εφάπαξ οικονομική ενίσχυση σε χαμηλοσυνταξιούχους με συντάξεις έως 850 ευρώ. Κοινωνικό μέρισμα δεν θα έπρεπε να λάβουν και οι φτωχοί εργαζόμενοι – αμειβόμενοι με τα…100, 300, 400 ευρώ – ή ακόμη και οι μακροχρόνια άνεργοι;
Δέσμευση της κυβέρνησής μας είναι κάθε ευρώ που πλεονάζει από τους διαθέσιμους πόρους να αναδιανέμεται στους πιο αδύναμους συμπολίτες μας. Σ’ αυτή τη φάση κρίθηκε κοινωνικά δίκαιο το ποσό που προήλθε από την υπεραπόδοση των εσόδων του 2016 να δοθεί ως έκτακτο επίδομα στους συνταξιούχους που έχουν σύνταξη έως 830 ευρώ για την προσωρινή ανακούφιση μιας μεγάλης κοινωνικής ομάδας, η οποία έχει υποστεί πολλά κατά τη διάρκεια της κρίσης. Θα μπορούσε να αναφέρει κανείς και πολλές άλλες ομάδες της κοινωνίας μας, που έχουν υποφέρει από την εφαρμογή των μνημονίων (και εξακολουθούν να υποφέρουν), σαν αυτές που μνημονεύετε στην ερώτησή σας, αλλά από κάπου έπρεπε να γίνει η αρχή.
Οι συλλογικοί στόχοι πάνω από τις ατομικές φιλοδοξίες
Και μια προσωπική ερώτηση: Το επόμενο πολιτικό σας βήμα, μετά την «ηλεκτρική» καρέκλα της υπουργού Εργασίας, ποιο θα θέλατε να είναι;
Μια μεγάλη μάχη που δίνει ο χώρος στον οποίο ανήκω είναι και αυτή της αλλαγής προτύπου για την πολιτική. Στην αντίληψή μας η πολιτική πρακτική είναι ζήτημα συλλογικά καθορισμένων στόχων για την κοινωνία και όχι ατομικών φιλοδοξιών. Όσο περνάει από το χέρι μου θα ήθελα να κερδίζει χώρο μια τέτοια αντίληψη. Έτσι έχω μάθει να λειτουργώ ως σήμερα και έτσι θα ήθελα να συνεχίσω να λειτουργώ.
ΜΕΤΩΠΟ ΜΕ ΣΕΒ
Κάποιοι θέλουν δυσμενείς ατομικές συμβάσεις
Πώς εξηγείτε τη σθεναρή στάση υπεράσπισης των επιχειρησιακών συμβάσεων έναντι των κλαδικών από φορείς όπως ο ΣΕΒ, τεχνοκράτες, πολιτικούς κ.ά;
Η αντιπαράθεση ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις, όπως η ΝΔ, για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας (ΣΣΕ) αντανακλά με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο τα συγκρουόμενα πολιτικά σχέδια που υπηρετούμε. Για εμάς η έξοδος από την κρίση μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μιας ανάπτυξης που θα στηρίζεται στην προστασία της εργασίας και στη στήριξη της ενεργού ζήτησης. Μια ανάπτυξη, προϋπόθεση της οποίας είναι η αναδιανομή εισοδήματος υπέρ του κόσμου της εργασίας. Και η λειτουργία του μηχανισμού των συλλογικών διαπραγματεύσεων θέτει ακριβώς αυτό το αναγκαίο θεμέλιο. Διότι για την ανάπτυξη που η κυβέρνησή μας μιλά χρειάζεται να λειτουργεί ένα υγιές σύστημα ΣΣΕ, μέσω του οποίου επιτυγχάνεται πρωτογενώς η κατανομή του παραγόμενου προϊόντος με τη μορφή του μισθού. Πρωτογενώς. Όχι εκ των υστέρων. Γι’ αυτό και η επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων συνιστά για εμάς κεντρικό πολιτικό αίτημα στην εξελισσόμενη διαπραγμάτευση.
Με δεδομένο τώρα ότι στο δίπολο της εργασιακής σχέσης η αδύνατη πλευρά είναι ούτως ή άλλως η εργατική, η διαπραγμάτευση είναι ουσιωδώς δυσμενέστερη για τον εργαζόμενο στο επίπεδο της επιχείρησης, όπου η εργατική πλευρά υστερεί αριθμητικά, ιδίως σε μια οικονομία όπως η ελληνική. Αντιθέτως οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας συνάπτονται κυρίως από κλαδικές ομοσπονδίες, που καλύπτουν μεγάλο αριθμό εργαζομένων σε πολλές επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου και έχουν σαφώς μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ.
Μετά τα παραπάνω είναι φανερό για ποιο λόγο ο ΣΕΒ, δήθεν ουδέτεροι τεχνοκράτες και συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις, υπερασπίζονται τις επιχειρησιακές ΣΣΕ έναντι των κλαδικών. Απώτερος στόχος των δυνάμεων αυτών είναι η πλήρης εξουδετέρωση του μηχανισμού της συλλογικής αυτονομίας, η αποδυνάμωση όλων των ΣΣΕ και τελικά η επικράτηση των ατομικών συμβάσεων εργασίας, με δυσμενέστατους όρους για τους εργαζόμενους.
ΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ
Πιο αυστηρές ποινές για την αδήλωτη εργασία
Στην ομιλία σας -κατά τη συζήτηση, στη Βουλή, του κρατικού προϋπολογισμού- προαναγγείλατε αλλαγές στα πρόστιμα για την αδήλωτη εργασία με βάση και σχετική μελέτη του ILO. Ποια αλλαγή σχεδιάζετε να κάνετε και πότε;
Η αδήλωτη εργασία αποτελεί μια μεγάλη πληγή τόσο στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων όσο και σε αυτό της κοινωνικής ασφάλισης. Η προσέγγιση των προηγούμενων κυβερνήσεων δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Η αύξηση της μερικής απασχόλησης σε μεγάλο βαθμό αποτυπώνει τον μετασχηματισμό της παραβατικότητας από την μαύρη εργασία στην υποδηλωμένη. Χάνοντας από την οπτική μας τη στενή σχέση ανάμεσα στην «μαύρη» και την υποδηλωμένη εργασία δεν μπορούμε να σχεδιάσουμε μία ολοκληρωμένη πρόταση για την αδήλωτη εργασία. Στόχος μας είναι να αλλάξουμε την αρχιτεκτονική του προστίμου έτσι ώστε να υπάρχουν κίνητρα για τον εργαζόμενο να καταφύγει στην Επιθεώρηση Εργασίας και την ίδια στιγμή να διευκολύνονται οι εργοδότες που επιθυμούν να συμμορφωθούν.
Παράλληλα όμως οι ποινές θα γίνουν πιο αυστηρές, όχι μόνο χρηματικά, για όσους επανειλημμένως παραβιάζουν την εργατική νομοθεσία. Τέλος, τα χρήματα των προστίμων θα κατευθύνονται προς τη στήριξη της κοινωνικής ασφάλισης και όχι στις εφορίες, αφού στην πραγματικότητα αναφερόμαστε σε χαμένους ασφαλιστικούς πόρους. Στις αρχές του νέου έτους θα παρουσιάσουμε ολοκληρωμένα μια σειρά προτάσεων σε αυτή την κατεύθυνση.
Σας προβληματίζει το γεγονός ότι οι 6 στις 10 προσλήψεις γίνονται -δηλώνονται ως μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης και πως υπάρχουν μισθοί των 100, 200 και των 300 ευρώ;
Το ζήτημα δεν είναι αν φαινόμενα σαν αυτά που περιγράφετε στην ερώτησή σας -υποθέτω πως εννοείτε την παραβατικότητα στην αγορά εργασίας- με προβληματίζουν (που με προβληματίζουν!), αλλά, το τι μπορεί και πρέπει να γίνει.
Για την κυβέρνηση η επιβολή της νομιμότητας στην αγορά εργασίας αποτελεί μια από τις πρώτες προτεραιότητες. Για τον λόγο αυτό: α) επεξεργαζόμαστε ένα νομοθετικό πλαίσιο, που θα συμβάλει πραγματικά στην καταπολέμηση της παραβατικότητας (σ’ αυτό περιλαμβάνεται και η κύρωση της 129 Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας, κάτι που θα σημάνει τη δυνατότητα της Επιθεώρησης Εργασίας για καθολικό έλεγχο των εργασιών στον αγροτικό χώρο), β) ενισχύουμε τους ελεγκτικούς μηχανισμούς με ανθρώπινο δυναμικό αλλά και με μέσα (σημαντική για το ζήτημα αυτό είναι η επίτευξη διαλειτουργικότητας όλων των πληροφοριακών συστημάτων), που θα κάνουν τη δουλειά των ελεγκτών αποτελεσματικότερη, γ) συστήνουμε δομές ενημέρωσης των εργαζομένων για ζητήματα εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας, ώστε να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και να συνειδητοποιήσουν ότι είναι προς το συμφέρον τους η συνεργασία με το ΣΕΠΕ.
